„Moskva mudofaasi uchun“ medali
„Moskva mudofaasi uchun“ medali — SSSR Qurolli Kuchlari Prezidiumining 1944-yil 1-maydagi „Moskva mudofaasi uchun“ medalini taʼsis etish toʻgʻrisidagi farmoni asosida taʼsis etilgan[1]. Medal chizmasining muallifi rassom N. I. Moskalevdir.
| „Moskva mudofaasi uchun“ medali | |||
|---|---|---|---|
| |||
| Mamlakat |
 SSSR | ||
| Turi | medal | ||
| Holati | qoʻllanilmaydi | ||
| Statistika | |||
| Koʻrsatkichlari |
diametri-32mm lenta kengligi-24mm | ||
| Taʼsis sanasi | 1944-yil 1-may | ||
| Birinchi taqdirlash | 1944-yil 20-iyul | ||
| Mukofotlash soni | taxminan | ||
| Navbat | |||
| Toʻngʻich mukofot | „Leningrad mudofaasi uchun“ medali | ||
| Kenja mukofot | „Odessa mudofaasi uchun“ medali | ||
Tarix tahrir
„Moskva mudofaasi uchun“ medali 1944-yil 1-mayda SSSR Oliy Kengashi Prezidiumining farmoni bilan taʼsis etilgan[1]. Keyinchalik uning nizomi Oliy Kengash Prezidiumining 1945-yil 8-martdagi qarori bilan oʻzgartirilgan[2]. Medal nizomi oxirgi marta 1980-yil 18-iyulda Oliy Kengash Prezidiumining farmoni bilan oʻzgartirilgan SSSR № 2523-X[3]. Oliy Kengash Prezidiumining 1945-yil 8-martdagi qarori bilan Yaroslavl viloyati tashkilotlarining Moskva viloyatida mudofaa inshootlarini qurishning eng taniqli ishtirokchilarini „Moskva mudofaasi uchun“ medali bilan taqdirlash toʻgʻrisidagi iltimosnomasi tinch aholi tomonidan qondirildi.
Medal toʻgʻrisidagi nizom tahrir
- Medal bilan taqdirlash SSSR Oliy Kengashi Prezidiumi nomidan Moskvani mudofaa qilishda haqiqiy ishtirok etganligini tasdiqlovchi hujjatlar boʻlinma komandiri, harbiy tibbiyot muassasasi boshligʻi yoki tegishli viloyat boshqarmasi tomonidan berilgan hujjatlar asosida topshirildi yoki shahar hokimiyati tomonidan. Harbiy xizmatchilar medalni qism komandiri tomonidan, harbiy xizmatni oʻtab boʻlgan nafaqaxoʻrlar medalni oluvchining jamiyatidagi viloyat, shahar yoki tuman harbiy komissarligidan, tinch aholi vakillaridan, Moskva mudofaasi qatnashchilaridan medallarni viloyat yoki xalq deputatlari shahar kengashlari tomonidan jangda yoki taʼsis etilishidan oldin halok boʻlgan himoyachilar uchun medal vafotidan keyin oilasiga topshirildi[1].
- 1941-yil 19-oktabrdan 1942-yil 25-yanvargacha boʻlgan davrda kamida bir oy davomida Moskva mudofaasida qatnashgan Qizil Armiya va NKVD qoʻshinlarining barcha harbiy xizmatchilari va fuqarolik xodimlari ;
- 1941-yil 19-oktabrdan 1942-yil 25-yanvargacha boʻlgan davrda kamida bir oy davomida Moskva mudofaasida bevosita ishtirok etgan tinch aholi vakillari;
- Moskva havo hujumidan mudofaa zonasi va havo hujumidan mudofaa boʻlinmalarining harbiy xizmatchilari, shuningdek, tinch aholi 1941-yil 22-iyuldan 1942-yil 25-yanvargacha Moskvani dushman havo hujumlaridan himoya qilishning eng faol ishtirokchilari;
- harbiy xizmatchilar va Moskva shahri va Moskva viloyati aholisining mudofaa liniyalari va zaxira fronti , Mojaysk ,Podolsk liniyalari va Moskva aylanma yoʻlining mudofaa chizigʻi inshootlarini qurishda faol ishtirok etgan fuqarolari ;
- Moskva viloyati partizanlari va qahramon Tula shahrini himoya qilishning faol ishtirokchilari „Moskva mudofaasi uchun“ medali bilan taqdirlanganlar.
„Moskva mudofaasi uchun“ medali koʻkrakning chap tomoniga taqilgan va SSSRning boshqa medallari boʻlgan taqdirda „Leningrad mudofaasi uchun“ medalidan keyin joylashgan. Moskva mudofaasi uchun" medalining birinchi taqdimoti 1944-yil 20-iyulda boʻlib oʻtdi. U 000001-sonli guvohnoma bilan birga I.V.Stalinga topshirilgan. 1995-yil 1-yanvar holatiga koʻra „Moskva mudofaasi uchun“ medali bilan taxminan 1 028 600 kishi taqdirlangan.
Medalning tavsifi tahrir
Moskva mudofaasi uchun" medali tompakdan (guruchdan) yasalgan va diametri 32 mm boʻlgan muntazam doira shakliga ega.Medalning old tomonida Kreml devori,Kreml devorining old tomoni pastki markazida T-34 tanki bir guruh jangchilar bilan tasvirlangan. Tankning chap tomonida Minin va Pojarskiy yodgorliklarining boʻrtma tasviri, tankning oʻng tomonida Kreml devori ustida bolgʻa va oʻroq bilan Senat binosining gumbazi tomdagi ustundan bayroq hilpirayapti, osmonda beshta jangovar samolyot chap tomonga uchmoqda. Medalning yuqori qismida aylana boʻylab koʻzga koʻrinadigan harflar bilan „MOSKVA MUDOFAASI UCHUN“ yozuvi yozilgan. Medalning pastki qismida aylana boʻylab dafna gulchambari, shoxlarning pastki uchlarida besh qirrali yulduz tasvirlangan. Medalning old tomoni qavariq hoshiya bilan chegaralangan. Medalning orqa tomonida „SOVET VATANIMIZ UCHUN“ degan yozuvlari bitilgan. Yozuvning tepasida oʻroq va bolgʻa tasvirlangan. Medaldagi barcha yozuvlar va tasvirlar qavariq qilib ishlangan[1]. Koʻz va halqa yordamida medal kengligi 24 mm boʻlgan shoyi muare tasmasi bilan qoplangan beshburchak blokga ulanadi. Lentada har birining kengligi 5 mm boʻlgan uchta boʻylama zaytun chizigʻi va har biri kengligi 4 mm boʻlgan ikkita qizil chiziq mavjud. Lentaning chetlari tor qizil chiziqlar bilan oʻralgan[1].
Qabul qiluvchilar (qisman roʻyxati) tahrir
Quyida keltirilgan barcha shaxslar „Moskva mudofaasi uchun“ medali bilan taqdirlanganlar.
- Fot admirali Ivan Stepanovich Isakov
- Aviatsiya marshali Sergey Aleksandrovich Xudyakov
- General-polkovnik Leonid Mixaylovich Sandalov
- Qizil Armiya general-jarrohi Nikolay Nilovich Burdenko
- SSSR xalq artisti Nikolay Aleksandrovich Annenkov
- Ikkinchi jahon urushi faxriysi aktyor va rejissor Yuriy Petrovich Lyubimov
- Sovet Ittifoqi marshali Sergey Fyodorovich Axromeyev
- Sovet Ittifoqi marshali Vasiliy Danilovich Sokolovskiy
- Sovet Ittifoqi marshali Konstantin Rokossovskiy
- Sovet Ittifoqi marshali Leonid Aleksandrovich Govorov
- Sovet Ittifoqi marshali Ivan Stepanovich Konev
- Sovet Ittifoqi marshali Ivan Ignatyevich Yakubovskiy
- General-mayor Vladimir Sergeyevich Ilyushin
Sovet Ittifoqi marshali Aleksandr Mixaylovich Vasilevskiy
- Sovet Ittifoqi marshali Boris Mixaylovich Shaposhnikov
- Bastakor va pianinochi Tixon Nikolaevich Xrennikov
- Sovet Ittifoqi marshali Dmitriy Fedorovich Ustinov
- Sovet Ittifoqi marshali Semyon Konstantinovich Timoshenko
- Sovet Ittifoqi marshali Georgiy Konstantinovich Jukov
- Fot admirali Nikolay Gerasimovich Kuznetsov
- Sovet Ittifoqi marshali Kliment Yefremovich Voroshilov
- Armiya generali Yakov Grigorevich Kreizer
- Armiya generali Stanislav Gilyarovich Poplavskiy
- Sotsialistik Mehnat Qahramoni Nikolay Vasilyevich Belov
- Raketa dizayneri Boris Evseyevich Chertok
- Haykaltarosh Lev Efimovich Kerbel
- SSSR xalq artisti Olga Vasiliyevna Lepeshinskaya
- Armiya generali Sergey Matveevich Shtemenko
- Artilleriya marshali Vasiliy Ivanovich Kazakov
- Armiya generali Mixail Sergeevich Malinin
- Siyosatchi Vladimir Ivanovich Dolgix
- Yozuvchi Aleksey Silych Novikov-Priboi
- Polkovnik Baurjan Momishuli
- Urush muxbiri Pyotr Andreevich Pavlenko
- Aviatsiya olimi Maks Arkadyevich Taitz
Manbalar tahrir
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 „«SSSR Oliy Soveti Prezidiumining 1944-yil 1-maydagi farmoni»“. libussr.ru. Qaraldi: 22-iyun 2022-yil.
- ↑ „"SSSR Oliy Soveti Prezidiumining 1945-yil 8-martdagi qarori"“. libussr.ru. Qaraldi: 22-iyun 2022-yil.
- ↑ „"SSSR Oliy Kengashi Prezidiumining 1980-yil 18-iyuldagi № 2523-X Farmoni"“. libussr.ru. Qaraldi: 22-iyun 2022-yil.