Abu Nasr Ahmadxon
Bu maqola vikilashtirilishi kerak. |
Bu maqolada manbalar <ref></ref> teglariga olinmagan yoki umuman koʻrsatilmagan. |
Birlashgan Oqquyunli davlati ning so‘nggi sultoni Abu Nasr Ahmadxon (1476-1497-yil 13-dekabr). Hukmronligi 1497-yil.
Ahmadxon O‘g‘urlu Muhammadning o‘g‘li, Uzun Hasanning nabirasi bo‘lgan. 1473-yili O‘g‘urli Muhammad otasi Uzun Hasanga qarshi muvaffaqiyatsiz qo‘zg‘olonidan so‘ng, Usmonli hududiga qochib ketadi. O‘sha paytda Usmonli sultoni bo‘lgan Mehmed II Fotih uni xush yuz bilan qarshi olib, qizi Gavhar sultonga uylantirib qo‘yadi. Yosh Ahmad ana shu nikohdan 1476-yilda Istanbulda dunyoga kelgan. Dastlabki ta’limni u Usmonli davlatida oldi. 1497-yilda Usmoniylardan yordam olgan sulton Ahmad Oqquyunli taxtini egallash uchun harakat boshlaydi. U Gruziyaga qochib o‘tgan raqibi va amakivachchasi sulton Rustamni tezda mag‘lub etadi. Yordam uchun minnatdorchilik bildirgan sulton Ahmad Kermonshoh hududini Usmoniylarga tortiq qiladi. Yangi hukmdor davlatni, soliq tizimini mustahkamlash uchun islohotlarni boshlab yuboradi. Shuningdek, Usmoniylar kabi muntazam armiya tuzish choralarini ko‘ra boshlaydi. Suyurg‘ol tizimi, dehqonlarning og‘ir qoliqlari va bojlar bekor qilindi. Biroq, bunga Qosimbek boshchiligidagi mahalliy qabila boshliqlari qarshi chiqdi. Qosimbek saltanat taxtiga Ahmadning qarindoshi, o‘sha yili Tabrizni egallagan sulton Yoqubning o‘g‘li Murodni munosib ko‘radi. Sulton Ahmad mamlakat ichidagi raqibiga qarshi jang qilishga qaror qildi, lekin Isfahondan uncha uzoq bo‘lmagan joyda mag‘lubiyatga uchradi va qo‘lga olinadi. 1497-yil 13-dekabrda yosh Ahmad qatl etilgan. Shundan so‘ng, birlashgan Oqquyunli davlati uch qismga parchalanib ketdi:
1. Tabriz va Ozarbayjonda Alvond Mirzo (Yusufbek ibn Uzun Hasanning o‘g‘li)
2. Yazd, Kermon va Seistonda Sulton Muhammad (Yusufbek ibn Uzun Hasanning o‘g‘li)
3. Diyorbakirda Sulton Qosim (Uzun Hasanning jiyani)
Ketma-ket boshqaruvdan keyin Oqquyunlilar sulolasining oxirgi vakili yosh Ahmad o‘rnini uning o‘g‘li Ziyol al-Aybiddin egalladi. Bu bo‘linish oxir-oqibat 1502-yilgacha Ozarbayjon va Tabrizni, 1508-yilgacha Janubiy va Sharqiy Eronni Safaviylar bosib olishiga olib keldi. Yosh Ahmad Usmonli sultoni Boyazid II ning qizi Aynishoh sultonga uylangan.