Vikipediya

Ahmad Dovudoʻgʻli

Turkiyalik siyosatchi
(Ahmet Davutoğludan yoʻnaltirildi)

Ahmet Davutoglu (1959-yil 26-fevralda tugʻilgan) – turkiyalik akademik, siyosatchi va sobiq diplomat, 2014—2016-yillarda Turkiyaning 26-Bosh vaziri, Adolat va taraqqiyot partiyasi (AKP) yetakchisi boʻlib ishlagan. 2009-2014-yillarda tashqi ishlar vaziri, 2003-2009-yillarda esa Bosh vazir Erdoʻgʻanning bosh maslahatchisi lavozimlarida ishlagan. 2011-yilgi parlament saylovda Konya parlamenti deputati etib saylangan va 2015-yil iyun-noyabr oylarida boʻlib oʻtgan umumiy saylovlarda qayta deputat etib saylangan. 2016-yil 22-mayda Bosh vazir lavozimini tark etdi[1].

Ahmet Davutoğlu

Davutoğlu 2022-yilda
Kelajak partiyasi raisi
Mansab davri
2019-yildan
Oʻtmishdoshi yangi tashkil etilgan
Adolat va taraqqiyot partiyasi raisi
Mansab davri
2014-yildan – 2016-yilgacha
Oʻtmishdoshi Recep Tayyip Erdoğan
Vorisi Binali Yıldırım
Turkiya tashqi ishlar vaziri
Mansab davri
2009-yil 1-may – 2014-yil 29-avgust
Oʻtmishdoshi Ali Babacan
Vorisi Mevlüt Çavuşoğlu
Shaxsiy maʼlumotlari
Tavalludi 26-fevral 1959-yil (1959-02-26) (65 yosh)
Taşkent, Konya, Turkiya
Turmush oʻrtogʻi
Sare Davutoğlu (turm. 1984)
Bolalari 5
Alma mater Boğaziçi universiteti
Imzosi Fayl:Ahme Davutoğlu signature.svg

Turkiyaning 12-Prezidenti etib amaldagi Bosh vazir va AKP yetakchisi Rajab Toyyib Erdoʻgʻan saylangandan soʻng, Davutogʻlu AKP Markaziy Ijroiya Qoʻmitasi tomonidan partiya yetakchiligiga nomzod qilindi[2][3]. AKPning birinchi navbatdan tashqari qurultoyida bir ovozdan lider etib saylandi va natijada Erdogʻandan keyin Turkiya Respublikasining 62-Hukumatini tuzib, Bosh vazir lavozimini egalladi[4][5]. Uning kabinetida Erdoʻgʻanning Yalchin Akdogʻan kabi yaqin ittifoqchilari liderlik qilgan[6][7]. AKP 2015-yil iyun oyida boʻlib oʻtgan umumiy saylovda parlamentdagi koʻpchilik oʻrinni yoʻqotdi, ammo eng yirik partiya boʻlib qoldi. Davutogʻlu hukumati keyinchalik isteʼfoga chiqdi, ammo yangi hukumat tuzilmaguncha hokimiyatda qoldi. Muxolifat partiyalari bilan bir qator muvaffaqiyatsiz muzokaralarni olib bordi[8]. 2015-yilning noyabrida boʻlib oʻtishi rejalashtirilgan navbatdan tashqari saylovlarga AKP mutlaq gʻalabadan soʻng parlamentdagi koʻpchilik oʻrinni qoʻlga kiritdi va Dovutoʻgʻli keyinchalik uchinchi hukumatini tuzdi[9].

Dovutoʻgʻli va Erdoʻgʻan oʻrtasida parlamentga nomzodlar roʻyxati, hukumat siyosati va ijrochi prezidentlik boshqaruv tizimini amalga oshirish boʻyicha kelishmovchiliklar chiqqan. Davutoʻgʻli 2015-yil noyabr oyidagi umumiy saylovdagi gʻalabasidan 7 oy oʻtib AKP rahbari va Bosh vazir lavozimidan isteʼfoga chiqqanini eʼlon qildi. 2016-yil 22-may kuni partiyaning navbatdan tashqari qurultoyi boʻlib oʻtishi va partiya rahbariyatiga qayta saylanmasligini maʼlum qildi[10][11]. Uning oʻrniga Binali Yildirim rahbarlik qildi va koʻp oʻtmay Bosh vazirlikdan isteʼfoga chiqdi[12].

Dovutoʻgʻli maʼmuriyati Kurdiston Ishchilar partiyasi oʻrtasidagi 2015-yil oʻrtalarida ikki yillik oʻt ochishni toʻxtatish kelishuvi buzilgan. Uning bosh vazirligi Turkiya tarixidagi „eng qonli“ boʻldi[13]. Uning hukumati 20-iyul kuni janubi-sharqdagi Suruch shahrida 32 kishining hayotiga zomin boʻlgan xudkushlik hujumidan soʻng, Iroq va Shom islomiy davlati (IShID) pozitsiyalariga havo hujumlariga ruxsat berdi. Hukumatning IShIDga qarshi hujumi AQSh kabi ittifoqchilar tomonidan Turkiyaning guruhga qarshi chora koʻrmagani tufayli doimiy tanqidga uchradi. Biroq siyosiy muxolifat Dovutoʻgʻlini 2015-yil noyabrida boʻlib oʻtgan navbatdan tashqari saylovlarda ataylab mojaro keltirib chiqarganlikda aybladi. Uning hukumati, Gulen harakati bilan davom etayotgan siyosiy mojaro va Suriya fuqarolar urushi natijasida yuzaga kelgan Yevropa muhojirlari inqirozida aybdor deb topildi. Uning tashqi siyosati neo-usmoniy yoki panislomist deb taʼriflangan boʻlsa-da, Dovutoʻgʻli Turkiyaning Yevropa Ittifoqiga qoʻshilish tashabbusini hukumati uchun strategik maqsad qilib qoʻydi[14][15]. U siyosiy korruptsiyaga qarshi kurasha olmagani va hukumat avtoritarizmi kuchaygani, 2015-yil boshida yangi milliy xavfsizlik qonun loyihasi muxolifat sharhlovchilarini uning hukumatini Turkiyani politsiya davlatiga aylantirganlikda ayblashiga sabab boʻlganligi uchun tanqid qilingan[16].

2019-yil sentyabrida uzoq vaqtdan beri oʻz partiyasini yaratishga tayyorgarlik koʻrayotgani haqida taxmin qilingan Davutoʻgʻli AKPdan isteʼfoga chiqdi va oʻzining sobiq partiyasini endi Turkiyaga yechim bera olmayotganlikda aybladi. 2019-yil 12-dekabrda Kelajak partiyasini (GP) tashkil etdi va uning birinchi rahbariga aylandi[17]. Partiya AKP va Erdoʻgʻanga qarshi boʻlgan Millat Alyansiga aʼzo boʻldi.

Manbalar

tahrir
  1. ↑ „PM Ahmet Davutoğlu Announces Resignation“. Research Turkey. 2017-yil 10-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 8-may.
  2. ↑ „Erdogan: AK Parti'nin yeni genel baskan adayi Ahmet Davutoglu“. Radikal. 2014-yil 23-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 25-avgust.
  3. ↑ „Turkey chooses Ahmet Davutoglu as prime minister“. The Guardian (2014-yil 21-avgust). 2014-yil 28-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 21-avgust.
  4. ↑ „Erdoğan ve Davutoğlu kan ter içinde kaldı – AK Parti kongresi“. İnternet Haber (2014-yil 27-avgust). 2014-yil 28-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 27-avgust.
  5. ↑ „Tarihi kongrede Ahmet Davutoğlu Genel Başkan seçildi“. Akşam. 2014-yil 31-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 27-avgust.
  6. ↑ Candemir, Yeliz. „New Turkish Cabinet Shows Continuity With Erdogan Legacy“. The Wall Street Journal (2014-yil 29-avgust). 2015-yil 26-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 3-sentyabr.
  7. ↑ „Turkey's Davutoglu expected to be a docile prime minister _ with Erdogan calling the shots“. Fox News Channel. 2015-yil 18-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 25-avgust.
  8. ↑ „Cumhuriyet Gazetesi – No. 4 Mayıs Saray darbesi“ (2016-yil 4-may).
  9. ↑ „'Pelikan Dosyası' ile AKP'de çarşı iyice karıştı“. Evrensel.net (2016-yil 2-may). 2016-yil 4-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 4-may.
  10. ↑ „Turkish prime minister Ahmet Davutoğlu resigns“. The Guardian (2016-yil 5-may). 2019-yil 14-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 5-may.
  11. ↑ „NTV Video Galeri – Video İzle – Gündem Haber Videoları – NTV“. 2016-yil 6-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 5-may.
  12. ↑ „Turkey politics: Incoming PM urges move to presidential rule“. BBC News (2016-yil 22-may). 2018-yil 10-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 21-iyun.
  13. ↑ „Sezgin Tanrıkulu'ndan helallik açıklaması“. CNN Türk. 2016-yil 9-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 22-may.
  14. ↑ „Incoming Turkish prime minister says EU membership strategic target source: Reuters“. Yahoo News. 2014-yil 13-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 9-sentyabr.
  15. ↑ „Dışişleri Bakanı Davutoğlu AB üyeliği yarım asırdır stratejik hedefimiz oldu ve böyle kalmaya devam edecek“. Turkish Ministry of Foreign Affairs. 2014-yil 26-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 1-sentyabr.
  16. ↑ „Critics: Proposed Legislation Turns Turkey Into Police State“. VOA. 2015-yil 27-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 27-oktyabr.
  17. ↑ Yildiz. „Turkey: Former PM and Erdogan ally launches new party“ (en). www.aljazeera.com. 2019-yil 14-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 26-oktyabr. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Ahmad_Dovudoʻgʻli&oldid=4847558" dan olindi