Aleksandr Chekrigin
Aleksandr Ivanovich Chekrigin (1884-yil 7-avgust,Sankt-Peterburg — 1942-yil 17-may, Toshkent) – sovet balet raqqosi, xoreograf va balet oʻqituvchisi, sovet davrida inqilobdan oldingi klassik balet merosini saqlashga katta hissa qoʻshgan. RSFSRda xizmat koʻrsatgan artist (1922), RSFSRda sanʼat xodimi (1936)[1]. Balet raqqosi va bastakor Ivan Chekriginning ukasi.
| Aleksandr Ivanovich Chekrigin | |
|---|---|
| Tavalludi |
17-avgust 1884-yil Sankt-Peterburg, Rossiya imperiyasi |
| Vafoti |
17-may 1942-yil (57 yoshda) Toshkent, SSSR |
| Fuqaroligi |
 SSSR |
| Sohasi | Baletmeyster |
| Mukofotlari |
 |
Hayoti
tahrirAleksandr Chekrigin 1884-yil 7-avgustda Sankt-Peterburgda tugʻilgan.
U Sankt-Peterburg teatr maktabida tahsil olgan, u yerda uning oʻqituvchilari Platon Karsavin, Nikolay Legat va Aleksandr Shiryaev boʻlgan. 1902-yilda oʻqishni tugatgandan soʻng, u Imperator Mariyinskiy teatriga (inqilobdan keyin Davlat opera va balet teatri) oʻqishga kirdi, u yerda 1923-yilgacha ishladi. U yorqin xarakterli aktyor boʻlib, asosan grotesk rollarni ijro etgan. Tanqidchi A.A.Sokolov-Kaminskiy Aleksandr Chekriginning eng yaxshi rollari qatoriga „Uxlayotgan goʻzal“ filmidagi Peri Karaboss, „Koppeliya“ filmidagi Koppelius va „Behuda ehtiyotkorlik“ filmidagi Marselinalarni kiritgan[2].
1903-yildan boshlab Chekrigin Vladimir Stepanovning chiziqli raqs tizimidan foydalangan holda balet raqslarini yozib boshladi. Nikolay Sergeyev bilan hamkorlikda u Mariyinskiy teatrining „Oqqush koʻli“, „Fir’avnning qizi“, „Kapalakning injiqliklari“, „Moviy Dahlia“ kabi spektakllarining xoreografik matnini, shuningdek, „Ruslan va Lyudmila“ operalaridan raqslarni yozgan. 1918-yilda Rossiyani tark etgan Sergeyev ushbu yozuvlarni oʻzi bilan olib ketgan. Hozirda uning arxivi AQShda, Harvard universitetida saqlanadi[3].
Badiiy faoliyati bilan bir vaqtda, 1904-yildan 1928-yilgacha (inqilob va fuqarolar urushi davridagi tanaffuslar bilan) u oʻzining tugʻilgan teatr maktabida oʻqituvchilik bilan shugʻullangan. 1914-yilda u akasi, balet raqqosi va musiqachi Ivan Chekrigin bilan birgalikda oʻzining balet maktabini ochdi va u yerda dars berdi (teatr 1925-yilgacha mavjud boʻlgan).
U xoreograf sifatida faoliyatini 1919-yilda Petrograd opera va balet teatrida (sobiq Mariyinskiy teatri) boshlagan. Ilk ishi R.Drigo musiqasi ostida „Atirgul gulining romantikasi“ operasini sahnalashtirgan. 1920—1921-yillarda u teatr sahnalashtiruvchisi boʻlib ishlagan va inqilobdan oldingi repertuardagi spektakllarni qayta sahnalashtirish bilan shugʻullangan. Shuningdek, u koʻplab konsertlarni tashkillashtirgan.
1923—1928-yillarda Malog opera va balet teatrining xoreografiya boʻlimi boshligʻi, 1928—1930-yillarda Xarkov opera teatrining xoreografi boʻlgan.
1930—1935-yillarda u Katta teatrda balet raqqosi va xoreograf boʻlgan.
Mehnat Qizil Bayroq ordeni bilan mukofotlangan (1937-yil 6-iyun).
Urush boshlanishi bilan 1941—1942-yillarda Toshkentga evakuatsiya qilingan va Toshkent xoreografiya bilim yurtida dars bergan[4].
1942-yil 17-mayda Toshkentda vafot etgan.
Manbalar
tahrir- ↑ „Чекрыгин Александр Иванович (7.8.1884, Петербург – 17.5.1942, Ташкент)“. www.mytashkent.uz. Qaraldi: 16-noyabr 2023-yil.
- ↑ Балет. Энциклопедия. М.: Советская энциклопедия, 1981 — 572-bet.
- ↑ „Сергеев Николай Григорьевич“, Русский балет. Энциклопедия. Согласие, 1997.
- ↑ „Александр Чекрыгин - театральный деятель“. www.kino-teatr.ru. Qaraldi: 16-noyabr 2023-yil.