Artur Adson
Artur Adson (1889-yil 3-fevral (22 yanvar), Sänna, Rossiya imperiyasi – 1977-yil 5-yanvar, Stokgolm, Shvetsiya) – estoniyalik shoir, yozuvchi va teatr tanqidchisi[1].
| Artur Adson | |
|---|---|
 | |
| Tavalludi |
Karl Artur Adson 3-fevral (22-yanvar) 1889-yil |
| Vafoti |
5-yanvar 1977-yil Stokgolm, Shvetsiya |
| Ijod qilgan tillari | Eston tili |
| Fuqaroligi | Rossiya Imperiyasi, Estoniya va Shvetsiya |
| Turmush oʻrtogʻi | Marie Under |
Hayoti
tahrirArtur Adson (tugʻilganidagi ismi Karl Artur Adson) 1889-yil 3-fevralda (baʼzi maʼlumotlarda 22-yanvar) Rossiya imperiyasi tarkibiga kiruvchi Sänna shahrida tugʻilgan. U Tartu, Sänna va Võru shaharlaridagi maktablarda oʻqigan. Maktabni tugatgandan soʻng Pskovda geodeziya boʻyicha tahsil olgan. 1925—1926-yillar davomida Tartu universitetining adabiyot fakultetida tahsil olgan. Artur Adson Estoniya va Rossiyada tadqiqotchi, jurnalist hamda teatr tanqidchisi boʻlgan. U boʻlajak rafiqasi Marie Under bilan 1913-yilda tanishgan va ular 1927-yilda turmush qurishgan.
Adabiyotdagi faoliyati
tahrir
1917-yilda Artur Adson eston adabiyotiga katta taʼsir koʻrsatgan Siuru adabiy harakatining aʼzosiga aylangan. Keyinchalik Adson Tarapita harakatida ham faol ishtirok etgan. Bundan tashqari, u janubiy Estoniyaning voro tilida ijod qiladigan eng koʻzga koʻringan shoirlaridan biri boʻlgan. U teatr tanqidchisi va adabiyotshunos sifatida Estoniya Respublikasining madaniy merosiga katta taʼsir koʻrsatgan.
Adson tarjimonlik bilan ham shugʻullangan. U „Doctor Zhivago“ asarini eston tiliga tarjima qilgan[2].
Surgun qilinishi
tahrir
Sovet Ittifoqi Estoniyani bosib olishi bilan Artur Adson va uning rafiqasi Shvetsiyaga surgun qilingan. Artur u yerda arxivchi sifatida ishga joylashgan. Ularning ikkalasi ham eston adabiyotiga hissa qoʻshishni Shvetsiyada ham davom ettirgan. U Stokgolm shahrida 87 yoshida vafot etgan. Artur Adson ham, rafiqasi Marie Under ham Stokgolmdagi Skogskyrkogården qabristoniga dafn etilgan.
Sheʼriy toʻplamlari
tahrir- Henge palangoq (1917)
- Vana laterna (1919)
- Roosikrants (1920)
- Kaduvik (1927)
- Katai, kibuvits nink kivi (1928)
- Pärlijõgi (1931)
- Lehekülg ajaraamatust (1937)
- Värsivakk (1959)
- Rahumäe kannel (1973)
- Luuletused (1990)
Pyesalari
tahrir- Toomapäev (1928)
- Neli kuningat (1931)
- Lauluisa ja Kirjaneitsi (1930)
- Kolmas tee (1932)
- Iluduskuninganna (1933)
- Elav kapital (1934)
- Karu läheb mee lõksu (1936)
- Üks tuvi lendab merele (1937)
Xotiralari
tahrir- Käsikivi (1922)
- Neli veskit (1946)
- Väikelinna moosekant (1946)
- Ise idas – silmad läänes (1948)
- Siuru-raamat (1949)
- Reisiraamat (1950)
- Lahkumine (1951)
- Kadunud maailm (1954)
Bolalar uchun yozgan kitobi
tahrir- Nakits: lugu väikesest lõbusast ja targast koerast (1944)
Manbalar
tahrir- ↑ Don Rubin, Peter Nagy, Philippe Rouyer, World Encyclopedia of Contemporary Theatre: Europe, Taylor & Francis, 1995, ISBN 0-415-05928-3, p248
- ↑ Vabar, Sven „Artur Adson“ (en). sisu-vana.ut.ee. Qaraldi: 2024-yil 14-may.[sayt ishlamaydi]