Asikkala

Asikkala (Fincha talaffuzda: [ˈɑsikːɑlɑ]) Finlandiyadagi munisipalitet . Uning oʻrni Väaksi da, Päijänne koʻlining qirgʻogʻida joylashgan. Ushbu munisipalitet janubiy Finlandiya viloyatida joylashgan va Päijänne Tavastia viloyatining bir qismi hisoblanadi. Asikkalaga qoʻshni boʻlgan munitsipalitetlar – Xämeenlinna, Heinola, Hollola, Lahti, Padasjoki va Sysmä .

Munitsipalitetda 8003 nafar aholi istiqomat qiladi (2023-yil 28-fevral) va maydoni 755,55 kvadrat kilometr (291,72 kvadrat milya), shundan 192,13 kvadrat kilometr (74,18 kvadrat milya) suvdir. Aholi zichligiAholi zichligi – har kvadrat kilometrga 14,2 nafar kishi (37 kvadrat milya).

Munitsipalitet 1996 yildan beri qonun bilan bir tildan yaʼni fin tilidan foydalanib keladi.

Tarix

Asikkalada taxminan miloddan avvalgi 3000 yilga toʻgʻri keladigan ob’ektlar yaʼni asboblar topilgan. Kalkikken qishlogʻidagi Kotasaari oroli ham topilmalarning muhim manbai boʻlgan; oroldagi turar-joy tosh davriga borib taqaladi. O'rta Asrlarda Asikkala hududida yashovchi ovchilar Päijänne boʻylab shimolga sayohat qilishgan. Munitsipalitetdagi eng qadimgi qishloqlar Kalkkinen va AnianpeltoAnianpelto boʻlib, ularning birinchisida Iisakkila yoki Kalkkinen nomi bilan tanilgan hududdagi eng katta mulk joylashgan^[1].

Asikkala birinchi marta 1443 yilda Sysmä bilan chegara nizosi toʻgʻrisidagi hujjatda yozma ravishda eslatib oʻtilgan. U 1445 yilda maʼmuriy cherkov sifatida eslatib oʻtilgan, soliq boʻysunishi Viitaila, Asikkala va Urajärvi, keyinroq Ruuhijärvi qishloqlarini oʻz ichiga olgan. Nastola zamonaviy kuni. 1600-yillarning boshlarida Asikkala Hollola ona cherkovidan mustaqil cherkov cherkoviga aylandi.

Qishloqlar

Urajärvi Manor muzeyi

1967 yilda Asikkalada quyidagi 24 ta qonun bilan tan olingan qishloqlar (henkikirjakylät) mavjud boʻlgan^[2]:

Demografiya

2020-yilda Asikkal aholisining 13,3 foizini 15 yoshgacha boʻlgan yoshlar, 52,7 foizini 15 yoshdan 64 yoshgacha boʻlgan yoshlar, 34,0 foizini 64 yoshdan oshganlar tashkil etdi. Oʻrtacha yosh 49,9 ni tashkil etdi, bu mamlakat oʻrtacha 43,4 va mintaqaviy oʻrtacha koʻrsatkichdan yuqori 46.1. Finlandiyada soʻzlashuvchilar aholining 97,4 foizini, shved tilida soʻzlashuvchilar 0,2 foizini, chet tilida soʻzlashuvchilar ulushi esa 2,4 foizni tashkil etdi. Chet el fuqarolari umumiy aholining 1,8% ni tashkil etdi.

1975 yildan 2020 yilgacha Asikkala umumiy aholisining rivojlanishini tavsiflovchi quyidagi jadvalda 2021 yildagi munitsipalitetning maydoni koʻrsatilgan.

Aholining oʻsishi
Yil	Aholi	±%
1975	7,798	—
1980	8,251	+5.8%
1985	8,564	+3.8%
1990	8,822	+3.0%
1995	8,782	−0.5%
2000	8,644	−1.6%
2005	8,56	−1.0%
2010	8,552	−0.1%
2015	8,287	−3.1%
2020	8,059	−2.8%

Shahar hududlari

2019-yilda jami 8083 nafar aholidan 5188 nafari shaharlarda, 2814 nafari esa kam aholi punktlarida istiqomat qilgan, 81 kishining koordinatalari nomaʼlum. Bu Asikkalaning urbanizatsiya darajasini 64,8% ni tashkil etdi. Munitsipalitetning shahar aholisi ikki shahar hududiga quyidagicha boʻlingan^[3]:

#	Shahar hududi	Aholi
1	Vääksy	4810
2	Lahti markaziy hududi	378 ^{[lower-alpha 1]}

Taniqli odamlar

James Hirvisaari (1960-yilda tug'ilgan), siyosatchi
J. R. Danielson-Kalmari (1853–1933), senator, professor va davlat maslahatchisi
Minna Kauppi (1982-yilda tug'ilgan), orienter
Toni Nieminen (1975-yilda tug'ilgan), chang'i uchuvchi
Aaro Pajari (1897–1949), General-mayor
Karri Rämö (1986-yilda tug'ilgan),hokkey o'yinchisi
Joel Rinne (1897–1981), aktyor
Eetu Salin (1866–1919),siyosatchi, jurnalist and kosib

Siyosat

Asikkala shahrida 2011 yilgi Finlandiya parlament saylovlari natijalari:

Haqiqiy finlar 26,8%
Markaz partiyasi 20,8%
Milliy koalitsiya partiyasi 20,5%
Sotsial-demokratik partiya 15,2%
Xristian demokratlar 8,1%
Chap ittifoq 4,0%
Yashil liga 3,7%

Iqtisodiyot

2018 yilda Asikkal ishchi kuchining 9,6 foizi birlamchi ishlab chiqarishda (qishloq, oʻrmon xoʻjaligi va baliqchilik), 28,7 foizi ikkilamchi ishlab chiqarishda (ishlab chiqarish, qurilish va infratuzilma kabi) va 58,6 foizi xizmat koʻrsatish sohasida ishlagan. 2019-yilda ishsizlik darajasi 9,2 foizni, aholi tarkibida pensionerlarning ulushi 37,4 foizni tashkil etdi.

2019 yilda Asikkaladagi eng katta ish beruvchilar oʻntaligiga quyidagilar kiradi^[4]:

Asikkala munitsipaliteti, 303 xodimlar
Päijät-Häme Sog'liqni saqlash shahar konsorsiumi, 187 xodimlar
JELD-WEN Suomi Oy, 95 xodimlar
Rapala VMC Oyj, 77 xodimlar
Qo'shimcha ta'limni bloklash, 37 xodimlar
Päijät-Häme mintaqaviy kendashi, 34 xodimlar
Viipurilainen Kotileipomo Oy, 32 xodimlar
Urajärven Metalli Oy, 30 xodimlar
Asikkala cherkovi, 22 xodimlar
Xameenmaa kooperativi, 22 xodimlar

Ovqat

1980-yillarda Asikkal cherkovining anʼanaviy taomlari losos shoʻrva, arpa riskasi va kartoshka-tuxum yogʻi, shuningdek, rezavorli sut va saxti edi. ^[5]

Yana qarang

Päijänne Tavastia aviatsiya muzeyi

Manbalar

↑ Huovinen, Pentti. Finlandia: Otavan iso maammekirja, osa 3: Häme ja Pirkanmaa (fi). Helsinki: Otava, 1984 — 50–53-bet. ISBN 951-1-07914-X.
↑ Fogelberg, Paul „Asikkala“, . Suomenmaa: maantieteellis-yhteiskunnallinen tieto- ja hakuteos. 1: Ahlainen–Hausjärvi. Helsinki: WSOY, 1967.
↑ ^3,0 ^3,1 „Population in urban settlements and sparsely populated areas by age, sex and municipality, 2019“. StatFin. Statistics Finland. 2019-yil 26-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 29-aprel.
↑ „Kunnittainen toimipaikkatilasto“ (fi). Statistics Finland. 2016-yil 14-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 29-aprel.
↑ Jaakko Kolmonen. Kotomaamme ruoka-aitta: Suomen, Karjalan ja Petsamon pitäjäruoat (fi). Helsinki: Patakolmonen, 1988 — 82-bet. ISBN 951-96047-3-1.

Havolalar

↑ The Lahti central locality has a total population of 119,469, and in addition to Asikkala, reaches the municipalities of Lahti (103,990 residents) and Hollola (15,101 residents).^[3]

[finlandia-1] Huovinen, Pentti. Finlandia: Otavan iso maammekirja, osa 3: Häme ja Pirkanmaa (fi). Helsinki: Otava, 1984 — 50–53-bet. ISBN 951-1-07914-X.

[suomenmaa-2] Fogelberg, Paul „Asikkala“, . Suomenmaa: maantieteellis-yhteiskunnallinen tieto- ja hakuteos. 1: Ahlainen–Hausjärvi. Helsinki: WSOY, 1967.

[urban_population-3] 3,0 ^3,1 „Population in urban settlements and sparsely populated areas by age, sex and municipality, 2019“. StatFin. Statistics Finland. 2019-yil 26-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 29-aprel.

[5] „Kunnittainen toimipaikkatilasto“ (fi). Statistics Finland. 2016-yil 14-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 29-aprel.

[6] Jaakko Kolmonen. Kotomaamme ruoka-aitta: Suomen, Karjalan ja Petsamon pitäjäruoat (fi). Helsinki: Patakolmonen, 1988 — 82-bet. ISBN 951-96047-3-1.

[4] The Lahti central locality has a total population of 119,469, and in addition to Asikkala, reaches the municipalities of Lahti (103,990 residents) and Hollola (15,101 residents).^[3]

[1]

[2]

[3]

[lower-alpha 1]

[4]

[5]