Avliyo (arabcha: أَوْلِيَاء), birlik shakli valiy (arabcha: وَلِيّ — «muqaddas»[1]) — tasavvufda Allohning zoti va sifatlarini yaxshi bilgan, uning buyruqlarini baja-rib, gunoh ishlardan oʻzini saqlovchi, dunyo lazzati va shahvoniy ishlardan yuz oʻgiruvchi kishi. A. soʻzi "aziz" soʻzi bilan birga ham ishlatiladi. Mas, "aziz-avliyolar" tasavvufda oʻzining kashfu ka-romatlari bilan tanilgan tariqat shayxlariga, piru murshidlarga nisbatan koʻllaniladi. Islom an’anasida A.lar qaysidir bir ishi, xizmati yoki hisla-ti tufayli Allohga yaqin boʻlib qolgan, duolari mustajob, solih, qobil, kamtar kishilardir. A.lar paygʻambarlar dara-jasidan keyin turadi. Islom aqidasi boʻyicha A. har qancha kashfu karomatga ega boʻlmasin bir oddiy paygʻambarning martabasiga ham yeta olmaydi. A.larning mozorlarini ziyorat qilib ruhiy ozuqa olish islom dinida savobli ishlardan hisoblanadi.[2]

Fors minatyurasi. Ahmad Gʻazzoliy (1123 y. vaf.et.), Al-Gʻazzoliyning (1111 y. vaf. et.) akasi, shogirdi bilan suhbatlashmoqda. (1552)
Jaloliddin Rumiy Руми, shogirdi Xusam ad-Din Chalabiy bilan. (1594)

Manbalar tahrir

  1. Ислам: ЭС 1991.
  2. "Avliyo" OʻzME. A-harfi Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil