Vikipediya

Ayollarga nisbatan kamsitishning barcha turlariga barham berish toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokol

Ayollarga nisbatan kamsitishning barcha turlariga barham berish toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokol (OP-CEDAW) — „Ayollarga nisbatan kamsitishning barcha turlariga barham berish toʻgʻrisidagi konvensiya“ (CEDAW) boʻyicha shikoyat va tergov mexanizmlarini oʻrganadigan xalqaro shartnomadir. Protokol ishtirokchilari ayollarga nisbatan kamsitishlarga barham berish boʻyicha qoʻmitaga maʼsullarining shikoyatlarini koʻrib chiqish yoki konvensiyaning „oʻta ogʻir yoki muntazam ravishda buzilishi“ni tekshirish imkonini beradi. Protokolda oiladagi zoʻravonlik, ota-ona munosabati va majburiy sterilizatsiya kabi masalalar boʻyicha aʼzo davlatlarga qarshi bir qator qarorlar qabul qilingan. Shuningdek, Meksikaning Syudad-xuarez shahrida, Chihuahua shahridagi ayollarning muntazam ravishda oʻldirilishi boʻyicha tergovlar ham protokolga kiritilgan.

Protokol Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi tomonidan 1999-yil 6-oktabrda qabul qilingan va 2000-yil 22-dekabrdan kuchga kirgan[1].

Yaratilishi

tahrir

1979-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi ayollarga nisbatan kamsitishning barcha turlariga barham berish toʻgʻrisidagi konvensiyani (CEDAW) qabul qildi[2]. Konvensiya moddalari qonundan tashqari ayollarga nisbatan kamsitishni bekor qiladi[3]. Lekin bu taqiq qonuniy ravishda amalga oshirilishi mumkin boʻlgan biron bir mexanizmni oʻz ichiga olmagan[4].

CEDAW loyihasining dastlabki ishlab chiqilishi paytida shaxsiy shikoyatlar mexanizmi taklif qilingan va oʻsha paytda rad etilgan[5]. 15 yil oʻtib, 1993-yilgi Inson huquqlari boʻyicha Butunjahon konferentsiyasining Vena deklaratsiyasi va Harakatlar dasturida konvensiyani amalga oshirish uchun yangi tartib-qoidalar zarurligi taʼkidlandi va „murojaat qilish huquqi“ taklif qilindi[6]. Mustaqil ekspertlar guruhi 1994-yilda shikoyat va surishtiruv tartibini oʻz ichiga olgan loyihani ishlab chiqdi va u 1995-yilning boshida "Ayollarga nisbatan kamsitishlarga barham berish boʻyicha qoʻmita" tomonidan qoʻshimcha oʻrganish uchun qabul qilindi[7][8]. Fakultativ protokol gʻoyasi 1995-yilda boʻlib oʻtgan „Ayollar boʻyicha IV jahon konferensiyasi“ tomonidan qoʻshimcha maʼqullangan boʻlib, u „Ayollar konvensiyasining imkon qadar tezroq kuchga kirishi mumkin boʻlgan fakultativ protokoli loyihasini ishlab chiqish“ni talab qildi[9].

1996-yil mart oyida „Xotin-qizlar boʻyicha komissiya“ rasmiy loyihani ishlab chiqish uchun ochiq ishchi guruhini tuzdi[9]. Bu haqda 1999-yil boshida uch yillik muhokamadan soʻng maʼlum qilingan. Fakultativ protokol BMT Bosh Assambleyasi tomonidan 1999-yil 6-oktyabrda qabul qilingan[10].

Taʼsir va tanqid

tahrir

Protokol Bal Sokhi-Bulley kabi huquqshunos olim va Catharine MacKinnon kabi feministlar tomonidan tanqid qilingan[11].

Manbalar

tahrir
  1. ↑ „Parties to the Optional Protocol to the Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination against Women“. United Nations. 2016-yil 11-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 11-oktyabr.
  2. ↑ „Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination against Women New York, 18 December 1979“. UN OHCHR. 2009-yil 25-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 6-sentyabr.
  3. ↑ CEDAW, Article 2.
  4. ↑ Meron, Theodor (1990). "Enhancing the Effectiveness of the Prohibition of Discrimination Against Women". American Journal of International Law 84 (1): 213–217. doi:10.2307/2203022. https://archive.org/details/sim_american-journal-of-international-law_1990-01_84_1/page/213. 
  5. ↑ Felipe Gómez Isa (2003). "The Optional Protocol for the Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination against Women: Strengthening the Protection Mechanisms of Women's Human Rights". Arizona Journal of International and Comparative Law 20 (2): 291–321 [305]. Archived from the original on 2013-10-29. https://web.archive.org/web/20131029203922/http://www.ajicl.org/AJICL2003/vol202/Gomez.pdf. Qaraldi: 9 October 2010. Ayollarga nisbatan kamsitishning barcha turlariga barham berish toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokol]]
  6. ↑ „CEDAW: History of the Optional Protocol“. UN Division for the Advancement of Women. 2008-yil 15-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 28-iyul.
  7. ↑ Kwong-leung Tang „The Leadership Role of International Law in Enforcing Women's Rights: The Optional Protocol to the Women's Convention“, . Women and leadership. Oxford, UK: Oxfam, 2000 — 65–72-bet. ISBN 0-85598-452-X. 
  8. ↑ „Report of the Committee on the Elimination of Discrimination against Women (Fourteenth Session)“ 2–5. UN CEDAW. 2011-yil 28-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 28-iyul.
  9. ↑ 9,0 9,1 „Claiming Women's rights: the Optional Protocol to the UN Women's Convention“. Amnesty International (2001). 2018-yil 22-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 17-dekabr.
  10. ↑ United Nations General Assembly Resolution 54/4, 6 October 1999.
  11. ↑ Lérner, Natán. The U.N. Convention on the Elimination of All Forms of Racial Discrimination. Sijthoff & Noordhoff International, 1980 — 165-bet. ISBN 90-286-0160-0.  
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Ayollarga_nisbatan_kamsitishning_barcha_turlariga_barham_berish_toʻgʻrisidagi_konvensiyaga_qoʻshimcha_protokol&oldid=5269353" dan olindi