Ayollarning saylov huquqlari

Ayollarning saylov huquqi  — ayollarning xalq vakillari saylovida ishtirok etish huquqi. Saylash va saylanish huquqini oʻz ichiga oladi. 19-asrgacha ayollarning saylov huquqi hamma joyda berilmagan va qoida tariqasida cheklovlar (mulk malakasi, oiladagi, jamiyatdagi mavqei va boshqalar) bilan birga kelgan. Keyin ayollarning saylov huquqi uchun harakat faolligining kuchayishi davri boshlandi. Bu 20-asr oʻrtalarida uning xalqaro huquqda mustahkamlanishiga olib keldi.

Hozirgi vaqtda dunyoning aksariyat mamlakatlarida joriy etilgan. Birinchilardan boʻlib ayollarning saylov huquqini Yangi Zelandiya (1893), Avstraliya (1902), Yevropada – Finlandiya Buyuk Gertsogligi (Rossiya imperiyasi tarkibida, 1906), islom dunyosida – Qrim Xalq Respublikasi (1917) joriy qilgan. )[1]. Ulardan ba'zilari Quvayt (2005), Birlashgan Arab Amirliklari (2006) va Saudiya Arabistoni (2011).

Ayollar uchun ovoz berish huquqi

1948 yilda Amerika Davlatlari Tashkiloti mamlakatlari ayollarning siyosiy huquqlari toʻgʻrisidagi Amerikalararo konventsiyani[2] va Birlashgan Millatlar Tashkiloti Inson huquqlari umumjahon deklaratsiyasini qabul qilgandan soʻng xalqaro huquqning bir qismiga aylandi. . Deklaratsiyaning 21-moddasi[3] quyidagilarni belgilaydi:

1. Har kim o'z mamlakatini boshqarishda bevosita yoki erkin saylangan vakillari orqali ishtirok etish huquqiga ega.

2. Har kim o'z mamlakatida davlat xizmatidan teng foydalanish huquqiga ega.

3. Xalq irodasi hokimiyat hokimiyatining asosi bo‘lishi kerak; bu iroda umumiy va teng saylov huquqi asosida yashirin ovoz berish yoʻli bilan yoki ovoz berish erkinligini taʼminlaydigan boshqa shunga oʻxshash shakllarda oʻtkazilishi lozim boʻlgan davriy va soxtalashtirilmagan saylovlarda oʻz ifodasini topishi kerak.

Ayollarning saylov huquqi BMT tomonidan 1952 va 1979-yillarda qabul qilingan “Ayollarning siyosiy huquqlari to‘g‘risida”gi konventsiya[4] va “Ayollarga nisbatan kamsitishning barcha shakllariga barham berish to‘g‘risida”gi konventsiya[5]da aniq belgilab qo‘yilgan.