Ayshe Humashah Xonim Sulton
Ayshe Humashah Xonim Sulton (1541-yil, Istanbulda — 1594-yil, Istanbulda) — Rustem Posho va Mihrimah Sultonning yagona qizi va toʻngʻich farzandi. Usmonli sultoni Sulaymon I va Haseki Hurram Sultonning nabirasi[1].
| Ayshe Humashah Xonim Sulton | |
|---|---|
| Tavalludi |
1541-yil |
| Vafoti |
1594-yil Mahmud Xudayining majmuasi Istanbul Usmonlilar imperiyasi |
| Fuqaroligi | Usmonli imperiyasi |
| Bolalari | Abdurahmanbey, Mehmedbey, Osmonbey, Saliha Sulton |
| Otasi | Rustem posho |
| Onasi | Mihrimah Sulton |
Biografiya
tahrirAyshe Humashah Istanbulda Sulton Sulaymonning qizi — Mihrima Sulton va Buyuk Vazir Rustem Posho oilasida tugʻilgan. U yaxshi taʼlim oldi, sheʼriyatni yaxshi koʻrardi. 1561-yilda Ayshe Humashah boʻlajak Sadr vazir Semiz Ahmed Poshoga (? — 1580) (Guzel Ahmed Posho deb ham ataladi) turmushga chiqadi. Bu nikohdan toʻrt oʻgʻil va ikki qiz tugʻildi. 1575-yil 23-avgustda Ahmed posho va Ayshe Humashah Sulton saroyida yongʻin sodir boʻlib, katta zalga jiddiy zarar yetkazadi va Sulton restavratsiya xarajatlarini qoplash uchun xazinadan 10 000 oltin tanga toʻlashni buyuradi. 1576-yil 15-noyabrda Ayshe Humashah Sulton va Ahmed Poshoning ikki oʻgʻlining sunnat toʻylari katta dabdaba bilan nishonlandi[2].
kkinchi nikoh
tahrirM.Sureyyaning yozishicha, Nishonji Firidun Bey Ayshe Humashahning amakivachchasi Esmexon Sultonning ikkinchi eri edi. Biroq koʻpchilik tadqiqotchilar anʼanaviy maʼlumotni notoʻgʻri deb hisoblaydilar va Nishanji Feridun Bey Ayshe Humashah Sultonning oʻzi bilan turmush qurgan. Ikkinchi turmush oʻrtogʻi Esmehan E.Alderson Kalaylikoza Ali poshoni eslatib oʻtadi va hatto batafsil maʼlumot beradi: Ali Posho oldingi xotinini haydab chiqarishga majbur boʻladi. " Islom entsiklopediyasi "da quyidagi maʼlumotlar keltirilgan: „Ehtimol, 1582-yil 6-aprelda u Ahmed poshoning bevasi, Mihrimah Sulton va Rustem poshoning qizi Ayshe Sultonga uylangandir. Mish-mishlarga koʻra, u beva Sokolluga uylangan. — Esmexon Sulton“[3].
Uchinchi nikoh
tahrir1590-yilda Ayshe Humashah uchinchi marta Aziz Mahmud Xudayiga turmushga chiqadi degan maʼlumoti mavjud mavjud.
Bolalar
tahrirBirinchi turmushida Ayshe Humashahning farzandlari:
- Abdurahmon Bey (vaf. 1597-yildan keyin/1603-yildan keyin)
- Shehid Mehmet Bey (Bosniya va Gertsegovinadagi Sanjak Bey; Kupa daryosi jangida halok boʻlgan)
- Shehid Mustafa posho (Kilislik Sanjak bey; Kupa daryosidagi jangda vafot etgan)
- Usmon Bey (1590-yilda vafot etgan; Edirnekapidagi Mihrimah Sulton masjidida otasi bilan dafn etilgan)
- Soliha Sulton (1576-yildan keyin vafot etgan) — Yusuf Sinan Poshoga uylangan
qizining ismi nomaʼlum — u ham Yusuf Sinan poshoga uylangan va undan ikki oʻgʻil va bir qiz tugʻgan[4].
Oʻlim
tahrirAyshe Humashahning vafotidan biroz oldin u oʻgʻli bilan hajga borgan va qaytib kelganidan keyin koʻp oʻtmay Uskudardagi saroyida vafot etgan. U Sulaymoniya masjidida Sulaymon sallasiga dafn qilindi. XVII asrning oxirigacha turbadagi yagona dafn marosimi Mihrima va uning otasi qabrlari edi. Bir maʼlumotga koʻra, Ayshe Humashah oʻzining taxminiy eri Aziz Mahmud Xudayining majmuasiga dafn etilgan, u qurilish paytida u donor boʻlgan[5].
Xayriya
tahrirAyshe Humashah onasi bilan birga otasining boyligining merosxoʻri boʻlib, uning xayriya jamgʻarmalariga rahbarlik qiladi. Rustem posho barcha mablagʻlarning ishlashini taʼminlash uchun oʻz boyligini xotini Mihrimaga va qizi Aysha Humashah Sultonga vasiyat qiladi[6].
Manbalar
tahrir- ↑ Börekçi; Günhan. Encyclopedia of the Ottoman Empire (inglizcha). N. Y.: Facts On File, Inc, 2009 — 680-bet. ISBN 978-0-8160-6259-1 0-8160-6259-5. Qaraldi: 16-iyul 2022-yil.
- ↑ Alderson; Antony D. The Structure of the Ottoman Dynasty (inglizcha). Oxford: Clarendon Press, 1956 — 186-bet. Qaraldi: 16-iyul 2022-yil.
- ↑ Somel; Selcuk Aksin. The A to Z of the Ottoman Empire (inglizcha). Scarecrow Press, Inc., 2010. Qaraldi: 16-iyul 2022-yil.
- ↑ Piterberg; Gabriel. An Ottoman Tragedy: History and Historiography at Play (inglizcha), 2003 — 271-bet. ISBN 0520930053, 9780520930056. Qaraldi: 16-iyul 2022-yil.
- ↑ Emecen; Feridun. Mehmed III (turkcha). İstanbul: TDV İslâm Ansiklopedisi, 2003 — 407—413-bet. Qaraldi: 16-iyul 2022-yil.
- ↑ Tezcan; Baki. The Second Ottoman Empire: Political and Social Transformation in the Early Modern World (inglizcha). Cambridge University Press, 2010 — 284-bet. ISBN 0521519497, 9780521519496. Qaraldi: 16-iyul 2022-yil.