Vikipediya

BMT Xavfsizlik Kengashining 2735-sonli rezolyutsiyasi

BMT Xavfsizlik Kengashining 2735-sonli rezolyutsiyasi 2024-yil 10-iyunda qabul qilingan. Rezolyutsiya Isroil va Hamas oʻrtasida davom etayotgan urushni toʻxtatish uchun taklif qilingan sulh bitimini oʻz ichiga oladi. Amerika Qoʻshma Shtatlari tomonidan kiritilgan rezolyutsiyada uch bosqichli taklif batafsil bayon etilgan va Isroil tomonidan qabul qilinganligi qayd etilgan. Kelishuv Hamas tomonidan garovga olingan barcha odamlarning ozod etilishi, Gʻazo sektorida doimiy oʻt ochishni toʻxtatishi va koʻp yillik qayta qurish rejasalari ilgari surilgan. Bundan tashqari, rezolyutsiya G‘azo sektoridagi har qanday demografik yoki hududiy oʻzgarishlarni rad etgan. Xavfsizlik Kengashi Gʻazo sektori va Gʻarbiy Sohilni Falastin milliy maʼmuriyati ostida birlashtiruvchi ikki davlat yechimi boʻlishini qoʻllab-quvvatlaydi[1].

Rezolyutsiya ham jamiyat tomonidan bir ovozdan qoʻllab-quvvatlangan, ammo Rossiya ovoz berishda betaraf qolgan.

Tarixi

tahrir

2024-yil 31-may kuni AQSh prezidenti Joe Biden televideniye orqali qilgan chiqishida garovga olinganlar va oʻt ochishni toʻxtatish taklifini ilgari surgan. Bu AQShning mojarolarni hal qilish harakatlarida burilish nuqtasi boʻldi. Qatar va Misr vositachilari bilan birgalikda ishlab chiqilgan taklif olti haftalik muzokoralarni oʻz ichiga olgan. Bu muddat davomida Isroil qoʻshinlari Gʻazo sektoridagi aholi punktlaridan chiqib ketigan. Buning evaziga Hamas 7-oktabrdagi hujumlarda garovga olingan odamlarni, Isroil esa yuzlab falastinlik mahbuslarni ozod qilgan. Rejaning keyingi bosqichlarida barcha garovga olinganlarni ozod qilish, Isroil qoʻshinlarini toʻliq olib chiqib ketish va Gʻazo sektorini qayta qurish rejasini ishlab chiqish koʻzda tutilgan[1].

Ushbu takliflar keng jamoatchilik eʼtirozigan qaramay, na Isroil Bosh vaziri Benyamin Netanyahu, na Hamas ushbu rezolyutsiya kelishuvni ochiq yoki rasmiy ravishda qabul qilmagan. Netanyahuning taʼkidlashicha, ommaga taqdim etilgan shartlar notoʻgʻri, chunki harbiy harakatlar Hamas magʻlub boʻlgunga qadar davom etishi ehtimoli yuqori[2][3].

Biden maʼmuriyati proksi davlatlar Misr va Qatar orqali Hamasga jiddiy bosim oʻtkazmoqda. Har ikki davlat Hamas yetakchilarini hibsga olish, aktivlarini muzlatish, sanksiyalar eʼlon qilish, shuningdek Hamas yetakchilari taklifga rozi boʻlmasa, Dohadan chiqarib yuborish bilan tahdid qilgan. Bu harakatlar Hamasni muzokaralar stoliga oʻtkazish va janglarni tugatishga erishish uchun mintaqaviy taʼsirdan foydalanish boʻyicha AQShning kengroq strategiyasining bir qismi hisoblanadi[4].

Netanyahuning oʻta oʻngchi koalitsiyadagi hamkorlari har qanday oʻt ochishni toʻxtatishga qarshilar. Agar Netanyahu rezolyutsiya kelishuviga rozi boʻlsa, oʻta oʻngchi koalitsiyadagi kuchlar hukumatni agʻdarish bilan tahdid qilmoqda. Muxolifat yetakchilari garovga olish boʻyicha kelishuvni qoʻllab-quvvatlashgan. Biroq Netanyahuning chuqur siyosiy prinsiplari va beqaror pozitsiyasi uni yakuniy qaror qabul qilishini qiyinlashtirmoqda[5].

Tafsilotlar

tahrir

Qaror matni

tahrir

„Xavfsizlik Kengashi“

Birlashgan Millatlar Tashkiloti Nizomining maqsad va tamoyillarini „tasdiqlash“ , Oʻzining Yaqin Sharqdagi vaziyat, jumladan Falastin masalasi boʻyicha barcha tegishli rezolyutsiyalarini esga olib,

Misr, Qatar va Amerika Qoʻshma Shtatlarining uch bosqichdan iborat keng qamrovli oʻt ochishni to'xtatish kelishuviga erishishga qaratilgan davom etayotgan diplomatik saʻy-harakatlari muhimligini ta'kidlab,

1. 31-may kuni eʻlon qilingan va Isroil qabul qilgan yangi oʻt ochishni to'xtatish toʻgʻrisidagi taklifini mamnuniyat bilan qabul qiladi, Hamasni ham uni qabul qilishga chaqiradi va har ikki tomonni kechiktirmasdan va hech qanday shartsiz uning shartlarini toʻliq bajarishga chaqiradi;

2. Ushbu taklifni amalga oshirish quyidagi natijalarni uch bosqichga yoyish imkonini berishi haqida „Eslatma“:

(a) 1-bosqich: garovga olinganlarni, shu jumladan ayollar, qariyalar va yaradorlarni ozod qilish, o'ldirilgan baʻzi garovga olinganlarning qoldiqlarini qaytarish, falastinlik asirlarni almashish, Isroil qoʻshinlarini olib chiqib ketish bilan zudlik bilan, to'liq va to'liq o't ochishni to'xtatish. Gʻazodagi aholi punktlaridan kuchlar, falastinlik tinch aholining Gʻazoning barcha hududlarida, shu jumladan, shimoldagi uylari va mahallalariga qaytishi, shuningdek, Gʻazo sektori boʻylab miqyosda insonparvarlik yordamining barcha Falastin fuqarolariga xavfsiz va samarali taqsimlanishi. kimga kerak boʻlsa, shu jumladan xalqaro hamjamiyat tomonidan taqdim etilgan uy-joylar;

(b) 2-bosqich: tomonlarning kelishuviga ko'ra, Gʻazoda bo'lgan boshqa barcha garovga olinganlarni ozod qilish evaziga urush harakatlarini butunlay to'xtatish va Isroil kuchlarini Gʻazodan to'liq olib chiqib ketish; va

(c) 3-bosqich: G‘azoni ko‘p yillik rekonstruksiya qilishning yirik rejasini boshlash va G‘azoda bo‘lgan har qanday o‘lgan garovga olinganlarning qoldiqlarini oilalariga qaytarish;

3. „Taklifda agar muzokaralar birinchi bosqich uchun olti haftadan ko‘proq vaqt talab qilinsa, muzokaralar davom etar ekan, sulh hali ham davom etishi aytiladi va Qo‘shma Shtatlar, Misr va Qatar bu borada ishlashga tayyor ekani ma’qullanadi”, deb ta’kidlanadi. barcha kelishuvlarga erishilgunga qadar va ikkinchi bosqich boshlanishiga qadar muzokaralar davom etishini ta'minlash;

4. Tomonlar ushbu taklif shartlariga kelishilganidan keyin rioya qilishlari muhimligini taʻkidlaydi va barcha aʻzo davlatlar va Birlashgan Millatlar Tashkilotini uni amalga oshirishni qo'llab-quvvatlashga chaqiradi;

5. Gʻazo sektorida demografik yoki hududiy o'zgarishlarga qaratilgan har qanday urinishlarni, shu jumladan aʻzo hududini qisqartiruvchi har qanday harakatlarni „rad etadi“;

6. „Ikki demokratik davlat – Isroil va Falastin xalqaro huquq va BMTning tegishli rezolyutsiyalariga muvofiq, xavfsiz va tan olingan chegaralarda tinch-totuvlikda yonma-yon yashaydigan ikki davlat asosidagi yechim qarashlariga sodiqligini yana bir bor tasdiqlaydi” va shu munosabat bilan Gʻazo sektorini Gʻarbiy Sohil bilan Falastin ma'muriyati ostida birlashtirish muhimligini ta'kidlaydi;

7. „Ishni toʻxtatib turish“ toʻgʻrisida qaror qabul qiladi.

Rezolyutsiya keng jamoatchilik tomonidan bir ovozdan qabul qilingan (14 ta yoʻq va bir ovoz betaraf qolgan)[6].

Rossiya vakilining aytishicha, harbiy harakatlar boshidanoq Moskva doimiy kelishuv tarafdori boʻlgan[7].

Reaksiya

tahrir

Isroil

tahrir

Isroilning BMTdagi vakili Isroilning garovga olinganlarni ozod qilishni va oʻt ochishni toʻxtatishni na tasdiqlagan, na inkor etgan. Isroil bosh vaziri barcha garovga olinganlar ozod qilinmaguncha va Hamas tarqatib yuborilmaguncha kurashni davom ettirish niyatida ekanligi aytgan[8].

Hamas

tahrir

Hamas tashkiloti rezolyutsiya mazmunini qoʻllab-quvvatlagan. Shuningdek, Hamas keyingi muzokaralarda vositachilar bilan hamkorlik qilishga tayyorligini bildirgan[9] . Matbuot kotibi Sami Abu Zuhriy Hamas sulh rezolyutsiyasini qabul qilganini bayon qilgan[10].

Falastin

tahrir

Falastin milliy maʼmuriyati rahbari Mahmud Abbos rezolyutsiyani qabul qilinish tarafdori hisoblanadi[9].

Manbalar

tahrir
  1. ↑ 1,0 1,1 Waldenberg, Kevin Liptak, Nikki Carvajal, Samantha „Biden says it’s ‘time for this war to end’ as he lays out Israeli ceasefire proposal | CNN Politics“ (en). CNN (2024-yil 31-may). Qaraldi: 2024-yil 11-iyun.
  2. ↑ „No Gaza ceasefire until Israel war aims achieved, Netanyahu says“ (en). BBC. Qaraldi: 2024-yil 11-iyun.
  3. ↑ „Biden's description of cease-fire offer ‘not accurate,’ Israeli official says“ (en). NBC News (2024-yil 3-iyun). Qaraldi: 2024-yil 11-iyun.
  4. ↑ Malsin, Summer Said and Jared. „Biden Enlisted Qatar and Egypt to Pressure Hamas. It Backfired.“ (en-US). WSJ. Qaraldi: 2024-yil 11-iyun.
  5. ↑ „Israeli far-right ministers threaten to resign over Gaza ceasefire proposal“ (en). BBC (2024-yil 2-iyun). Qaraldi: 2024-yil 11-iyun.
  6. ↑ „Голосование Резолюции Совета Безопасности ООН 2735“. Организация Объединенных Наций (2024-yil 10-iyun). Qaraldi: 2024-yil 12-iyun.
  7. ↑ „Adopting Resolution 2735 (2024) with 14 Votes in Favour, Russian Federation Abstaining, Security Council Welcomes New Gaza Ceasefire Proposal, Urges Full Implementation | Meetings Coverage and Press Releases“ (en). Организация Объединенных Наций (2024-yil 10-iyun). Qaraldi: 2024-yil 11-iyun.
  8. ↑ Fassihi, Farnaz. „Middle East Crisis: U.N. Security Council Passes U.S.-Backed Cease-Fire Resolution“ (en). The New York Times (2024-yil 10-iyun). Qaraldi: 2024-yil 11-iyun.
  9. ↑ 9,0 9,1 „Hamas, Palestinian authority welcome UN Security Council resolution for Gaza ceasefire“. Рейтер (2024-yil 11-iyun).
  10. ↑ „Hamas accepts UN ceasefire resolution, ready to negotiate over details, official says“. Рейтер (2024-yil 11-iyun). 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=BMT_Xavfsizlik_Kengashining_2735-sonli_rezolyutsiyasi&oldid=4358251" dan olindi