Badoe’ as-sanoe’

“Badoe’ as-sanoe’ fi tartib ash-sharoe’” (بـدائـع الـصـنـائـع فـي تـرتـيـب الـشـرائـع) – hanafiy mazhabiga oid klassik fiqh qo‘llanmalaridan biri. Asar muallifi XII asr huquqshunosi Alovuddin Kosoniydir. Kitob Kosoniyning ustozi Alovuddin Samarqandiyning “Tuhfat al-fuqaho” asari sharhi sifatida yozilgan, uning qizi Fotima Samarqandiyya uni “kelinlik sovg‘asi” sifatida qabul qilgan. Kitob bugungi kunda ham hanafiy maktablarida o‘qitilmoqda.

Muallif haqida

Kosoniy hanafiy huquqshunos olimi, “Tuhfat al-fuqaho” asarining muallifi Alovuddin Samarqandiyning (vafoti 1144-yil) shogirdi edi. Samarqandiyning qizi Fotima ham fiqhdan saboq olgan. Fotima Samarqandiyya o‘z davrining eng go‘zal ayoli hisoblanib, unga uylanish taklifi ko‘p bo‘lgan. U va uning otasi uning qo‘lini so‘ragan ko‘plab odamlarni, jumladan hukmdorlarni ham rad etishgan. Fotima va uning otasi Kosoniyning taklifini, u “Tuhfat al-fuqaho”ning sharhi sifatida “Badoe’ as-sanoe’”ni yozganidan keyingina qabul qilishgan va asar Fotima uchun kelinlik sovg‘asi sifatida qabul qilingan.

Kitob haqida

Kitob zamonaviy bosma nashrda yetti jildni egallaydi. Sharh bo‘lishiga qaramay, u sharh kitoblarning xususiyatlariga ega emas. Kosoniy har bir bobni reja bilan boshlab, unda qaysi mavzular bilan shug‘ullanish niyatida ekanligini tushuntiradi. Uslubiy ravshan boʻlishiga qaramay, asar maʼlum bir davr mobaynida mashhur bo‘la olmagan. Zamondoshi Marg‘inoniyning “al-Hidoya”sidan farqli o‘laroq, unga biror sharh yozilmagan. XX asr boshlarida zamonaviy bosma nashrining paydo boʻlishi bilan asarga katta eʼtibor qaratildi. O‘shandan beri u hanafiy ilmiy muassasalarida muhim manba sifatida qabul qilib kelinmoqda.