Baharak tumani, Taxor

Baharak tumani — Afgʻonistonning Takhar viloyatidagi tuman. Tuman 2005-yilda Taluqan tumanidan ajralib chiqqan^[1]. Aksariyat odamlar qishloq xoʻjaligi sohasida ishlaydi. Bu tuman Afgʻoniston hukumati va Tolibon oʻrtasidagi janglar joyi boʻlgan; Baharak 2018-yil oxirida munozarali deb topilib, 2021-yil avgustida Tolibon qoʻliga oʻtgan^[2]^[3].

Geografiya

Takhar viloyati xaritasi

Baharak 231 kvadrat kilometr maydonga ega, bu nisbatan qaralganda San-Visente maydoniga teng^[4]. Tumanni viloyat markazi Taloqan bilan bogʻlaydigan ikkinchi darajali yoʻllar va Khwaja Ghar tumani bilan bogʻlaydigan kichikroq yoʻl mavjud. Tuman Taloqandan 15 kilometr uzoqlikda joylashgan.

Baharak shimoldan Khwaja Ghar tumani, sharqdan Hazar Sumuch tumani, janubdan Taluqon tumani va gʻarbdan Dashti Archi tumani hamda Bangi tumani bilan chegaradosh. Dashti Archi Qunduz viloyatida, qolgan barcha tumanlar Takhar viloyatida joylashgan^[5]. Baharak ham Aqtosh tumani bilan chegaradosh deb qaralishi mumkin, ammo Aqtosh vaqtinchalik tuman.

Badaxshon viloyatida yana bir Baharak tumani bor.

Demografiya

Baharak aholisi 34339 kishini tashkil qiladi va jins nisbatida har 100 ayolga 101 erkak toʻgʻri keladi. Tumanning koʻp qismini oʻzbeklar, pushtun, tojik va hazoralar tashkil qiladi. Oʻrtacha yosh 16,6 va aholining 57,6 foizi ishsiz. Ishsizlarning 13 foizi ish izlamoqda. Baharakda 4800 ga yaqin xonadon bor, har bir oiladagi aʼzolarning oʻrtacha soni 7,1 kishidan iborat.

Iqtisodiyot

Baharakdagi ish bilan band odamlarning yarmiga yaqini qishloq, oʻrmon xoʻjaligi yoki baliqchilik sohalarida ishlaydi. Bugʻdoy va sholi asosiy ekinlar boʻlib, arpa, joʻxori, kunjut, makkajoʻxori, paxta, poliz ekinlari ham yetishtiriladi. Biroq chigit, texnika, maxsus omborxonalar va oʻgʻit yetishmaydi. Ilgari chorvachilik ham bor edi, lekin urush va qurgʻoqchilik tufayli koʻp imkoniyatlar yoʻqotildi.

Hunarmandchilik Baharakdagi yana bir asosiy soha hisoblanadi.

Taʼlim va sogʻliqni saqlash

Baharakda 15-24 yoshdagi odamlar orasida savodxonlik darajasi 35 % ni tashkil qiladi. Tumanda bitta madrasa, 2 ta oʻrta maktab va boshlangʻich maktablar bor. Bu taʼlim ahvoli yaxshilanib borayotganidan darak beradi, chunki 2002-yilda tumanda sanoqli maktablar mavjud edi. Biroq, oʻqituvchilar va oʻqish uchun jihozlar yetishmaydi, bundan tashqari taʼlimga nisbatan qarshilik ruhi ham mavjud.

Baharakda ikkita sogʻlomlashtirish punkti mavjud — biri tuman markazida, ikkinchisi Qora Kamar qishlogʻida. Zarur hollarda bemorlarni Taloqanga olib borish uchun tez yordam mashinasi ham ajratilgan. Ammo, hududda sil va bezgak kasalliklari muammo boʻlib qolmoqda. Baharak aholisi tibbiy bilim, mablagʻ, shifokor va tibbiy asbob-uskunalar etishmasligidan aziyat chekadi.

Havolalar

↑ „398 District Division Matching to 329 District Division“. aims.org. 2016-yil 22-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 14-avgust.
↑ „Quarterly Report to the United States Congress“. SIGAR (2019-yil 30-yanvar). Qaraldi: 2020-yil 14-avgust.
↑ „Mapping the advance of the Taliban in Afghanistan“ (en-GB). BBC News (2021-yil 5-avgust). Qaraldi: 2021-yil 5-avgust.
↑ „Islands by Land Area“. unep.ch (1998). 2018-yil 20-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 1-noyabr.
↑ „Takhar Province Reference Map“. humanitarianresponse.info. United Nations Office for the Coordination of Humanitarian Affairs (2014-yil 9-fevral). Qaraldi: 2020-yil 13-avgust.

[1] „398 District Division Matching to 329 District Division“. aims.org. 2016-yil 22-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 14-avgust.

[2] „Quarterly Report to the United States Congress“. SIGAR (2019-yil 30-yanvar). Qaraldi: 2020-yil 14-avgust.

[3] „Mapping the advance of the Taliban in Afghanistan“ (en-GB). BBC News (2021-yil 5-avgust). Qaraldi: 2021-yil 5-avgust.

[4] „Islands by Land Area“. unep.ch (1998). 2018-yil 20-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 1-noyabr.

[map-5] „Takhar Province Reference Map“. humanitarianresponse.info. United Nations Office for the Coordination of Humanitarian Affairs (2014-yil 9-fevral). Qaraldi: 2020-yil 13-avgust.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]