Birinchi Torun bitimi

Birinchi Torun bitimi – bir tomondan Tevton ordeni, boshqa tomondan Polsha qirolligi va Buyuk Litva knyazligi oʻrtasida 1411-yilning 1-fevralida Torun (nemischadan – „Torn“) shahrida tuzilgan tinchlik bitimi.

Tavsif

Hujjat 570×496+45 mm oʻlchamdagi pergament varagʻida lotin tilida. Litva Buyuk knyazi Vitovtning muhri pergament tasmasidagi diametri 50 mm boʻlgan qizil mumdagi bosma. Muhrlarsiz oʻnta pergament tasmasi.

Bitim shartlari

• Polsha Qirolligi Prussiya yerlarida urush qonuni bilan bosib olingan barcha qal’alarni magistr va Ordenga qaytardi. Polsha qoʻshinlari ham u yerdan olib chiqildi.
• Polsha qiroli janglarda asirga olingan magistr va Ordenning barcha odamlarini ozod qildi.
• Magistr va orden Polsha qiroliga va uning qirolligiga uch muddatda 100 ming tiyin qop Praga tangasini toʻlashlari kerak edi.
• Jemaytiya Buyuk Litva knyazligida qoldi, lekin Polsha qiroli Vladislav va Buyuk Litva knyazi Aleksandr Vitovt vafotidan soʻng, u Prussiya magistri va Salibchilar ordeniga qaytarib berilishi kerak edi.

Maʼnosi

Urushdagi yoʻqotishlari va ittifoqchilarining imkoniyatlarini hisobga olgan holda, tinchlik shartlari orden uchun nisbatan yumshoq edi. Shunga qaramay, Buyuk Urush natijasida Boltiqboʻyida asosiy harbiy-siyosiy kuch sifatida oʻz rolini yoʻqotgan Tevton ordenining ekspansiyasi toʻxtatildi.

Adabiyotlar

• Codex epistolaris saeculi decimi quinti, t. 2, wyd. A. Lewicki, Kraków 1891, nr 35;
• Lites ac res gestae inter Polonos Ordinemque Cruciferorum, ed. altera, t. 2, Posnaniae 1892, nr 65, s. 457—461;
• Weise E., Die Staatsverträge des Deutschen Ordens in Preussen im 15. Jahrhundert, t. 1 (1398-1437), Königsberg 1939, nr 83, s. 85.
• Biskup M., Labuda G., Dzieje zakonu krzyżackiego w Prusach, Gdańsk 1986;
• Biskup M., Wojny Polski z zakonem krzyżackim (1308-1521), Gdańsk 1993;
• Gąsiorowski A., Formularz dokumentów traktatowych polsko-krzyżackich z XIV-XV w wieku, „Archeion“, t. 46, 1978, s. 171—184;
• Krzyżaniakowa J., Kancelaria królewska Władysława Jagiełły, Poznań 1972;
• Kuczyński S. M., Pierwszy pokój toruński (1 lutego 1411), „Zapiski Historyczne“, t. 20, 1955, nr 1-4, s. 139—165;
• Kuczyński S. M., Wielka Wojna z zakonem krzyżackim 1409-1411, Warszawa 1980 (wyd. IV);
• Sułkowska-Kurasiowa I., Dokumenty królewskie i ich funkcja w państwie polskim za Andegawenów i pierwszych Jagiellonów 1370-1444, Warszawa 1977.
• Barbashev A. I. Tornskiy mir (1411 g.) // Jurnal Ministerstva Narodnago Prosveщeniya. – Shestoe desyatiletie. – CCLXXII. – S-Pb. 1890. S. 80—105.
• Christiansen, Eric (1997), The Northern Crusades (2nd-nashr), Penguin Books, ISBN 0-14-026653-4
• Davies, Norman (2005), God's Playground. A History of Poland. The Origins to 1795, I-jild (Revised-nashr), Oxford University Press, ISBN 978-0-19-925339-5
• Ivinskis, Zenonas (1978), Lietuvos istorija iki Vytauto Didžiojo mirties (litva), Rome: Lietuvių katalikų mokslo akademija, 79346776
• Pelech, Markian (1987), „W sprawie okupu za jeńców krzyżackich z Wielkiej Wojny (1409–1411)“, Zapiski Historyczne (polyakcha), 2 (52), 28-sentabr 2011-yilda asl nusxadan arxivlandi {{citation}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (yordam)CS1 maint: date format ()
• Stone, Daniel (2001), The Polish-Lithuanian state, 1386–1795, University of Washington Press, ISBN 978-0-295-98093-5
• Turnbull, Stephen (2003), Tannenberg 1410: Disaster for the Teutonic Knights, Campaign Series, 122-jild, London: Osprey Publishing, ISBN 978-1-84176-561-7
• Urban, William (2003), Tannenberg and After: Lithuania, Poland and the Teutonic Order in Search of Immortality (Revised-nashr), Chicago: Lithuanian Research and Studies Center, ISBN 0-929700-25-2

Havolalar

• Perviy Torunskiy mir // Torunski Serwis Turidtyczny ^(pol.)