Boris Beder

Boris Aleksandrovich Beder (1908-1989) — Oʻzbekistonda xizmat koʻrsatgan geolog, Toshkent mineral suvini kashf etgan.

Tarjimai holi

1908-yil 4-avgustda Toshkent shahrida xizmatchi oilasida tugʻilgan. 1925-yilda maktabni tugatgach, Oʻrta Osiyo Davlat universitetining fizika-matematika fakulteti geologiya boʻlimiga oʻqishga kirgan. 1930-yilda geologiya boʻlimining Oʻrta Osiyo geologiya-qidiruv instituti etib qayta tashkil etilishi munosabati bilan Boris Beder 1930-yil bahorida Oʻrta Osiyo geologiya-qidiruv institutini gidrogeolog mutaxassisligi boʻyicha tamomlagan.

Institutni tugatgach, Oʻrta Osiyo geologiya-qidiruv boshqarmasi da turli gidrogeologik partiyalar boshligʻi va texnologi lavozimlarida ishlay boshlagan.

1943-yil mart oyidan B.A.Beder Oʻzbekistonning yigʻma xaritalarini tuzish boʻyicha Oʻzbekiston gidrogeologik ekspeditsiyasi boshligʻi, 1944-yil avgust oyidan esa ekspeditsiyaga rahbarlik qilish bilan bir vaqtda geologiya boshqarmasi gidrogeologiya boʻlimi boshligʻi etib tayinlangan.

1947-yilda ish joyini tark etmagan holda nomzodlik dissertatsiyasini tayyorlagan va himoya qilgan.

1951-yil mart oyida bosh geolog sifatida yirik qoʻshma gidrogeologik ekspeditsiyani tashkil etishda ishtirok etgan hamda ekspeditsiya tashkil etilgandan va tuzilganidan soʻng oʻzining shaxsiy iltimosiga koʻra ushbu ekspeditsiyaning dala partiyasiga gidromineral partiyasi rahbari va texnologi sifatida ishga oʻtkazilgan.

1960-yil may oyida B.A.Beder Oʻrta Osiyo geologiya va mineral resurslar ilmiy-tadqiqot institutiga (SAIGIMS) katta ilmiy xodim, gidromineral xom ashyo laboratoriyasi mudiri lavozimlariga oʻqishga kirgan. 1970-yilda B.A.Beder SAIGIMS dan yangi tashkil etilgan Gidrogeologiya va muhandislik geologiyasi institutiga (GIDROINGEO) oʻtkazilgan va u yerda umrining soʻnggi kunlarigacha ishlagan.

1989-yil 31-dekabrda Toshkentda vafot etgan va Do‘mbrobod qabristoniga dafn etilgan .

Ilmiy yutuqlari

Ikki yuz yigirmadan ortiq ilmiy ishlari chop etilgan, 190 dan ortiq ilmiy ishlari Oʻzbekiston geologiya fondlarida saqlanmoqda. Boris Aleksandrovich Beder Oʻzbekistonda 30 dan ortiq mineral, sanoat va termal suv konlarini ochish va qidirishda bevosita ishtirok etgan. B.A.Beder uzoq yillar Respublika kengashi Prezidiumi a’zosi, Oʻzbekiston tabiatni muhofaza qilish respublika jamiyati yer osti suvlarini muhofaza qilish seksiyasi raisining oʻrinbosari boʻlib ishlagan.

Ba’zi ilmiy ishlari

• Бедер Б. А. Артезианские воды Юго-Западного Узбекистана. Ташкент, 1961. 47 с.
• Бедер Б. А. Артезианские, минеральные и термальные воды Узбекистана. Ташкент, Изд. «Узбекистан», 1973. 39 с.

Mukofotlar

B.A.Beder Mehnat Qizil Bayrogʻi Ordeni, yettita medal, Oʻzbekiston Oliy Kengashi Prezidiumining uchta Faxriy yorligʻi bilan taqdirlangan. „Oʻzbekistonda xizmat koʻrsatgan geolog“ va „Kon kashfiyotchisi“ faxriy unvonlari bilan taqdirlangan. Respublika tabiatni muhofaza qilish jamiyati tomonidan „Tabiatni muhofaza qilishdagi alohida xizmatlari uchun“ medali bilan taqdirlangan.

Havolalar

• Туляганов Х. Т., Мавлянов Г. А., Ходжибаев Н. И., Гейнц В. А. Борису Александровичу Бедеру 70 лет. — Узбекский геологический журнал, № 2, 1979.
  Туляганов Х. Т. — Министр геологии Узбекистана, Г. А. Мавлянов — Академик АН Уз. ССР.
• Юлий Гертман. Первооткрыватель Ташкентской минеральной воды. — Альманах «Письма о Ташкенте».