Cicely Louise Tyson (talaffuzi: „Cicely Luiza Tayson“, 1924-yil 19-dekabr — 2021-yil 28-yanvar) amerikalik aktrisa edi. Kino, televidenie va teatrda yetmish yildan ortiq davom etgan karerasida u kuchli afro-amerikalik ayollar obrazi bilan tanildi[9][10]. Tyson turli mukofotlarga sazovor boʻldi, jumladan, uchta Emmy mukofoti, Ekran aktyorlari gildiyasi mukofoti, Tony mukofoti, Faxriy Akademiya mukofoti va Peabodi mukofoti.

Cicely Tyson
Tavalludi
Cicely Louise Tyson[1][2][3][4]

19-dekabr 1924-yil[5][lower-alpha 1]
New York City, A. Q. Sh.
Vafoti 28-yanvar 2021-yil(2021-01-28)
(96 yoshda)
New York City, A. Q. Sh.
Fuqaroligi AQSh
Kasbi Aktrisa
Faoliyat yillari 1948-2021
Turmush oʻrtogʻi
Kenneth Franklin
(turm. 1942; ajr. 1956)

Miles Davis
(turm. 1981; ajr. 1989)
Bolalari 1
Mukofotlari Toʻliq roʻyhat

Yoshligi tahrir

Tyson Nyu-Yorkning Bronks shahrida tugʻilgan, ammo tez orada oilasi bilan Sharqiy Garlemga koʻchib oʻtdi. Uy ishchisi Fredericka (Huggins) Tyson va duradgor va rassom boʻlib ishlagan William Avgustin oilasida tugʻilgan va uchta farzandning biri edi[11][12]. Uning ota-onasi Gʻarbiy Hindistondagi Nevisdan kelgan muhojirlar edi[13][14]. Otasi 21 yoshida Nyu-York shahriga kelgan va 1919-yil 4-avgustda Ellis orolida davolangan[15].

Tyson diniy muhitda oʻsgan. U xorda qoʻshiq kuyladi va Sharqiy Garlemdagi Episkop cherkovida ibodat yigʻilishlarida qatnashdi. Tysonning onasi uning aktrisa boʻlishiga qarshi edi va u bilan bir muddat gaplashmadi. U Cicelyning sahnaga chiqqanini koʻrib, fikridan qaytdi[16].

Faoliyati tahrir

 
Tyson 1973-yil

Fotograf Tysonni „Ebony“ jurnali uchun va muvaffaqiyatli moda modeliga aylandi. Uning birinchi aktyorlik roli 1956-yilda suratga olingan „Carib Gold“[17] filmining bir qismi boʻlgan va u ilk bor 1958-yilda Harlem YMCA da Vinnett Kerrollning „Dark of the Moon“ filmida sahnaga chiqqan. Tyson 1959-yilda „Odds Against Tomorrow“ va "Who Was That Lady?" filmlarida, shuningdek, 1960-yilda „Who Was That Lady?“ komediyasida kichik rollarni ijro etgan[18][19]. 1961-yil 1-yilda u NBC telekanaliningFrontiers of Faith“ serialida oʻzining televizion debyutini qildi[20].

1960-yillar boshida Tyson fransuz dramaturgi Jean Genetning „Blacks“ asarining asl tarkibida paydo boʻldi. U Stephanie Virtue Secret-Rose Diop rolini oʻynadi. Boshqa taniqli aktyorlar tarkibiga Maya Angelou, James Earl Jones, Godfrey Cembridge, Louis Gosset Jr va Charlz Gordone kiradi[21]. Spektakl 1408 ta spektakldan iborat boʻlgan oʻn yillikda Brodveydan tashqari eng uzoq davom etgan musiqiy boʻlmagan musiqiy asari boʻldi[22]. Tyson 1961—1962-yillardagi Vernon Rays mukofotini (keyinchalik „Drama Desk Award“ nomi bilan tanilgan) Brodveydan tashqari yana bir spektakl „Moon on a Rainbow Shawl“ filmidagi ijrosi uchun qoʻlga kiritdi[23].

Bir paytlar ijtimoiy xizmatlar agentligida ishlagan Tysonni prodyuser David Susskind "The Blacks" va „Tiger, Tiger, Burning Bright“ filmlarida koʻrgan va CBS telekanalining Sharqiy/Gʻarbiy tomoni (1963—1964) serialida rol oʻynagan.

Shaxsiy hayoti tahrir

 
Devis va Tyson 1982-yil

18 yoshida Tyson 1942-yil 27-dekabrda Kenneth Franklinga turmushga chiqdi[24]. Ikki oydan soʻng, 1943-yil fevralida ularning qizi tugʻildi[25]. Uning ajrashish haqidagi farmoniga koʻra, turmush oʻrtogʻi oʻn sakkiz oydan kamroq vaqt oʻtgach, uni tashlab ketgan. Nikoh 1956-yilda rasman buzildi[26][27].

Tyson 1960-yillarda raqqosa Francis Devis bilan ajrashish arafasida boʻlganida, jazz ijrochisi Miles Devis bilan uchrashishni boshlagan[28]. Devis 1967-yilgi „Sorcerer“ albomi uchun Tysonning suratidan foydalangan. Devis 1967-yilda matbuotga 1968-yilning mart oyida Tyson bilan ajrashganidan keyin turmushga chiqish niyatida ekanligini aytdi[29], lekin oʻrniga u sentyabr oyida qoʻshiqchi Betti Devisga turmushga chiqdi[30].

 
Tyson 2009-yilda

1977-yilda Tyson qora tanli kinorejissyorlar shon-shuhrat zaliga kiritildi. 1980-yilda u Amerika yutuqlari akademiyasining „Oltin plastinka“ mukofotini oldi[31]. 1982-yilda Tyson „Kinodagi ayollar kristali“ mukofotiga sazovor boʻldi. Mukofot oʻzlarining chidamliligi va ishining zoʻrligi tufayli koʻngilochar industriyada ayollarning rolini kengaytirishga yordam bergan taniqli ayollarga beriladi[32]. 1988-yilda Tyson 100 qora tanli ayollar milliy koalitsiyasi tomonidan koʻrsatilgan xizmatlari uchun Candace mukofotiga sazovor boʻldi[33]. 1997-yilda u Hollywood shon-shuhrat xiyobonida yulduz oldi[34].

Manbalar tahrir

  1. „Petition for Naturalization“. FamilySearch.org. U.S. District Court Naturalization Records, 1824–1946 (31-iyul 1935-yil). — „Cecily, Dec. 18, 1924“.
  2. 2,0 2,1 „United States Census, 1940; New York City, Manhattan, Assembly District 18“. FamilySearch.org. Department of Commerce, Bureau of the Census (3-aprel 1940-yil). — „Cecily Tyson, Female, 16, Single, Negro, Daughter“.
  3. „'Stars of Tomorrow' Enroll for Contest“. New York Amsterdam News (23-may 1953-yil). „Close on her heels were Jean Johnson, a beautician of 435 W. 125th St., and Cecily Tyson, a fashion model, who lives at 311 E. 102nd St.“.
  4. „Cicely Tyson, Towering Award-Winning Star of Stage and Screen, Dies at 96“. Broadway.com (28-yanvar 2021-yil). „Cicely Louise Tyson was born on December 18, 1924 in New York City.“.
  5. Elber, Lynn (January 23, 2020). „Cicely Tyson Talks Life, Longevity and Love“. Chicago Tribune. p. 36. "She described her annual birthday eve ritual. 'I sit at a table with a clock and when it gets to one minute after 12, thatʼs when I say, "Thank You, " and "Happy Birthday, Cicely, „' said Tyson, who was born December 19, 1924 in New York City.“ See also:
    • Tyson, Cicely; Burford, Michelle (2021). Just as I Am: A Memoir. New York, NY: HarperCollins. pp. 16, 17, 368. ISBN 978-0-06-293106-1 „My parents began their married life together in a Bronx tenement before later relocating to Manhattanʼs East Side. The year after they wed, they welcomed my brother, Melrose, a name my father had loved since the day he spotted it on a street sign in the Bronx. Six days before Christmas in 1924, I arrived with my thumb poked in my mouth and nary a strand of hair.“ […] „After weʼd moved from the Bronx to the East Side, Daddy would put me in my stroller early in the mornings and walk me over to Central Park.“ […] „During the press blitzkrieg surrounding the Kennedy Center ceremony, I spoke that number aloud with nary a quake in my voice. 'When were you born?' one reporter asked me. 'December 19, 1924,' I answered.'“
    • „Cicely Tyson, performer“. Playbill Vault.
    • Palm, Anika Myers (January 29, 2021). „Cicely Tyson, iconic and influential actress, dies at 96“ (Wayback Machine saytida 2022-10-21 sanasida arxivlangan). CNN. „Tyson was born December 19, 1924, in New York to William and Theodosia Tyson.“
    • Dillon, Nancy; Greene, Leonard (January 29, 2021). „Cicely Tyson Dies, 96; B’way, Hollywood star played strong women“. New York Daily News. „Cicely Tyson was born in Harlem on December 19, 1924.“
    • „Cicely Tyson Obituary“. The Guardian. January 31, 2021. „Cicely Tyson, actor, born 19 December 1924; died 28 January 2021.“
    • Tyson, Cicely (December 19, 2019). p. A8. „Thought of the Day“.Kent County News. „Cicely Tyson, American actress, born on this day in 1924.“
    • Democrat staff (December 19, 2018). „Itʼs Your Birthday: Whoʻs Celebrating Today“. Tallahassee Democrat. p. 5B.
    • Record-Journal staff (December 19, 2017). „Today in History“. Meriden Record-Journal. p. B6.
    • Times staff (December 19, 2016). „Birthdays“. The Salisbury Daily Times. p .C6.
  6. Brantley, Ben (April 23, 2013). "Home Is Where the Years Disappear". New York Times.
  7. * Herald-Palladium staff (December 18, 1976). "What in the World: Birthdays (Sunday-Saturday)". The Herald-Palladium Family Weekend. p. 14.
  8. Tyson, Cicely; Burford, Michelle (2021). Just as I Am: A Memoir. New York, NY: HarperCollins. pp. 47-53. ISBN 978-0-06-293106-1.
  9. „Cicely Tyson“. Britannica. Qaraldi: 23-aprel 2019-yil.
  10. Melton, Lori. „Cicely Tyson: Legendary Portrait Of Beauty, Courage And Strength“. CBS Sacramento (7-dekabr 2015-yil). Qaraldi: 19-sentabr 2018-yil.
  11. Palm. „Cicely Tyson, iconic and influential actress, dies at 96“. CNN (2021-yil 29-yanvar). Qaraldi: 29-yanvar 2021-yil.
  12. McFadden, Robert D.. „Cicely Tyson, an Actress Who Shattered Stereotypes, Dies at 96“. The New York Times (29-yanvar 2021-yil). Qaraldi: 30-yanvar 2021-yil.
  13. „Cicely Tyson: Bah, Humbug? Actress Stars as Ms. Scrooge. (Living)“. The Cincinnati Post. republished online at Highbeam.com (28-noyabr 1997-yil). 6-noyabr 2012-yilda asl nusxadan arxivlangan.
  14. Klemesrud, Judy. „Cicely, the Looker From 'Sounder'; Cicely, the Looker“. The New York Times (1-oktabr 1972-yil). Qaraldi: 30-aprel 2010-yil.
  15. The Statue of Liberty — Ellis Island Foundation, Inc, Ellisisland.org; retrieved August 9, 2013.
  16. Messina, Matt. „Actress Finds TV Role Strikes Familiar Note“. Daily News (8-sentabr 1963-yil), s. 10. Qaraldi: 29-yanvar 2021-yil.
  17. Brown. „At 94, The Legendary Cicely Tyson Remains An 'Optimist'“. The Charleston Chronicle (11-fevral 2019-yil). 2022-yil 21-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan.
  18. Cohen, Harold V.. „At Random: Maelstrom“. Pittsburgh Post-Gazette (14-oktabr 1965-yil). Qaraldi: 4-avgust 2021-yil.
  19. Margold, Jane. „Movies Mean Growing Up to Actress Cicely Tyson“. Newsday (4-avgust 1966-yil). Qaraldi: 4-avgust 2021-yil.
  20. „Integration Conflict Dramatized“. The Bradenton Herald (18-fevral 1961-yil), s. 6. Qaraldi: 4-avgust 2021-yil.
  21. Genet, Jean. The blacks : a clown show. New York: Grove Press, Inc., 24-noyabr 1960-yil. ISBN 9780394172200. 
  22. Gussow. „Jean Genet, The Playwright, Dies at 75“. The New York Times (16-aprel 1986-yil).
  23. Off-Broadway Awards Presented. The New York Times (15-may 1962-yil), s. 49.
  24. „Marriage License“. Ancestry. New York City Department of Records & Information Services. Qaraldi: 19-aprel 2020-yil.
  25. Fernández. „Cicely Tyson Opened Up About Her Relationship with Her Daughter in Her Memoir: 'My Beloved Princess'“. People (28-yanvar 2021-yil).
  26. „Join Ancestry.com“. ancestry.com.
  27. „Abstract of Divorce Decree“. Ancestry.com (17-oktabr 1957-yil). Qaraldi: 13-yanvar 2021-yil.
  28. „Miles Davis And Wife Now 'Miles Apart'. Jet. 33-jild, № 19. 15–fevral 1968–yil. 23-bet.{{cite magazine}}: CS1 maint: date format ()
  29. „Miles Davis To Make March Merger With Cicely Tyson“. Jet. 33-jild, № 4. 2–noyabr 1967–yil. 56-bet.{{cite magazine}}: CS1 maint: date format ()
  30. „One Of Sexiest Men Alive“. Jet. 35-jild, № 2. 17–oktabr 1968–yil. 48-bet.{{cite magazine}}: CS1 maint: date format ()
  31. „Golden Plate Awardees of the American Academy of Achievement“. achievement.org. American Academy of Achievement.
  32. „Past recipients“ (Wayback Machine saytida 30-iyun 2011-yil sanasida arxivlangan), Women in Film website.
  33. „Candace Award in 1982–1990“. NCBW.org. National Coalition of 100 Black Women. 2003-yil 14-martda asl nusxadan arxivlangan.
  34. „Cicely Tyson“. walkoffame.com. Hollywood Chamber of Commerce (2019-yil 25-oktyabr). Qaraldi: 29-yanvar 2021-yil.


Manba xatosi: <ref> tags exist for a group named "lower-alpha", but no corresponding <references group="lower-alpha"/> tag was found