Dan moy
Dan moy (Vetnam. đàn môi, đàn-asbob, môi-lablar) — bir necha Vetnam xalqlarining musiqasida ishlatiladigan plastinka vargan. Đan môi soʻzlari soʻzma-soʻz „lab tor asbobi“ deb tarjima qilinadi, chunki u tishlarga emas, balki lablariga biriktirilgan bir nechta varganlardan biridir. Hmong tilida u „rab“, ycha (Ư tra)[1] yoki „ncas tooj“ [2] deb ataladi; Tho-dabak aholisi orasida — „Hưn Toóng“ (hyntoong), Muongda — „Páng Tơ“ (pangto), Ede tilida — „Gốc“ (gok), Ktu orasida — „Ângkro“ va hokazo[3].
Hmong dan moy „ncas tooj“ jezdan („rab“ — bambukdan)[2] ishlab chiqariladi va biserlar[4] bilan bezatilgan gʻiloflarda saqlanadi. Lan moy va fleytalarda yosh Hmong erkaklari oʻz sevgililari uchun oʻynashadi[5].
Fransiya professori NZNI Chan Quang Khai[fr] tadqiqotiga koʻra, dunyoda 50 ta vargan turlari mavjud boʻlib, ulardan 10 tasi Vetnam hududida ishlatiladi. Dan moy dunyodagi 25 ta mamlakatlarda topilgan.
2006-yilda jahon vargan eng yirik festivali Jahon Jew’s harp Kongressida birinchi marta Vyetnam musiqachi Nguyen DUK Minh (Nguynn Đcc Minh)ishtirok etdi.
Dan moy ham qatlamli, ham yoyli boladi. Ushbu asboblarning eng mashhurlari standart qatlamli dan moy.
Uning uzunligi taxminan 10 sm va ogʻirligi taxminan 2,5 gramm. Ushbu dan moy musiqachilarga tovush effektlarini yaratish uchun keng imkoniyatlarni taqdim etadi, chunki ogʻiz boʻshligʻi va til yoy shaklidagi varganlarda oʻynashdan koʻra koʻproq erkinlikka ega. Va shuning uchun standart dan moyni koʻpincha boshlangʻich varganlarga oʻqitish uchun mutaxassislar tomonidan tavsiya etiladi.
Standart vargandan tashqari, dan moy bilan bir qatorda, Bass dan moy ham mashhur boʻlib, u past ovozli va boy, chuqurroq ohanglarga ega.
Manbalar
tahrir- ↑ Solos and ensembles of Vietnamese folk music instruments 3
- ↑ 2,0 2,1 Heimbach 1979, s. 144.
- ↑ „Đàn môi — nhạc cụ độc đáo của Việt Nam và thế giới“ (deadlink). 2014-yil 14-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 14-dekabr.
- ↑ Miller 2008, s. 314.
- ↑ „Đàn môi — nhạc cụ độc đáo của Việt Nam và thế giới“ (deadlink). 2014-yil 14-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 14-dekabr.
Adabiyotlar
tahrir- „Ưng Quái - Họ tự thân vang“ (vi). Институт музыки Вьетнама. 2018-yil 12-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 14-dekabr.
- Miller T.E., Williams S.. The Garland Handbook of Southeast Asian Music. Routledge, 2008. ISBN 9780415960755.
- Lee G.Y., Tapp N.. Culture and Customs of the Hmong, Cultures and Customs of the World. ABC-CLIO, 2010. ISBN 9780313345272.
- Heimbach E.E.. White Hmong-English Dictionary, Data paper. Southeast Asia Program, Cornell University, 1979. ISBN 9780877270751.
- Thao Y.J.. The Mong Oral Tradition: Cultural Memory in the Absence of Written Language. McFarland, 2006. ISBN 9780786481996.
- Vũ Hoàng. „GS-TS Trần Quang Hải và nghệ thuật đàn môi“ (vi). Radio Free Asia (2013-yil 8-sentyabr). 2018-yil 12-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 14-dekabr.