Der Weg zurück“ (olmonchadan tarjimasi „Ortga yoʻl“) — olmon yozuvchisi Erich Maria Remarque qalamiga mansub roman boʻlib, 1929-yilda yozilgan Gʻarbiy frontda hech qanday oʻzgarish yoʻq romanining mantiqiy davomi sifatida qabul qilinadi. Asar ilk marta 1930-yil dekabrdan 1931-yil yanvargacha Germaniyaning Vossische Zeitung gazetasida chop etilgan. 1931-yilning aprel oyida alohida kitob holida nashr etilgan.

Garchi kitob „Gʻarbiy frontda oʻzgarish yoʻq“ romanidagi qahramonlardan farqli boʻlsa-da, ular bir syujetda boʻlgan deb taxmin qilish mumkin, chunki qahramonlar oldingi romandagi boshqa voqealarni eslashadi. Tyaden har ikkala kitobda ham koʻzga koʻringan yagona obrazdir.

„Gʻarbiy frontda oʻzgarish yoʻq“ asari voqealari tugaganidan bir necha hafta o‘tgach, roman Germaniyadagi Birinchi jahon urushi maydonlaridan uyiga qaytgan va fuqarolik hayotiga koʻnikishga harakat qilayotgan yigitlarning tajribasi haqida batafsil maʼlumot beradi. Uning eng yorqin xususiyati asosiy qahramonlarning zamonaviy jamiyatga nisbatan pessimizmidir, ular urush sababli maʼnaviy jihatdan tubanlikka yuz tutgan boʻlgan va qaytib tiklanishni xohlamaydilar.

Natsistlar Germaniyasi davrida (1933—1945) kitob taqiqlab qoʻyiladi, uning barcha nashrlari shahar maydonlarida yoqiladi.

Asar asosida ishlangan filmlar tahrir

Manbalar tahrir