Dianthus barbatus
Dianthus barbatus, shirin William[1] — Chinniguldoshlar oilasiga mansub gulli oʻsimlik turi boʻlib, vatani Yevropaning janubi va Osiyoning baʼzi qismlari. U mashhur manzarali bog‘ oʻsimligiga hisoblanadi. O‘simlik ikki yillik bo‘lib bo‘yi 13-92 sm gacha oʻsadi. O‘simlik poyalarining tepasida 30 tagacha gullar zich to‘pgulda joylashgan. Har bir gulning diametri 2-3 sm. Yovvoyi oʻsimliklar oq asosli qizil rangda gullarni, ba‘zi navlar oq, pushti, qizil va binafsha rangdagi naqshlarga ega bo‘lgan gullarni hosil qiladi. Uning inglizcha umumiy nomining aniq kelib chiqishi nomaʼlum, lekin birinchi boʻlib 1596-yilda botanik John Gerarning bogʻ katalogida uchragan. Gullarni iste‘mol qilish mumkin. Shirin William asalarilar, qushlar va kapalaklarni oʻziga jalb qiladi.
| Dianthus barbatus | |
|---|---|
| |
| Ilmiy tasniflash | |
| O‘simliklar | |
| Yuksak oʻsimliklar | |
| Gulli oʻsimliklar | |
| Ikki urugʻpallalilar | |
| Caryophyllales | |
| Chinniguldoshlar | |
| Dianthus | |
D. barbatus
| |
| Binar nomi | |
| Dianthus barbatus | |
| Sinonimlar | |
| |
Tavsif
tahrirShirin William janubi-sharqiy Xitoy, Koreya, janubi-sharqiy Rossiyada, Karpat va Bolqon uchun sharqiy Pireney dan janubiy Yevropa togʻlarida yovvoyi holatda oʻsadi[2][3][4]. O‘simlikning bo‘yo 13-92 sm gacha oʻsadi (turiga qarab)[5]. Gullar poyaning tepasida (soyabon deb ataladi) 30 tagacha zich toʻpgulda ochiladi va achchiq hidga ega, yovvoyi oʻsimliklarda gul barglari oq asosli qizil rangga ega[4][6][7].
Ikki xil kichik turi bor[4]:
- Dianthus barbatus var. barbatus . Janubiy Yevropa.
- Dianthus barbatus var. asiaticus vatani Shimoliy-Sharqiy Osiyo.
Inglizcha nomi
tahrir
Koʻpincha o‘simlik XVIII asrda yashagan shahzoda William, Kumberlend gertsogi sharafiga nomlangan deb aytiladi[8][9][10]. Fillipsning taxminiga koʻra, gul Gerarning zamondoshi William Shakespeare sharafiga nomlangan[11].
Oʻstirish va foydalanish
tahrirAndoza:Stereo imageShirin William — mashhur bezak oʻsimlik boʻlib, oq, pushti, qizil va binafsha rangdan tortib to rang-barang naqshlarga ega boʻlgan gul navlarini topish mumkin[7].
Oʻsimlik XVI asrda Shimoliy Yevropaga, keyinroq Shimoliy Amerikaga va boshqa joylarga olib kelingan va mahalliylashtirilgan[6].
Viktoriya davrida qo‘llanilgan gullari tilida shirin William jasoratni anglatadi. Oʻsimlik chegaralarda, tosh bogʻlarda va yozgi bogʻlarda keng o‘stiriladi. Shirin Williamning nektarlari qushlar, asalarilar va kapalaklarni oʻziga tortadi. Uning gullarini isteʼmol qilish mumkin. U quyoshdan qisman soyaga ega boʻlgan qumloq, ozgina gidroksidi tuproqda oʻsadi. Koʻpaytirish urugʻlar, tugunaklar orqali amalga oshiriladi, ammo navlarning urugʻlari nasl bemaydi. Agar u sovuqdan keyin urugʻdan ekilgan boʻlsa, u ikkinchi yilda gullaydi[12][13].
1977-yilda Cordell o‘simlikning dorivor xususiyatlarini qayta ko‘rib chiqdi. Saponinlar Shirin Williamda topilgan, ammo konsentratsiyasi kam boʻlgan[14].
2011-yil 29-aprelda shahzoda William va Catherine Middltonning toʻyida Ketrin Middlton Shirin William guldastasidan foydalangan[15].
Galereya
tahrir-
Pushti Shirin William -
Turli xil gul ranglari -
-
-
-
-
Ikki rangli shirin William -
'Heart Attack' navi -
-
Yaxlit o‘simlik -
Dianthus barbatus gullari -
To‘q pushti gulli nav -
-
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
Manbalar
tahrir- ↑ [1]Thompson and Morgan plant catalog spelling — Sweet William
- ↑ Flora Europaea: Dianthus barbatus
- ↑ Med-Checklist: Dianthus barbatus
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Flora of China: Dianthus barbatus var. asiaticus
- ↑ Types of Sweet William Flowers
- ↑ 6,0 6,1 Blamey, M. & Grey-Wilson, C. (1989).
- ↑ 7,0 7,1 Huxley, A., ed. (1992).
- ↑ Meyer, D. (1987).
- ↑ Hairr, J. (2002).
- ↑ Ross, D. R. (2001).
- ↑ Phillips, H. (1829).
- ↑ Crockett, J. U. 1961.
- ↑ „Horticulture | AHDB“. 2019-yil 24-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 8-dekabr.
- ↑ Cordell, G. A., Lyon, R. L., Fong, H. H., Benoit, P. S., & Farnsworth, N. R. (1977).
- ↑ „Meghan Markle v Kate Middleton wedding bouquet: Meaning of both brides' flowers compared“ (2018-yil 19-may).