Diyala muhofazoti
Diyala muhofazoti (arab.محافظة ديالى Muḥāfaẓat Diyālā) yoki Diyala viloyati — Iroqning markaziy-sharqiy qismidagi muhofazot.
|
| |||
| Muhofazot | |||
|---|---|---|---|
| Tarkibida | Iroq | ||
| Maʼmuriy markazi | Baquba | ||
| Yirik shahari | Baquba | ||
| YAIM |
0.672[1] oʻrtacha | ||
| Rasmiy tillar | arabcha | ||
| Aholi | 1,637,226 kishi (2018) | ||
| Maydoni | 17685 km² | ||
| Vaqt mintaqasi | Arab Standart mintaqasi | ||
| Xaritada | |||
 | |||
| Koordinatalari: 33°53′0″N 45°4′0″E / 33.88333°N 45.06667°E G O | |||
Hukumati tahrir
Geografiyasi tahrir
Diyala gubernatorligi Bagʻdodning shimoli-sharqida Eron chegarasigacha choʻzilgan. Markazi — Baquba shahri. U 17685 kvadrat kilometr maydonni egallaydi (6828 kv mi).
Viloyatning katta qismi Dajlaning asosiy irmogʻi boʻlgan Diyala daryosi tomonidan sugʻoriladi. Ikkita asosiy suv manbasiga yaqin boʻlganligi sababli, Diyalaning asosiy tarmogʻi qishloq xoʻjaligi boʻlib, asosan yirik toʻqaylarda yetishtiriladigan xurmo hisoblanadi. Viloyat shuningdek, Yaqin Sharqdagi eng katta zaytun bogʻlaridan birini oʻz ichiga oladi[4]Shuningdek, u Yaqin Sharqning apelsin poytaxti sifatida tan olingan. Muhofazotdan Hamrin togʻlari oʻtadi.
Aholi tahrir
Shaharda turli xil arablar, kurdlar va turkmanlar yashaydi. Soʻnggi statistik maʼlumotlarga koʻra, aholi soni taxminan 1,6 million kishini tashkil qiladi. [5]
Maʼmuriy tumanlar tahrir
Diyala gubernatorligi 2003-yilda hisoblangan hududlari [6] va aholi soni bilan quyida sanab oʻtilgan oltita tumandan iborat[7]:
| Tuman | Arab tilidagi nomi | Hududi (kv.km) | Aholi (2003-yil) |
|---|---|---|---|
| Baʼquba | bʿqwbẗ | 1630 | 467 895 |
| Al-Muqdodiya | ạlmqdạdyẗ | 1033 | 198 583 |
| Xonaqin | kẖạnqyn | 3512 | 160 379 |
| Al-Xolis | ạlkạạlẵ | 2994 | 255 889 |
| Kifri | kafary | 1139 | 42 010 |
| Balad Ruz | bld ruz | 6280 | 99 601 |
| Jami | 17 685 | 1 224 358 |
Infratuzilma tahrir
Diyala viloyatida Yaqin Sharqdagi eng baland radio va televideniye antennalaridan biriga ega boʻlgan Diyala Media Markazi 349 metr (1047 ft) bor. Diyala Media Markazi 1989-yilda Yaponiya arxitektura firmasi tomonidan shartnoma asosida qurilgan. Bu Iroqdagi kam sonli mustaqil radio va televideniyelardan biri boʻlib, mahalliy televideniye va radio yangiliklarini yorituvchi hamda davlat televideniyesini qayta eshittirishni taklif qiladi.
Fuqarolar tartibsizliklari/Iroq urushi tahrir
Iroqdagi Al-Qoida 2006-yilda Anbar viloyatidan Diyalaga oʻz amaliyot bazasini koʻchirgani va 2006-yil oxirida Baquba va Diyala viloyatining katta qismi sunniy isyonchilar nazoratiga oʻtgani haqida dalillar mavjud [8] .Bu isyonchilar nazorati 2007 va 2008-yilning boshigacha davom etgani xabar qilinadi [9].
2007-yil 11-mayda armiya mayor generali, Shimoliy koʻp millatli boʻlinma qoʻmondoni Benjamin Mixon Diyala provinsiyasidagi zoʻravonliklarning hozirgi darajasini ushlab turish uchun qoʻshimcha qoʻshinlar kerakligini aytdi, bu soʻnggi paytlarda qoʻshinlar „koʻtarilishi“, AQSh armiyasining majburiy ravishda chaqirib olishlari va AQSh hukumatining majburiyat darajasi haqida jamoatchilik muhokamasi [10] . 2007-yil oʻrtalariga kelib Baquba shahri va viloyatning aksariyat qismini oʻz nazorati ostida ushlab turgan Iroq Islomiy Davlati oʻz poytaxtini Baquba deb eʼlon qildi.
2007-yil iyun oyida AQSh kuchlari Baqubada tungi havo hujumlari bilan „Arrowhead Ripper“ operatsiyasini boshladilar. 19-avgustga kelib, Baquba asosan himoyalangan, ammo shahar va uning atrofidagi hududlarda isyonchilarning bir qismi saqlanib qolgan. Diyala daryosi vodiysida janglar davom etdi, biroq oktyabr oyi boshida AQSh va Iroq kuchlari viloyatning katta qismini egallab oldi, isyonchilar shimol va gʻarbga chekinishayotgan edi. 27-oktabr kuni Iroq Islomiy Davlati Baqubadagi politsiya bazasiga hujum qilib, 28 nafar iroqlik politsiyachi va politsiyachilarni o‘ldirdi, bu viloyatda isyonchilarning yacheykalari hamon saqlanib qolganligini ko‘rsatdi.
2008-yil yanvar oyida 2006-yildan 2007-yilgacha boʻlgan Diyala kampaniyasidan keyin qolgan isyonchilarni yoʻq qilish maqsadida „Phantom Phoenix“ operatsiyasi boshlandi.
2008-yilning oʻrtalarida Diyala viloyatida AQSh kuchlarining kuchaygan saʼy-harakatlari va Iroq armiyasining salmoqli ishtiroki bilan koʻplab oʻzgarishlar roʻy berdi, Baquba mintaqasida esa „Iroq Islomiy Davlati“ning faoliyati keskin toʻsqinlik qildi va „ Iroq oʻgʻillari“ dasturi islomni yanada zaiflashtirishga xizmat qildi. Iroqdagi davlat.
Muxtoriyat deklaratsiyasi tahrir
2011-yil dekabrida Diyala viloyatidagi boshqaruv kengashi oʻzini Iroq tarkibidagi yarim avtonom hudud deb eʼlon qildi[11] . Bu Saladin muhofazoti shunga oʻxshash bayonot berganidan ikki oy oʻtib sodir boʻldi. Diyaladagi kengash Iroq Konstitutsiyasining 119-moddasini asos sifatida ishlatib, bu bayonotni shialar hukmronlik qiladigan Bosh vazir Nuri al-Malikiy hukumatiga nisbatan gumon qilgani uchun berdi. Ammo Salohiddin viloyatidan farqli oʻlaroq, Diyala viloyati etnik va diniy jihatdan koʻproq aralash va bunday eʼlon viloyatda noroziliklarning boshlanishiga olib keldi[12].
Manbalar tahrir
- ↑ „Sub-national HDI - Area Database - Global Data Lab“ (en). hdi.globaldatalab.org. Qaraldi: 2018-yil 13-sentyabr.
- ↑ „Presedent of Islamic Supreme Councel of Iraq | the Governor of Diyala Briefed Sayyid Ammar alHakim about the Efforts Made to Bring Back the Displaced People and to Reconstruct the Province after Clearing It from Terrorism“. 2015-yil 18-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 10-may.
- ↑ „Iraqi Deputy Governor Sentenced To Death for Armed Attacks - Al-Monitor: the Pulse of the Middle East“. www.al-monitor.com. 2012-yil 14-dekabrda asl nusxadan arxivlangan.
- ↑ Biggest Olive Groves in Middle East — in Diyala
- ↑ „الصفحة الرئيسية - الجهاز المركزي للاحصاء“. www.cosit.gov.iq. Qaraldi: 2022-yil 30-aprel.
- ↑ COSIT (Central Organization for Statistics and Information Technology), Baghdad.
- ↑ NGO Co-ordination Committee.
- ↑ Engel, Richard. „Reporting under al-Qaida control“. Blogging Baghdad: The Untold Story. MSNBC (2006-yil 27-dekabr). 2016-yil 19-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 28-may.
- ↑ Engel. „Dangers of the Baghdad plan“. Worldblog. MSNBC (2007-yil 17-yanvar). 2007-yil 2-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 28-may.
- ↑ „DoD Special Security Operations Briefing with Maj. Gen. Mixon from Iraq“. News Transcript. U.S. Department of Defense (2007-yil 11-may). Qaraldi: 2007-yil 28-may.
- ↑ „Iraq's Diyala province demands semi-autonomous status“. Xinhua. Qaraldi: 2011-yil 15-dekabr.
- ↑ Hammoudi. „A second Iraqi province seeks autonomy from Baghdad“. Miami Herald. Qaraldi: 2011-yil 15-dekabr.