Don Giovanni
Don Giovanni (Italyancha talaffuzi: dɔn dʒoˈvanni ) — Wolfgang Amadeus Motzart musiqasi bilan Lorenzo Da Ponte tomonidan italyan librettosiga yozilgan ikki qismli opera.
Uning mavzusi dramaturg Tirso de Molina oʻzining 1630-yilda „ El burlador de Sevilla y convidado de piedra“ asarida aytganidek, libertin haqidagi koʻp asrlik ispan afsonasi hisoblanadi. Bu komediya, melodrama va gʻayritabiiy elementlarni oʻzida mujassam etgan drama-giokoso (garchi kompozitor uni oʻz katalogiga opera buffa sifatida kiritgan boʻlsa ham). Uning premyerasi 1787-yil 29-oktabrda hozirgi Estates teatri deb ataladigan Milliy teatrda (Bogemiya) Praga italyan operasi tomonidan boʻlib oʻtdi[1] Don Jovanni barcha davrlarning eng buyuk operalaridan biri hisoblanadi[2] va oʻz-oʻzidan sharhlash uchun samarali mavzu ekanligini isbotladi. Tanqidchi Fiona Maddoks buni Motsartning „Da Ponte librettolari bilan uchlik durdonalaridan biri“ deb taʼriflagan.[3]
Kompozitsiya va premyera
tahrir
Opera 1787-yil yanvar va fevral oylarida Motsartning Pragaga qilgan sayohati muvaffaqiyatli yakunlanganidan soʻng foydalanishga topshirildi[4] Mavzu tanlangan boʻlishi mumkin, chunki Don Xuan operasining pastki janri oʻsha shaharda paydo boʻlgan.[5] Lorenzo Da Pontening librettosi Jovanni Bertatining 1787-yil boshida Venetsiyada premyerasi boʻlgan "Don Jovanni Tenorio " operasi uchun yaratilgan. Ikki jihatda u Bertatidan nusxa koʻchirgan: Commendatore qotilligi bilan ochish va Sevilyani eslatmaslik (Bertati uchun vaziyat Villena, Ispaniya edi. Da Ponte shunchaki „Ispaniyadagi shahar“ deb yozadi).[6]
Opera 1787-yil 14-oktabrda avstriyalik archgersoginya Mariya Terezaning tashrifi uchun premyerasi boʻlishi kerak edi, biroq u oʻz vaqtida tayyor boʻlmadi va Le nozze di Figaroga almashtirildi.[7] Motsart uning tugallanishini, nihoyat, 28-oktyabrda, premyeradan bir kun oldin (29-oktyabr) yozib oldi.[8]
Opera koʻpincha Motsartning Pragadagi ishida boʻlgani kabi, hayajon bilan qabul qilindi. “Prager Oberpostamtzeitung ” gazetasi “Bilimdonlar va musiqachilarning aytishicha, Praga hech qachon bunaqasini eshitmagan” va “opera... ijro etish nihoyatda qiyin”.[9] Vena provincialnachrichten gazetasi shunday xabar berdi: “Herr Motsart shaxsan oʻzi olib bordi va koʻplab tomoshabinlar tomonidan quvonch va shodlik bilan kutib olindi”.
Eslatmalar
tahrir- ↑ The theatre is referred to as the Teatro di Praga in the libretto for the 1787 premiere (Deutsch 1965, ss. 302–303); for the current name of the theatre see "The Estates Theatre" Webarxiv andozasida xato:
|url=qiymatini tekshiring. Boʻsh. at the Prague National Theatre website. - ↑ „The 20 Greatest Operas of All Time“. Classical Music.
- ↑ Maddocks, Fiona. „Top 50 Operas“. The Guardian (19-avgust 2011-yil).
- ↑ The background of the production is summarized inFreeman 2021, ss. 131–168.
- ↑ The first eighteenth-century Don Juan opera produced in Europe was La pravità castigata (Prague, 1730), and the second one was Il convitato di pietra (Prague, 1776).
- ↑ SeeFreeman 2021, s. 263, for a discussion of Da Ponteʼs vague specification, including a theory about why it is so vague that is based on suspiciously archaic cultural references incompatible with the modern city of Seville as it existed in Da Ponteʼs day.
- ↑ Mozartʼs letter sent to Gottfried von Jacquin, dated 15 October
- ↑ The background of the production is summarized inFreeman 2021, ss. 131–168.
- ↑ Deutsch 1965.