Fok (qadimgi yunoncha: Φῶκος qadimgi yunoncha: Φῶκος) — yunon mifologiyasida Eak va nereida Psamafaning oʻgʻli[1]. Uning ismi yunonchada „tyulen“ degan maʼnoni anglatadi. Ismi tufayli adashi bilan almashtirib qoʻyilishi mumkin.

Asterodiya (Deionning qizi) uning rafiqasi, Kris (Strofiyning otasi) va Panopey esa egizak oʻgʻillari boʻlgan[2]. Fokning oʻgʻillari allaqachon otasining sharafiga nomlangan Fokidga koʻchib oʻtishgan [3] yoki Fok eginis bilan birga kemalarda Fokisga[4] yoʻl olgan. Fok Fokidda Drimeya (avvalgi Navboley) shahriga asos solgan[5]. Fok Fokidga kelib joylashganida, uning doʻsti Iasey Fokka uzuk sovgʻa qilgani haqida hikoya mavjud. Ular Delfidagi Polignot suratida Aidda tasvirlangan: soqolli Yasey yosh yigit qiyofasidagi Fokning chap qoʻliga taqilgan uzukni yechib olmoqda[6].

Eakning rafiqasi Endeida oʻgay oʻgʻli Fokdan nafratlangan va uning oʻlimini xohlagan. Aytishlaricha, Eak va Endeidaning oʻgʻillari Telamon va Peley ham Fokga hasad qilishgan, chunki u sport musobaqalarida kuchi va epchilligi bilan ajralib turgan. Ular oʻzaro qur’a tashlashgan va oʻgay ukalari Fokni oʻldirish vazifasi Telamonga tushgan . Telamon va Peley uni beshkurashda ishtirok etishga koʻndirishgan, ana shu vaqtda qotillik ayyorlik bilan amalga oshirilgan. Diskni uloqtirish paytida Telamon diskni emas, balki katta toshni Fokka qarab otgan, bu ish xuddi tasodifan sodir boʻlgandek amalga oshirgan. Fok halok boʻlgan Boshqa bir hikoyaga koʻra, Telamon diskni iloqtirgan, Peley esa Fokning orqa tomoniga bolta bilan urgan[7]; yoki Telamon Fokning boshiga qarata disk otib, uni oʻldirgan; ular Peley bilan birga jasadni o‘rmonga olib borib, koʻmib kelishgan[8]. Boshqa versiyalarga koʻra, Peley Fokni tasodifan oʻldirib qoʻygan[9]. Yoki Peley tomonidan disk oʻrniga almashtirib qoʻyilgan tosh bilan oʻldirilgan[10].

Telamon va Peley uning jasadini yashirishgan, lekin tez orada haqiqat oshkor boʻlgan va Eak oʻgʻillarini Egina orolidan haydab solgan.

Psamafa oʻgʻlini oʻldirgani uchun dahshatli botqoq boʻrisini Peleyning podalari oldiga yuborgan, ammo nereida Fetida Psamafadan gʻazabidan voz kechishni iltimos qilgan va boʻrini boʻgʻizlangan buqalardan biri bilan birga marmar boʻlagiga aylantirgan.

Fokning qabri Egina hududida, Eakion qabri yonida joylashgan[10].

Manbalar tahrir

  1. Pindar. Nemeyskie pesni V 12
  2. Gesiod. Perechen jenщin, fr.58 M.-U.; Pavsaniy. Opisanie Elladi II 29, 4 so ssilkoy na poeta Asiya
  3. Pavsaniy. Opisanie Elladi II 29, 2
  4. Pavsaniy. Opisanie Elladi X 1, 1
  5. Pavsaniy. Opisanie Elladi X 33, 12
  6. Pavsaniy. Opisanie Elladi X 30, 4
  7. Alkmeonida, fr.1 Bernabe
  8. Psevdo-Apollodor. Mifologicheskaya biblioteka III 12, 6
  9. Diodor Sitsiliyskiy. Istoricheskaya biblioteka IV 72, 6
  10. 10,0 10,1 Pavsaniy. Opisanie Elladi II 29, 9