Farzana Wahidy
Farzona Vohidiy (1984-yilda tugʻilgan) afgʻon hujjatli fotosuratchisi va fotojurnalisti . U Afgʻonistondagi ayollar va qizlarni suratga olgan. U Afgʻonistonda Associated Press (AP) va Agence France-Presse (AFP) kabi xalqaro media agentliklari bilan hamkorlik qilgan birinchi ayol fotograf edi.[1]
| Farzana Wahidy | |
|---|---|
 | |
| Tavalludi |
1984 (yoshi 39–40) |
| Fuqaroligi | Afg'oniston Demokratik Respublikasi, Afgʻoniston Islom Davlati, Afg‘onistonning o‘tish davri Islom davlati va Afgʻoniston Islom Respublikasi |
| Kasbi | Hujjatli fototograf, fotojurnalist |
| Faoliyat yillari | 2003 |
Vohidiy afgʻon ayollari va erkaklarini fotojurnalistika yoʻnalishiga oʻrgatish maqsadida Kobulda Rizo Degʻati tomonidan tashkil etilgan AINA fotojurnalistika institutida tahsil olgan. 2002-yildan boshlab u 500 dan ortiq abituriyentlar orasidan tanlangan 15 nafar talabadan biri edi. U eron-fransuz fotojurnalisti Manucher Degati qoʻlida tahsil olgan .[1] Vohidiy fotojurnalistika kasbini tanlagan, chunki u butun umri davomida guvohi boʻlgan voqealarni suratga olishni xohlagan. Vohidiy afgʻon ayoli sifatida oʻz his-tuygʻularini ifodalash va erkaklar ustunlik qiladigan Afgʻonistonda oʻziga oʻxshagan boshqalarning ovozini kuchaytirish uchun oʻz suratlaridan foydalanadi. U oʻz surati bilan afgʻon ayollari duch kelayotgan muammolarni emas, ularning oddiy hayotini tasvirlamoqchi boʻlgan.[2]
Hayoti va martabasi
tahrir1984-yilda Qandahorda tugʻilgan Vohidiy olti yoshida oilasi bilan Kobulga koʻchib oʻtgan.[3] 1996-yilda Tolibon Afgʻonistonni egallab olganida u oʻspirin edi. 13 yoshida u koʻchada burqa kiymagani uchun kaltaklangan. Oʻsha paytga nazar tashlab, u fotograf boʻlishini, bugungi jamiyatga oʻzi kabi yosh qizlarning ahvolini koʻrsata olishini orzu qilganini, biroq fotografiya va ijodiy ifodaning boshqa shakllari taqiqlanganini aytdi. Uning kameralar kolleksiyasiga ega boʻlgan otasi oilasi hayotining lahzalarini kameraga tushirish ishtiyoqidan voz kechishi kerak edi. Fuqarolar urushi paytida hatto ularning oilaviy fotoalbomlari ham yoʻq qilingan.
Tolibon davrida ayollarga oʻqishni davom ettirish taqiqlangan edi. Qoʻlga tushmaslik uchun burka ostiga kitoblarni yashirgan[4] u Kobulning turar-joy hududidagi 300 ga yaqin boshqa oʻquvchilar bilan birga yer osti maktabida oʻqigan va 2001-yilda AQSh boshchiligidagi kuchlar Tolibon hukmronligini tugatgandan soʻng, u oʻrta maktabda oʻqishni boshlagan. 2004-yilda Vohidiy Fransiyaning Parij shahrida joylashgan Agence-France Press xalqaro axborot agentligiga fotograf sifatida ishga yollangan, ammo keyinchalik Nyu-Yorkdagi Associated Press agentligiga qoʻshilgan.[5]
2007-yilda u Ontario shtatining Bellevil shahridagi Loyalist kollejida ikki yillik fotojurnalistika dasturida qatnashish uchun stipendiya oldi va 2010-yilda Afgʻonistonga qaytdi[6][7]
Vohidiy ayol sifatida kirish huquqidan afgʻon ayollari va ularning ajratilgan jamiyatdagi rollari, jumladan, fohishalar va „axloqiy jinoyatlar“ uchun qamalgan ayollarga eʼtibor qaratish uchun foydalanadi.[6]
Vohidiy Afgʻoniston fotograflari uyushmasiga asos solgan.[5] Afgʻoniston fotograflari uyushmasi notijorat va siyosiy boʻlmagan tashkilot boʻlib, butun Afgʻonistondagi fotosuratchilarni va chet elga sayohat qilayotgan afgʻon fotograflarini qoʻllab-quvvatlaydi. Vohidiy Afgʻonistondagi oʻzgarishlarni suratga olish orqali amalga oshirmoqchi boʻlgani uchun Afgʻoniston fotograflari uyushmasini yaratdi. Uning maqsadi oʻz mamlakatida sanʼat va fotografiyaga oid bilimlar boʻshligʻini yopish va tushunishni ragʻbatlantirish edi. Afgʻoniston fotograflari uyushmasi afgʻon fotosuratchilariga aloqalar oʻrnatish va oʻz martabalarini oshirish imkonini beradi.[8]
2009-yilda u afgʻon ayollari haqidagi hujjatli loyihasi uchun Ochiq jamiyat instituti granti sohibi boʻlgan. Vohidiy National Geographic All Roads Photography dasturining Merit mukofoti sovrindori va World Press Photo Joop Swart Masterclass uchun nomzod boʻlgan.[9][10]
2016-yilda u oʻqishni tugatgandan soʻng erishgan ajoyib yutuqlari uchun tan olindi va Ijodiy sanʼat va dizayn uchun Premer mukofoti bilan taqdirlandi.[5]
Uning ishi Amerikaning Frame by Frame hujjatli filmida aks ettirilgan.[11]
Vohidiy suratlari xalqaro miqyosda Afgʻoniston, Kanada, AQSh, Hindiston, Pokiston, Germaniya, Italiya, Norvegiya, Jenevada, Xitoy va Finlandiyada namoyish etilgan.[5]
Maʼlumotnomalar
tahrir- ↑ 1,0 1,1 Deghati. „Shooting Stars: Reza presents Farzana Wahidy“. Smithsonian Magazine (2012-yil mart). Qaraldi: 2015-yil 28-avgust.
- ↑ „Farzana Wahidy eng — PVF“ (en). www.pvf.fi. 2021-yil 14-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 5-may.
- ↑ „Farzana Wahidy“. Afghan Photography Network. 2015-yil 17-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 28-avgust.
- ↑ „How A Female Photographer Sees Her Afghanistan“ (en). NPR.org. Qaraldi: 2021-yil 5-may.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 „Farzana Wahidy“ (en-US). Afghanistan Photographer Association. 2021-yil 6-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 30-sentyabr.
- ↑ 6,0 6,1 McGrory, Marie. „How A Female Photographer Sees Her Afghanistan“. NPR (2013-yil 2-aprel). Qaraldi: 2015-yil 28-avgust.
- ↑ Nowacki, Kim. „Common Moments That Still Exist“. The New York Times (2011-yil 2-sentyabr). Qaraldi: 2015-yil 28-avgust.
- ↑ „History – Afghanistan Photographer Association“ (en-US). 2022-yil 30-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 30-sentyabr.
- ↑ Pain, Paromita. „Afghan Photographer Wahidy Shoots Through the Burka“. Women's eNews Inc.. WeNews (2011-yil 26-yanvar). Qaraldi: 2015-yil 28-avgust.
- ↑ „Farzana Wahidy“. Open Society Foundations. 2016-yil 4-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 28-avgust.
- ↑ Jacobson, Alec. „Farzana Wahidy“. San Juan Independent. 2016-yil 4-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 28-avgust.