Finkenshteyn qal’asi

Finkenshteyn qal’asi (shuningdek, Altfinkenshteyn deb ham ataladi) — Avstriyaning Karintiya shtatidagi Finkenshteyn shahridagi vayron boʻlgan oʻrta asr qal’asi. U Karavanks togʻ tizmasining janubiy etagidagi tik qoyada, Faak koʻlidan 788 m balandlikda joylashgan. Bugungi kunda qal’a xarobalari asosan konsertlar va festivallar uchun ishlatiladigan 1150 oʻrinli Burgarena amfiteatrining fonidir.

Finkenshteyn qal’asi

Tarix

Birinchi marta 1142-yilgi hujjatda eslatib oʻtilgan qal’a dastlab Bamberg knyaz-yepiskoplarining Karintiya mulklariga tegishli boʻlib, ularning mahalliy vazirliklari boshqaruvi ostida edi. Qal’aning lordlari Ostervits zodagonlar oilasiga aloqador boʻlib, oʻzlarini fon Finkenshteyn deb ataganlar. 1233-yilda Karintiya gersogi Bernxard va andechslik Bamberg knyaz-yepiskopi graf Ekbert oʻrtasida shiddatli janjal roʻy berdi, bunda finkenshteynlik lord Genrix Karintiya gersogi BernxardKarintiya gersogi tomoniga oʻtdi. U Ekbertni Finkenshteyn qal’asida qoʻlga tushirib, hibsga oldi. Biroq u darhol Papa Gregori IX tomonidan taqiqqa uchragan, shunga qaramay, knyaz-yepiskop Avstriya gersogi Frederik II va Zalsburg arxiyepiskopi tomonidan turli bosimlarga qadar ozod qilinmadi.

Arena

XIV asr boshlarida karintiyalik Finkenshteynlar vorislari zurriyodsiz boʻlgach, (Fink fon Finkenshteyn ismli oilaning kadet boʻlimi Sharqiy Prussiyada mashhur boʻlib, uchinchi salib yurishida qatnashgan), mulkchilik Karintiya gersoglari qoʻliga oʻtdi., bino 1335-yildan beri Gabsburglar uyi tomonidan boshqariladi. 1424-yildan beri Karintiya gersogi imperator Frederik III Venada ukasi Archgersog Albert VI tomonidan tutqunlikda boʻlgan oʻzining turmush oʻrtogʻi Eleanorni Finkenshteynga olib keladi. Uning oʻgʻli Maksimilian I 1508-yilda qal’a va uning atrofidagi mulklarni (Herrschaft) Ditrixshteynlik leygeman Sigismundga topshirdi. Uning avlodlari qal’ani 1861-yilgacha qoʻllarida ushlab turishgan. XVIII asrning oxiridan boshlab u yerda hech kim yashamagan va kimsasiz. Undan faqat xarobalar qolgan edi . Vittgenshteynlar oilasi 1913-39 yillarda egalaridan biri boʻlgan. Qal’a hududi 1985-yildan buyon yoz oylarida ekskursiya va ovqatlanish joylari va tadbirlar oʻtkaziladigan joy sifatida ishlatilgan. Unda Gerxard Satran 2015-yilda vafotigacha egalik qilgan.

Binoning texnik xususiyatlari

Bir necha marta qayta tiklangan qal’a xarobalarining eng qadimgi qismlari XII asrning Romanesk meʼmorchiligiga toʻgʻri keladi, shu jumladan janubi-sharqiy burchakdagi qoʻriqxona (Bergfrid) qoldiqlari ham shu davrga tegishli. XV asrning ikkinchi yarmida binoning bir necha qismlari gotika uslubida bezaladi. Zinapoya minorasi va qal’a ibodatxonasi tiklandi. Ditrixshteyn hukmronligi ostida, XVI asrning boshlarida toʻrtta darvoza quriladi. Sobiq saroyning baland gʻarbiy devori bugungi kungacha saqlanib qolgan. Uning balandligi 15 m ni tashkil etadi.

Adabiyotlar

• Hugo Henckel-Donnersmark: Karntendagi Burgen va Shlyosser. Leon, Klagenfurt (2 band).
• FX Kohla, GA v. Metnitz, G. Moro: Kärntner Burgenkunde Erster Teil — Kärntens Burgen, Schlösser Ansitze und wehrhafte Stätten Geschichtsverein für Kärnten, Klagenfurt 1973
• Michael Leischner, Alois Brandstetter: Burgen und Schlösser in Kärnten . Karintiya, Klagenfurt, 2000 yil,ISBN 3-85378-520-4 .
• Georg Clam Martinic: Burgenlexikon. Burgen va Ruinen, Ansitse, Schlösser va Palais . 2. Aftidan. Landesverlag, Linz, 1992 yil,ISBN 3-85214-559-7 .
• Gerxard Stenzel: Österreyxdagi Von Burg zu Burg . Kremayr va Scheriau, Wien, 1973,ISBN 3-218-00229-X .
• Hermann Wiessner, Margareta Vyoral-Tschapka: "Kärntendagi Burgen und Schlösser — Hermagor, Spittal/Drau, Villach" 2. erweiterte Auflage, Birken-Verlag, Wien 1986