Fobiyalar

Fobiyalar — bemor miyasiga oʻrnashib qolgan qoʻrquv, vahima; kishi ruhiyatining buzilish holati. Koʻpchilik ruhiy kasalliklar (masalan, shizofreniya) da boshlangʻich belgi, nevrozlar hamda psixasteniyanmnt asosiy belgisi hisoblanadi. Qoʻrquv va vahima hissi bemor sezgi hamda xattiharakatlarida koʻrinadi. Fobiyalar mazmuni jihatidan turlicha boʻladi. Agarofobiyada kishi yakka oʻzi koʻcha va maydonlarni kesib oʻtishdan choʻchiydi. Ayxmofobiya — pichoq, qaychi, toʻgʻnogʻich va boshqa oʻtkir asboblardan (xuddi tanasiga qadaladiganidek) qoʻrqish; nozofobiya — ayrim tuzalmaydigan kasallikka chalinish yoki uni yuqtirishdan qoʻrqish (sifolofobiya — zaxmdan, kanserofobiya — rakdan); tanatofobiya — oʻlimdan vahimalanish; klaustobiya — odam gavjum joylar va transportda yurishdan qoʻrqish; monofobiya — yolgizlikdan, yakka qolishdan vahimaga tushish; ereytofobiya — qizarib ketish, uyalish va hokazo. Fobiyada bemor doim koʻngli gʻash, parishonxotir boʻlib, tushkunlikka tushadi, koʻpincha qoʻrquv taʼsirida oʻzini himoya qilayotgandek bemaʼni xatti-harakatlar (masalan, kasallik yuqmasligi uchun oʻzini haddan ziyod ozoda tutish, vaqtbevaqt qoʻl yuvaverish va boshqalar)ga odatlanadi. Qattiq charchash, qoʻrqish, ruhiy iztirob va boshqa natijasida sogʻlom kishilarda ham baʼzan vaqtinchalik fobiya kuzatiladi, lekin bu holat salbiy omillar yoʻqolganidan keyin oʻtib ketadi. ​​Фобия

Қороғуликда кўзингизга бирон бир буюм қўрқинчли бўлиб кўринадими? Биласизми, нафақат кичик ёшдаги болаларда, балки катталарда ҳам шу каби ҳолатлардан ҳадиксираш кузатилади. Инсондаги мана шу қўрқув психологияда "фобия" дейилади.

"Фобия" сўзи грекча "фобус" сўзидан олинган бўлиб, ваҳима, қўрқув деган маъноларни билдирқди. Ҳар ким нимадандир ёки бирор вазиятдан қўрқиши мумкин. Бу кишидаги табиий ҳолат саналади. Лекин унинг даражаси ҳам алоҳида аҳамият касб этади.

Агар инсонда ваҳимага ҳаддан ташқари берилиш кучайса, бу ҳолат касаллик ҳисобланади. Бундай кишилар ўзидаги қўрқув ҳиссини ҳеч бошқара олмайди.

Инсонда фобиянинг ривожланиши оқибатида бир хил ҳолатлардан, объэктлардан ўзини олиб қочиш кузатилади. Келинг, фобиянинг турлари ҳақида гайлашайлик.

1. Айхмофобия — учли ва тиғли буюмлардан қўрқиш. Бу турга кирувчи кишилар тиғли буюмлардан, айниқса пичоқлардан нарироқ юрадилар.
2. Аквафобия — сувдан, яъни сузишдан қўрқиш.
3. Клаустрофобия — бу турга кирувчилар ёпиқ жойлардан, масалан лифтга чиқишдан қўрқадилар. Бу тоифадаги кишилар 100-қаватга ҳам тинчгина зинадан кўтарилишни маъқул кўрадилар.
4. Агорафобия — жамоат жойларида ёлғиз юришдан қўрқиш. Бу тоифага кирувчи шахслар ҳамроҳларсиз ҳеч қаерга бормайдилар.
5. Социёфобия — кўпчиликнинг олдида сўзга чиқишдан, бирон бир тадбирда чиқиш қилишдан ҳадиксираш.
6. Арахнофобия — ўргимчак, илон кабилардан қўрқиш.
7. Танитрофобия — момақалдироқдан қўрқиш.
8. Tripofobiya — teshiklar naqshli teshiklar yoki teksturalardan qoʻrqish

Яна бир маълумотни айтиб ўтиш керакки, болаликдаги қўрқув ҳолатлари вақт ўтиши билан аста-секин йўқолиши мумкин. Лекин катта ёшли кишиларда пайдо бўлган қўрқув ривожланиб кетса, фақатгина шифокорнинг маслаҳатига қулоқ тутиш керак.