Foydalanuvchi:Azizbek9220/Mayalar

Mayalar

axkex (yukateklar) — Meksika, Gvatemala (Yukatan yarim orol) va Belizda yashovchi indeys xalqi. Umumiy soni 700 ming kishi. Meksikada 670 ming kishi (1990-yillar oʻrtalari) yashaydi. Mayyakiche oilasiga kiruvchi mayya tilida soʻzlashadi. Dindorlari — katoliklar, lekin amalda qad. diniy eʼtikrdlar saqlangan. Mayalar dehqonchilik, chorvachilik, ovchilik, baliqchilik va asalarichilik bilan shugʻullanadi. Mayalar avlodlari Jan.-Sharqiy Meksika, Gonduras, Gvatemala hududlarida mavjud boʻlgan Amerikaning eng kad. madaniyati (Olmek madaniyati bilan bogʻliq)ni yaratganlardan hisoblanadi. Milodiy 1ming yillikda Mayalarda toshdan yasalgan inshootlari boʻlgan shaharlar vujudga kelgan. 9-asrda Mayalarning koʻpchilik shaharlari tolteklar boshchiligidagi indeys qabilalari bostirib kelishi natijasida vayron boʻlgan. 10-asrda Yukatanda yangi mayyatoltek davlati vujudga kelgan, u keyinchalik bir qancha mustaqil shahardavlatlarga parchalanib ketgan. Mayalar jamiyatida hukumron qatlamni harbiy zodagonlar va kohinlar tashkil etgan. Mayalarda urugʻchilik munosabatlari qoldiklari saqlangan, qulchilik rivojlangan. Qishloq aholisi turli majburiyatlarni oʻtagan. Shaharlarda hunarmandchilik taraqqiy etgan. Mayalar oʻzlarining iyeroglif yozuvlarini ixtiro etishgan. Mayalar matematika, tibbiyot, astronomiya (xususan, qishloq xoʻjaligi ishlari muddatini belgilovchi puxta ishlangan taqvim) sohasida ilmiy bilimlarga ega boʻlishgan. Mayalar, ayniqsa, yomgʻir va shamol maʼbudlariga qattiq eʼtiqod qilganlar. 16-asr boshlarida Markaziy Amerika ispan mustamlakachilari tomonidan bosib olingandan keyin Mayalar kalin tropik oʻrmonlarga koʻchib oʻtib, 20-asr boshlarigacha amalda oʻz mustaqilliklarini saklab keldilar. 100 dan ortiq shahar harobalari saqlangan. Eng yiriklari — Chichen Itsa, Kopan, Mayyapan, Ushmal, Tikal.

Mayya yozuvi

indeys xalqlaridan biri — mayyalarning oʻziga xos(iyero-soʻz, glifik-boʻgʻinli)iyeroglif yozuvi. 18—20-asrlarda topilgan 4 ta yozma yodgorlik Drezden, Parij, Madrid va NyuYork shaharlarida saqlanadi. Ular milodiy 1-asrga mansub. Shuningdek, mayya shaharlari harobalarida toshlarga yozilgan, biroq ataylab shikayet yetkazilgan bir qancha toshbitiklar ham aniqlangan. Mayya yozuvi 16-asr gacha, ispan cherkovi taqiqlaguncha amalda boʻlgan. Mayya yozuvida harf yoki boʻgʻinni ifodalovchi (fonetik), butun bir soʻzni bildiruvchi (ideografik), shuningdek, oʻqilmasada, soʻz maʼnosini tushuntiruvchi (ochqich) belgilar qoʻllangan. Hammasi boʻlib 300 ga yaqin belgi aniqlangan. Iyeroglifik matnlar tili talaffuz, soʻzlar tarkibi, grammatik jihatlardan 16—17-asrlardagi mayya soʻzlashuv tilidan farq qilgan. Mayya kitoblari maxsus usul va vositalar bilan tay-yorlangan, har ikki tomoniga ohak surtilgan qogʻoz tasmalariga chutka bilan yozilgan. Mayya yozuvini oʻqib oʻrganish harakati 19-asr oʻrtalarida boshlangan boʻlsada, qogʻozga va toshga yozilgan matnlar hozirgacha toʻliq tarjima qilinmagan.

maya ieroglflari

Maya sanoq sistemasi

Maya sanoq sistemasi juda ko'p e'tiborni tortadi, chunki u mustaqil ravishda ishlab chiqilganiga qaramay, juda to'liq va rivojlangan edi. Bu tsivilizatsiya aniq tasavvurga ega edi nol, hindular ularga ko'rsatmaguncha, evropaliklarda bo'lmagan narsa. Mundarija 1 Mayya raqamlari 1.1 1 dan 100 gacha 1.2 1 dan 500 gacha 1.3 1 dan 1000 gacha 2 Maya raqamlarining tarixi 3 Maya raqamlari qanday yozilgan? 4 Mayya raqamlanishining xususiyatlari 4.1 Maya "bosh" raqamlash tizimi 4.2 Uning yo'qolishi va kelajagi 5 Mashqlar Mayya raqamlari Keyin biz 1 dan 1000 gacha bo'lgan barcha mayya raqamlarini sanab o'tamiz.

• 
  19 raqami

Maya ibodatxonalari

Mesoamerikada qadimgi davrlarda qurilgan ko'plab Mayya ibodatxonalari mavjud va ularning ko'plari hali ham saqlanib qolgan. Ikki boshli ilon yoki Ma'bad IV Bu Maya imperiyasining eng yuqori tantanali dafn marosimi ibodatxonasi bo'lib, u Gvatemala shimolidagi o'rmonda, xususan, Peten departamentidagi qadimgi Mayya Tikal shahrida joylashgan. Bu Mayya mega shahri miloddan avvalgi 200 yildan 9 yilgacha bo'lgan vaqtga to'g'ri keladi va u 100.000 200.000 dan 6 XNUMX gacha aholiga ega bo'lgan eng ko'p aholiga ega edi, bu shahar XNUMX ta yirik ibodatxonadan iborat, ammo ularning eng muhimi IV ibodatxonasi yoki Bisefallar ibodatxonasidir. Ilon N majmuasida joylashgan bo'lib, ushbu shaharning Plaza Mayoriga qarashli. Uning poydevoridan tepasigacha bo'lgan balandligi taxminan 72 metrni tashkil qiladi va buning avj nuqtasi miloddan avvalgi 700-yillarning o'rtalarida sodir bo'lgan. Hasav Cha'an Kavilning o'g'li va uning qurilishi uning buyuk saltanati uchun e'tirof sifatida edi; bu ma'badning panjaralarida Yik'in Chan K'avil va uning otasi hukmronligi davridagi qahramonlik va muhim voqealar qayd etilgan. Uning tuzilishiga kelsak, u turli darajadagi 7 ta xonadan iborat 3 ta toʻrtburchak qavatli boʻlib, bu xonalarning 2 tasida, biri oʻrtada, biri orqada, Yikʻin Chan Kavil hayoti tasvirlangan. ; Ushbu ma'badga borish uchun siz balandligi taxminan 46 metr bo'lgan asosiy zinapoyaga chiqishingiz kerak.

Mayalar ibodatxonasi