Foydalanuvchi:Xatchiman/Garveyizm
Garveyizm — qora millatchilikning bir jihati bo‘lib, UNIA-ACL asoschisi Marcus Garveyning iqtisodiy, irqiy va siyosiy siyosatiga ishora qiladi[1][2].
G‘oyaviy jihatdan Garvey qora millatchi bo'lgan. Umuman olganda, kelib chiqishi afrikalik bo‘lgan qora tanli xalqlarni "negrlar" deb atab, u va UNIA bu atama bosh harflar bilan yozilishi kerakligini ta’kidlashgan, shu bilan u tasvirlanuvchilarga qadr-qimmat va hurmatni taqdim etgan[3]. Uning g‘oyalariga bir qator manbalar ta’sir ko‘rsatgan. Biograf Colin Grantning so‘zlariga ko‘ra, Garvey Londonda yashaganida siyosiy traktatlar, ijtimoiy muhandislik nazariyalari, Afrika tarixi va G‘arb ma’rifatini o‘zlashtirishda hayratlanarli qobiliyatni namoyish etgan[4]. Garvey o‘sha paytda keng tarqalgan irq haqidagi g‘oyalarga duch kelgan[5] hamda uning irq haqidagi g‘oyalari, shuningdek, Edvard Wilmot Blaydenning[6] yozuvlari va Londonda Dusé Muhammad Ali bilan qilgan ishlari bilan ham katta ma’lumotga ega bo'lgan[7].
1910-yillarning oxiri va 1920-yillarda Garveyga hamdard bo‘lgan Irlandiya mustaqillik harakati g‘oyalari ta’sir ko‘rsatgan. U Irlandiya va qora tanlilarning global bo‘ysundirilishi o‘rtasida kuchli o‘xshashliklarni ko‘rgan va Irlandiya mustaqilligi yetakchisi Eamon de Valera bilan mustahkam aloqa o'rnatgan. 1922-yilda u Valeraga xabar yuborib, shunday deydi: "Biz Irlandiya erkin bo‘lishi kerak deb hisoblaymiz, shundagina Afrika dunyodagi negrlar uchun erkin bo‘ladi. Erkin Irlandiya uchun kurashni davom ettiring"[8].
Garvey uchun Irlandiyaning Sinn Fein va Irlandiya mustaqillik harakati o‘zining qora millatchilik ishi uchun loyiha bo‘lib xizmat qilgan. 1919-yil iyul oyida u negrlar irqi o‘z shahidlarini ozodlik mehrob oldida qurbon qilish vaqti kelganini aytgan, chunki irlandlar ularga Robert Emmetdan Rojer Casementgacha uzun ro‘yxatni berishgan[9]. Shuningdek, u Hindistondagi Britaniya hukmronligidan mustaqillikka intilayotgan Hindiston mustaqillik harakatiga qoyil qolib, Mahatma Gandini "zamonning eng olijanob qahramonlaridan biri" deb ta’riflagan[10]. [[Turkum:Fashizm]] [[Turkum:Eponim siyosiy mafkuralar]]
- ↑ Getachew, Adom (November 2021). "A 'Common Spectacle' of the Race: Garveyism's Visual Politics of Founding". American Political Science Review 115 (4): 1197–1209. doi:10.1017/S0003055421000484.
- ↑ „The "Back to Africa" Myth“. UNIA-ACL website (2005-yil 14-iyul). 2009-yil 29-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 9-mart.
- ↑ Cronon 1955, s. 67.
- ↑ Grant 2008, s. 54.
- ↑ Grant 2008, s. 300.
- ↑ Davies, Vanessa (2022). "Egypt and Egyptology in the Pan-African Discourse of Amy Jacques Garvey and Marcus Garvey". Mare Nostrum 13 (1): 147–178. doi:10.11606/issn.2177-4218.v13i1p147-178.
- ↑ Davies, Vanessa (2022). "Egypt and Egyptology in the Pan-African Discourse of Amy Jacques Garvey and Marcus Garvey". Mare Nostrum 13 (1): 147–178. doi:10.11606/issn.2177-4218.v13i1p147-178.
- ↑ Cronon 1955, s. 64; Grant 2008, s. 246.
- ↑ Hill, Robert A.; Marcus Garvey. The Marcus Garvey and Universal Negro Improvement Association Papers: The Caribbean diaspora, 1920–1921. University of California Press, 1983. ISBN 978-0520044562.
- ↑ Grant 2008, ss. 331–332.