Gavle qalʼasi

Gavle qal’asi (shved. Gävle slott) — Gavle (Yestrikland) shahridagi Qal’a maydonida Gavleone daryosining janubiy qirgʻogʻida joylashgan qal’a. Bugungi kunda u Gavleborg okrugi gubernatorining qarorgohi boʻlib xizmat qiladi.

Tarixi

1583-1593-yillarda qirol Ioxan III „cherkov-qal’a“ binosini qurishni boshlagan: cherkov markaziy oʻrinni egallagan. Qal’aning koʻrinishi bugungidan butunlay boshqacha boʻlgan. Vasa sulolasining boshqa qal’alari singari, u gumbazli minoralar va hashamdor bezatilgan tomlarga ega. Uning meʼmori saroy ustasi Villem Boy boʻlgan va bino 1597-yilda qurib bitkazilgan. 1600-yilda gubernator Ibrohim Brahe va uning oilasi qal’aga joylashgan. Bir necha yillik eʼtiborsizlikdan soʻng, qal’a 1650-va 1660-yillarda qayta tiklangan va bino okrug gubernatorining qarorgohiga aylangan.

1726-yilda mahalliy aholi Shvetsiya qirolidan qal’ani cherkovga aylantirishni soʻrashgan, ammo 1727-yil Pasxa arafasida qal’ada yongʻin sodir boʻlgan. Qal’a cherkovi vayronaga aylangan va uning yuqori qavati butunlay vayron boʻlgan. 1741-yilda uni taʼmirlash va okrug gubernatorining qarorgohi sifatida tiklash toʻgʻrisida qaror qabul qilinishidan oldin qal’a bir necha yilga tark etilishi kerak boʻlgan. Ushbu loyihaga arxitektor Karl Xorleman rahbarlik qilgan. Barcha ishlar tugallangandan soʻng, Gavle qal’asi oʻzining hozirgi koʻrinishiga ega boʻlgan, aksariyat qismi bugungi kungacha saqlanib qolgan. 1754-yilda birinchi gubernator Axel Johan Griepenhjelm (Aksel Yoxan Gripenxelm) u yerga koʻchib oʻtishga muvaffaq boʻlgan.

Qal’a devorlari ichida, janubi-sharqiy burchagida qamoqxona boʻlgan. Ehtimol, dastlab oziq-ovqat ombori boʻlgan, ammo XVII asrda u qamoqxona sifatida ishlatila boshlangan. U 1727-yilda yongʻin paytida qal’a ham yonib ketgan, ammo 1732-yilda qayta qurilgan. Bugungi kunda u yerda Shvetsiya qamoqxona muzeyi joylashgan.

Adabiyotlar

• Nilsson, Staffan. Svenska residens. Stockholm: Svensk byggtjänst, 2000 — 208-219-bet. ISBN 91-7332-927-4. 

Havolalar

• Gävle slott slottsguiden.info saytida
• Gävle slott
• Gävle slott sfv.se saytida