Germaniya — Namibiya munosabatlari

Germaniya — Namibiya munosabatlari Germaniya va Namibiyaning ikki tomonlama munosabatlariga ishora qiladi. Bu munosabatlar alohida ahamiyatga ega, chunki Namibiya XIX asrda Germaniya imperiyasi tomonidan mustamlaka qilingan va bosib olingan. Shuningdek, bugungi kunda Namibiyada 30 000 ga yaqin nemis namibiyaliklar jamoasi istiqomat qiladi^[1]. Ikkala davlat ham Birlashgan Millatlar Tashkilotiga aʼzo.

Tarixi

Mustamlakachilikdan oldingi munosabatlar

Ikki mamlakat xalqlari oʻrtasidagi birinchi aloqalar nemis missionerlari XVIII asr oxiri va XIX asr boshlarida Janubiy Namibiyada ishlay boshlash uchun London Missionerlik Jamiyati tomonidan yollanganida sodir boʻlgan.

Germaniyaning Janubiy Gʻarbiy Afrikasi va Herero va Namaka genotsidi

Afrika uchun kurash paytida, hozirgi Namibiya Germaniya tomonidan bosib olingan va Germaniyaning Janubiy-Gʻarbiy Afrikasi sifatida tanilgan boʻlsa, Birlashgan Qirollik Uolvis koʻrfazini egallab oldi va port hududini Kap koloniyasiga qoʻshib oldi. 1890-yilda Britaniya hukumati Kaprivi zonasini nemislarga boʻlib berdi. Bu Germaniyaga Zambezi daryosi va uning boshqa Sharqiy Afrika hududlariga kirish imkonini beradi va u Zanzibar (Birlashgan Qirollikka oʻtkazilgan) boʻyicha daʼvolaridan voz kechadi^[2].

1904—1908-yillarda Germaniya Namibiyaning Herero va Namaka xalqiga qarshi genotsidni boshladi. Genotsid 1904-yilda Gerero va Nama qoʻzgʻolonlaridan soʻng, ularning yerlari va chorva mollarini nemislar egallab olganidan keyin boshlangan. Bunga javoban Lotar fon Trota boshchiligidagi nemis harbiy maʼmuriyati aholini yoʻq qilishga chaqirdi^[3]. Genotsid paytida oʻn minglab Herero va Namaka odamlari oʻldirilgan.

1915-yilda, Birinchi jahon urushi paytida, Janubiy Afrika qoʻshinlari bostirib kirib, hududni egallab olishgan. Urushdan soʻng, Versal shartnomasining imzolanishi bilan Germaniya 1920-yilda oʻz hududini oʻsha paytda Britaniya imperiyasining oʻzini oʻzi boshqaradigan dominioni boʻlgan Janubiy Afrika Ittifoqiga berishga majbur boʻldi^[4]. Bu hudud keyingi 70 yil davomida Janubiy-Gʻarbiy Afrika deb ataladi.

Namibiya mustaqilligi va mustaqillikdan keyingi munosabatlar

1966-yilda SWAPO (Janubiy Gʻarbiy Afrika xalq tashkiloti) Janubiy Afrika ishgʻoliga qarshi qurolli kurashni boshladi, bu Janubiy Afrika chegara urushi deb nomlandi^[4]. 1989-yilda Namibiyada harbiy harakatlar toʻxtadi va 1990-yil mart oyida Namibiya mustaqil davlatga aylandi. Namibiya mustaqilligi oʻsha yilning oktyabr oyida Germaniyaning qayta birlashishi bilan ikki mamlakat diplomatik munosabatlar oʻrnatganiga toʻgʻri keldi. 1998-yil mart oyida Germaniya prezidenti Roman Herzog Namibiyaga rasmiy tashrif bilan keldi^[5].

2004-yil avgust oyida Germaniya taraqqiyot vaziri Xaydemarie Viczorek-Zeul Germaniyaning 100 yildan keyin Herero va Nama xalqlarining genotsidi uchun tarixiy va maʼnaviy javobgarligini tan oldi. Natijada, Germaniya Namibiyaga rivojlanish yordami berishga qaror qildi^[5]. 2011-yil sentabr oyida Germaniya hukumati mustamlaka davridagi qotilliklardan qolgan bosh suyaklarini Namibiyaga qaytardi. 2014- va 2018-yillardagi alohida marosimlarda koʻproq bosh suyagi va tana suyaklari Namibiyaga qaytariladi^[5].

2015-yilda Germaniya va Namibiya hukumatlari oʻrtasida rasmiy uzr soʻrash va yordam puli boʻyicha muzokaralar boshlandi. 2016-yilda Germaniya hukumati Herero va Namaning nemis qoʻshinlari tomonidan ommaviy oʻldirilishini rasmiy hujjatda genotsid deb tan oldi^[5].

2021-yilning may oyida ikkala davlat ham Germaniya 1900-yillar boshlarida Herero va Nama xalqlariga qarshi qilingan vahshiyliklarni genotsid deb tan olish toʻgʻrisida kelishuvga erishilganini eʼlon qildi. Germaniya hukumati 30 yil davomida Namibiya infratuzilmasi va rivojlanishi uchun 1,1 milliard yevro sarflashga vaʼda berdi. Toʻlovlar kompensatsiyalarni oʻz ichiga olmaydi^[3].

Ikki tomonlama shartnomalar

Ikki davlat oʻrtasida ikki tomonlama soliqqa tortish hamda daromad va kapital soliqlariga nisbatan soliq toʻlashdan boʻyin tovlashning oldini olish toʻgʻrisidagi bitim (1996), investitsiyalarni ragʻbatlantirish toʻgʻrisidagi bitim (1997) kabi bir qator ikki tomonlama bitimlar imzolangan^[6]^[7].

Turizm va transport

Har yili Namibiyaga 120 000 ga yaqin nemis sayyohlari tashrif buyurishadi^[7]. Eurowings Discover bilan Frankfurt va Windhuk oʻrtasida toʻgʻridan-toʻgʻri reyslar mavjud.

Savdo aloqalari

2018-yilda ikki davlat oʻrtasidagi tovar ayirboshlash hajmi 200 million yevroni tashkil etdi^[7]. Germaniyaning Namibiyaga asosiy eksporti quyidagilardan iborat: mashinalar, oziq-ovqat mahsulotlari, elektrotexnika mahsulotlari, kimyo mahsulotlari, avtomobilsozlik mahsulotlari, oʻlchash va nazorat qilish texnologiyasi. Namibiyaning Germaniyaga asosiy eksport mahsulotlariga quyidagilar kiradi: rangli metallar, oziq-ovqat mahsulotlari, xom ashyo (yoqilgʻidan tashqari), avtomobil mahsulotlari, mashinasozlik, charm mahsulotlari va tabiiy yogʻlar^[8].

Doimiy diplomatik vakolatxonalar

Germaniyaning Vindxukda elchixonasi bor^[9].
Berlinda Namibiya elchixonasi bor^[10].

Vindxukdagi Germaniya elchixonasi joylashgan Sanlam markazi (chapda).
Berlindagi Namibiya elchixonasi

Manbalar

[1] Namdeutsch: How has the German colonial period left its mark on Namibian culture?

[2] South African History Online: Namibia

[Namibia-3] 3,0 ^3,1 Germany officially recognises colonial-era Namibia genocide

[BBC-4] 4,0 ^4,1 Namibia profile — Timeline

[DW-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 Namibia: A timeline of Germany’s brutal colonial history

[6] Agreement on Double Taxation Germany-Namibia

[Embassy-7] 7,0 ^7,1 ^7,2 Germany and Namibia: Bilateral relations

[8] „Namibia, German trade grows to N$3.6 billion“. 2022-yil 12-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 9-oktyabr.

[9] Embassy of Germany in Windhoek

[10] Embassy of Namibia in Berlin

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]