Girija Devi (1929-yil 8-may — 2017-yil 24-oktabr) Seniya va Banaras gharanasning hind klassik qoʻshiqchisi edi. U mumtoz va engil klassik musiqalarni ijro etdi va thumri profilini koʻtarishga yordam berdi. U 2017-yil 24-oktabrda vafot etdi.

Yoshligi tahrir

Girija Devi 1929-yil 8-mayda Varanasi shahrida zamindor Ramdeo Ray oilasida tugʻilgan.[1] Uning otasi garmon chalib, musiqadan dars bergan, Girija Devi esa besh yoshidan boshlab vokalchi va sarangi ijrochi Sarju Prasad Misradan khyal va tappa kuylash boʻyicha saboq olgan.[2] U toʻqqiz yoshida " Yaad Rahe " filmida rol oʻynadi va Chand Misra qoʻl ostida turli uslublarda oʻqishni davom ettirdi.[2]

Karyera ijrosi tahrir

 
Devi 2006-yilda

Girija Devi oʻzining ommaviy debyutini 1949-yilda Butun Hindiston radiosi Allohobodda, taxminan 1946-yilda tadbirkorga turmushga chiqqanidan soʻng qildi, lekin onasi va buvisining qarshiliklariga duch keldi, chunki anʼanaga koʻra, hech qanday yuqori sinf ayol omma oldida chiqish qilmasligi kerak edi.[1][2][3] Girija Devi boshqalar uchun alohida chiqish qilmaslikka rozi boʻldi, lekin 1951-yilda Bixarda oʻzining birinchi ommaviy kontsertini berdi.[2] U 1960-yillarning boshlarida vafot etguniga qadar Shri Chand Misra bilan birga tahsil olgan, 1980-yillarda Kalkuttadagi ITC Sangeet tadqiqot akademiyasi va 1990-yillarning boshlarida Banaras Hindu universiteti oʻqituvchisi boʻlib ishlagan va bir qancha talabalarga uning musiqiy merosini saqlab qolishni oʻrgatgan.[2] Girija Devi 2009-yilda tez-tez gastrollarda boʻlishni davom etgan.[2][4]

Girija Devi Banaras gharanada kuyladi va anʼanaga xos purabi ang thumri uslubini ijro etishi uning mavqeini oshirishga yordam berdi.[3][5] Uning repertuarida yarim klassik kajri, chaiti va xoli janrlari bor edi va u khyal, hind xalq musiqasi va tappa kuyladi.[3][6] Musiqa va musiqachilarning yangi Grove lugʻati bir marta uning yarim klassik qoʻshiq aytishi uning klassik mashgʻulotini Bihar va sharqiy Uttar-Pradesh qoʻshiqlarining mintaqaviy xususiyatlari bilan birlashtirganligini aytdi.[2]

Girja Devi 2017-yil 24-oktabrda 88 yoshida Kalkuttadagi BM Birla yurak tadqiqot markazida yurak xurujidan keyin vafot etdi.[7]

 
Girija Devi

Mukofotlar tahrir

 
Mohd. Hamid Ansoriy Sangeet Natak Akademi stipendiyalari 2010 va Sangeet Natak Akademi mukofotlari 2010-yilgi investitsiya marosimida Girija Devi ga taqdim etilmoqda.
  • Padma Shri (1972)
  • Padma Bhushan (1989)
  • Padma Vibhushan (2016)[8]
  • Sangeet Natak Akademi mukofoti (1977)
  • Sangeet Natak Akademi stipendiyasi (2010)[9]
  • Maha Sangeet Samman mukofoti (2012)[10]
  • Sangeet Samman mukofoti (Dover Leyn musiqa konferensiyasi)
  • GiMA mukofotlari 2012 (Umr boʻyi muvaffaqiyat)
  • TanaRiri Puraskar

Manbalar tahrir

  1. 1,0 1,1 Ramnarayan, Gowri. „Queen of thumri“. The Hindu (11-noyabr 2008-yil). 6-aprel 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 11-aprel 2009-yil. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "TH081111" defined multiple times with different content
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 Dutta, Amelia (2001). "Devi, Girija". in Sadie, Stanley. The New Grove dictionary of music and musicians. 7 (2nd nashri). London: Macmillan Publishers. 265–266 b. ISBN 978-0-333-60800-5.  Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "NewGrove" defined multiple times with different content
  3. 3,0 3,1 3,2 Tandon, Aditi. „Future of folk music uncertain, warns Girija Devi“. The Tribune (17-fevral 2004-yil). Qaraldi: 11-aprel 2009-yil. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "TT040217" defined multiple times with different content
  4. Trivedi, Sukumar. „Pandit Hariprasad Chaurasia works a charm with his magic flute“. The Indian Express (5-yanvar 2009-yil). Qaraldi: 11-aprel 2009-yil.
  5. Dorian, Frederick. World Music: The Rough Guide. Rough Guides, 2000 — 91 bet. ISBN 978-1-85828-636-5. 
  6. Kumar, Raj. Essays on Indian music. Discovery Publishing House, 2003. ISBN 978-81-7141-719-3. 
  7. „Girija Devi passes away at 88; condolences pour in for thumri queen on Twitter“ (inglizcha). The Indian Express (25-oktabr 2017-yil). Qaraldi: 1-fevral 2021-yil.
  8. „Padma Awards“. Ministry of Home Affairs, Government of India (2015). 15-oktabr 2015-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 21-iyul 2015-yil.
  9. „Padma Awards“. Ministry of Communications and Information Technology. 17-fevral 2012-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 11-mart 2009-yil.
  10. „Sangeet Natak Akademi Awards – Hindustani Music – Vocal“. Sangeet Natak Akademi. 1-fevral 2016-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 29-dekabr 2009-yil.