Grigori Narekatsi

Gregori Narekatsi, (armancha Գրիգոր Նարեկացի; taxminan 951 — 1003-yil ) — arman shoiri, faylasufi va ilohiyotchisi, ilk arman Uygʻonish davri vakili hisoblanadi . Katolik cherkovi „cherkov oʻqituvchilari“ ning oʻttiz oltitasidan biri hisoblanadi.

Biogrfiya

Shahzoda Xusrav Andzevatsi oilasida tugʻilgan, ilohiyotshunos, mutafakkir va koʻplab diniy asarlar muallifi. Xusrav xotinining vafotidan keyin Sahak, Xovannes va Grigor oʻgʻillarini Narek monastirida tarbiyalashga berdi. Keyinchalik Xusrav episkop etib tayinlandi. Monastirning ruhoniysi bobosi Grigorning onasining ukasi Ananiya Narekatsi edi. Grigori deyarli butun hayotda boy kutubxonasi boʻladi Narek monastirida oʻtkazdi, u yerda qadimgi faylasuflarning asarlarini asl nusxada va cherkov otalarining asarlarini oʻqish imkoniyati mavjud edi. Grigor kechalari koʻp ibodat qilgan, shuning uchun uni „hushyor“ deb atashgan. U arximandrit („vardapet“, qadimgi arman tilidan tarjima qilinganda — „oʻqituvchi“) unvonini oldi. U monastirning maktabida dars bergan. „Qoʻshiqlar qoʻshigʻi“ (977) ning eng yaxshi talqinlaridan biri va koʻplab sheʼriy asarlar (shu jumladan „Havoriylarga panegrik“) muallifi.

Narekatsi sheʼriyati chuqur „Injilga oid“, muqaddas diniy haqiqatlarni singdirgan singdirilgan. Shu bilan birga, Narekatsi shaxsiy xarakteri bilan barchani oldida ajralib turadi. Kritlik Endryu tomonidan yozilgan „Buyuk Kanon“ da boʻlgani kabi „Qaygʻuli hayqiriqlar kitobi“ (1002-yil)da ham, Ahdning hodisalari va shaxslari hayot haqida, insonning nomukammalligi va gunohkorligi haqida oʻylash uchun boshlangʻich nuqta boʻlib xizmat qiladi. Bu tavba va poklikka chanqoq qalb Xudo bilan olib boradigan sirli suhbatdir. Injilga oid syujetlar va asoslardan tashqari, Gregori ijodining kelib chiqishi Neoplatonizm falsafasini, shuningdek Grigoriy,Nissa, Origen, Gippolit, Kipr Epifanius, Buyuk Bazil, Gregori Nazianzin, Jon Xrizostom asarlarini qamrab oladi .

Grigor Narekatsining bizning davrimizgacha yetib kelgan dastlabki obrazlari Grigor Mlichetsining toʻrtta miniaturasidir (1173). Baʼzi tadqiqotchilar ularni shoir bilan portret oʻxshashligi boʻlishi mumkinligini taxmin qilishadi .