Vikipediya

Hindistondagi ommaviy axborot vositalari

Hindistondagi ommaviy axborot vositalari televidenie, radio, kino, gazetalar, jurnallar va internetga asoslangan veb-saytlar, portallardan iborat. Hindiston ommaviy axborot vositalari 18-asr oxiridan boshlab faoliyat yurita boshlagan. Hindistonda bosma ommaviy axborot vositalari 1780-yildayoq paydo boʻlgan. Radioeshittirish 1927-yilda ommaga uzatila boshlangan[1][2]. Bugungi kunda ommaviy axborot vositalarining katta qismi reklama, obuna va mualliflik huquqi bilan himoyalangan materiallarni sotishdan daromad oladigan yirik korporatsiyalar tomonidan nazorat qilinadi.

Hindistonda 500 dan ortiq sunʼiy yoʻldosh kanallari (80 dan ortigʻi yangiliklar kanallari) va 70 000 gazetalar mavjud boʻlib, bu dunyodagi eng katta gazeta bozori hisoblanib, har kuni 100 million nusxadan ortiq sotiladi[3].

Bosma nashrlar

tahrir
 
Doordarshan shtab-kvartirasi 1959-yil sentyabr oyida eksperimental telekoʻrsatuvlarni efirga uzatgan. Radiodagi muntazam kundalik uzatish 1965-yildan butun Hindiston boʻylab amalga oshirilgan.

Hindistonda chop etilgan birinchi gazeta Hicky's Bengal Gazette boʻlib, 1780-yilda Jeyms Avgust Hikki tomonidan chop qilina boshlangan[4]. Tez orada The India Gazette, The Calcutta Gazette, The Madras Courier (1785) va The Bombay Herald (1789) kabi boshqa gazetalar paydo boʻldi[4]. Bu gazetalar Britaniya hukmronligi ostidagi hududlar haqida malumotlar berishga qaratilgandi[4]. 1822-yilda tashkil etilgan va Gujaratida bosilgan Bombay Samachar Osiyodagi eng qadimgi gazeta hisoblanadi[5]. 1826-yil 30-mayda Udant Martand (The Rising Sun) Hindistonda, Kalkuttadan (hozirgi Kalkutta) gazetalari birinchi hind tilidagi gazetalar hisoblanib, har seshanba kuni bosmadan chiqarilgan[6][7].

1947-yilda Buyuk Britaniyadan mustaqillikka erishgandan keyin ham ingliz tilidagi gazetalar bir qator sabablarga koʻra mashhur edi. Axborot agentliklarining telegraf sxemalari Rim alifbosi va Morze alifbosidan foydalangan holda ingliz matbuotiga tezlikda ustunlik berildi. Hind tillarida diakritiklar tufayli matn terish tezligi ham ancha sekin edi. Bundan tashqari, matbuot koʻproq daromad olish uchun import qilinadigan tovarlar reklamasiga tayangan va xorijiy reklama beruvchilar tabiiy ravishda ingliz tilidagi ommaviy axborot vositalarini afzal koʻrganlar. Maʼmuriyat tili ham ingliz tiliga oʻtgan[8].

Ayni paytda Hindistonda umumiy tirajlari 80 million nusxani tashkil etadigan 1000 ga yaqin hind gazetalari nashr etiladi. Kundalik gazetalar soni boʻyicha ikkinchi til boʻlgan ingliz tilida 250 ga yaqin kundalik nashrlar bor va ular 40 million nusxani tashkil qiladi[9]. Mashhur hind gazetalari: Dainik Jagran, Dainik Bhaskar, Amar Ujala, Devbhumi Mirror, Navbharat Times, Hindustan Dainik, Prabhat Khabar, Rajasthan Patrika va Dainik Aaj .

Oʻqilishlar soni boʻyicha, IRS 2019-yil 1-chorak maʼlumotlariga koʻra, Dainik Jagran eng mashhur hind tilidagi gazeta boʻlib, jami gazetxonlar soni (TR) 70,377,000 ni tashkil etadi. Dainik Bhaskar 51,405,000 oʻquvchilari soni boʻyicha ikkinchi oʻrinda turadi. Keyingi uchta pogʻonada 47,645,000 TR bilan Amar Ujala, 18,036,000 TR bilan Rajasthan Patrika va 14,102,000 TR bilan Prabhat Xabar joylashgan. Eng yaxshi 10 ta hind gazetasining umumiy oʻquvchilari soni 188,68 million kishi deb hisoblangan.  Bu esa 38,76 ga ega boʻlgan eng yaxshi 10 ta ingliz tilida nashr qilinadigan gazetadan deyarli besh baravar koʻp kitobxonlar soni borligini anglatadi[10].

Eshittirishlar

tahrir
 
Bosh vazir Atal Bihari Vajpayee (19-mart 1998 — 22-may 2004) axborot texnologiyalarini rivojlantirishni oʻzining eng muhim beshta ustuvor yoʻnalishi sifatida koʻrib chiqgan va axborot texnologiyalari va dasturiy taʼminot rivojlanishining hind milliy vazifa guruhini tashkil etgan.

2006-yil 16-noyabrda Hindiston hukumati qishloq xoʻjaligi markazlari, taʼlim muassasalari va fuqarolik jamiyati tashkilotlariga FM radiostansiyadan erkin foydalanish imkoniyatini beruvchi kommunal radiostansiya toʻgʻrisidagi qonun eʼlon qilindi. Radioga maksimal 30 metr balandlikda 100 vattlik samarali radiatsiya qilingan quvvat (ERP) ruxsat etilgan. Litsenziya besh yil davomida amal qilgan va bir tashkilot faqat bitta litsenziya olish mumkin.

Manbalar

tahrir
  1. ↑ „History of Mass media from NIMC top media college New Delhi“. 2020-yil 16-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 16-yanvar.
  2. ↑ „History of Mass Media in India“. National Institute of Mass Communication. 2020-yil 16-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 16-yanvar.
  3. ↑ „Why are India's media under fire?“. BBC News (2012-yil 19-yanvar). 2018-yil 3-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 20-iyun.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Thomas, 105
  5. ↑ „One night in Mumbai“. National Post (2011-yil 15-mart). Qaraldi: 2011-yil 24-dekabr.
  6. ↑ Hena Naqvi. Journalism And Mass Communication. Upkar Prakashan, 2007 — 42– bet. ISBN 978-81-7482-108-9. 
  7. ↑ S. B. Bhattacherjee. Encyclopaedia of Indian Events & Dates. Sterling Publishers Pvt. Ltd, 2009 — A119 bet. ISBN 978-81-207-4074-7. 
  8. ↑ Mani, A. D. (1952). "The Indian Press Today". Far Eastern Survey (Institute of Pacific Relations) 21 (11): 109–113. doi:10.2307/3023864. ISSN 0362-8949. Archived from the original on 24 December 2021. https://web.archive.org/web/20211224045234/https://www.jstor.org/stable/3023864. Qaraldi: 21 September 2020. Hindistondagi ommaviy axborot vositalari]]
  9. ↑ „Livemint Archive“ (en). 2009-yil 15-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 25-dekabr.
  10. ↑ „IRS R1 2009: No surprises here – Dainik Jagran and TOI maintain leadership positions“. www.exchange4media.com. 2014-yil 20-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 25-dekabr. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Hindistondagi_ommaviy_axborot_vositalari&oldid=4318970" dan olindi