Hoji Gulu naslining mulki

Hoji Gulu naslining mulki – Shushada joylashgan tarixiy va meʼmoriy yodgorlik. Uch qavatli saroy tipidagi uy qurilishi 1849-yilda^[1] Ikkinchi gildiya savdogari Gulu Muhammadali oʻgʻli buyrugʻi bilan boshlangan. Hoji Gulu saroyi deb nom olgan bu mulk oʻzining meʼmoriy uslubi va milliy koloriti bilan Shushada barchani hayratga solardi. Saroyda 46 xona va ikkita katta mehmon zallari mavjud edi.

Hoji Gulu naslining mulki ozarb. Hacı Quluların mülkü

Shushi bosib olingandan keyin vayron qilingan vayron boʻlgan saroy
Mamlakat	Ozarbayjon
Shahar	Shusha
Joylashgan	Shusha davlat tarixiy-meʼmoriy qoʻriqxonasi
Asosiy sanalar -	Tashkil etilgan: 1849 yil
Qurilish sanasi	1849 yil
UNESCO qoʻriqxonalar roʻyxati
Turi	Madaniy
Mezon	i, iv, v, vi
Tayinlangan	2001-yil
Maʼlumot raqami	1574
Davlat	Ozarbayjon
Mintaqa -	Yevropa
Ozarbayjonda tarixiy yodgorliklarni davlat roʻyxatidan oʻtkazish qoʻriqxonalar roʻyxati
Maʼlumotnoma raqami	341
Turkum	Saroy
Muhimlik	Mamlakat muhim

Uyning birinchi, ikkinchi va uchinchi qavatlarining rejasi (chapdan o'ngga)

Toʻgʻri toʻrtburchak shaklidagi uyning loyihasi, ora devor boʻylab qurilgan va birinchi qavatdagi xizmat xonalarini ikkinchi qavatdagi ovqatlanish va yashash xonalari bilan bogʻlab turishi bilan eʼtiborni jalb etadi. Uyning toʻkis hasham bilan bezatilgan uchinchi qavati katta zal va uning yon tomonlarida joylashgan mehmon xonalaridan iborat.

Tarixi

Saroyning tarmoqli oynali mehmon xonalaridan birining ichki qismi 1865 yilda Vasiliy Vereshagi tomonidan tasvirlangan.

Shushaning Chuxur tumanidagi bu mulk Ikkinchi gildiya tojiri Gulu Muhammadali oʻgʻli^[2] tomonidan 1849-yilda^[1] qurilgan. Bir vaqtlar Jaʼfargulu xon Muhammadhasan ogʻa oʻgʻli Sarijali Javanshirga xizmat qilgan Hoji Gulu keyinchalik savdo-sotiq bilan shugʻullangan. Keyinchalik uShushaning boy savdogarlardan biriga aylanadi va aql-zakovati, ziyrakligi tufayli anchagina boylik toʻplaydi.^[2]

Hoji Gulu saroyi deb nom olgan bu mulk oʻzining meʼmoriy uslubi va milliy koloriti bilan Shushada barchani hayratga soldi. Saroyda 46 xonalari va ikkita katta mehmon zallari mavjud edi. 1865-yilda Shushada boʻlgan rus rassomi V. V. Vereshaginning asarida bu zallardan biri tasvirlangan.^[3]

1992-yilda armanlar tomonidan Shusha shahrini ishgʻol qilish chogʻida Hoji Gulular mulki toʻpga tutilib, vayron qilingan.^[3] Hozirgi vaqtda devorlarining ayrim qismlari saqlanib qolmoqda.^[2]

Meʼmoriy xususiyatlari

Uchinchi qavatga olib boradigan ochiq tosh zinapoyaning ustunlari va ayvonlarda toj va qanotli ilon oʻymakorligi bilan bezatilgan ustunlar mavjud.

Toʻgʻri toʻrtburchak shaklidagi uyning loyihasi, ora devor boʻylab qurilgan va birinchi qavatdagi xizmat xonalarini ikkinchi qavatdagi ovqatlanish va yashash xonalari bilan bogʻlab turishi bilan eʼtiborni jalb etadi. Uyning toʻkis hasham bilan bezatilgan uchinchi qavati katta zal va uning yon tomonlarida joylashgan mehmon xonalaridan iborat. Uyning old tomonida hovliga qaragan, uch qavatli ochiq veranda bor. Bu ayvonlarga binoning yon tomonidagi ochiq tosh zinapoya orqali kiriladi.^[4]

Ushbu uyning xonalari ularning xizmat maqsadlariga muvofiq shaklda qurilgan. Boy Shusha uylarga xos boʻlgan zal shaklidagi mehmonxona bilan birga bu yerda ovqatlanish va yotoqxonalar ham foydalanish maqsadiga mos keladigan meʼmoriy shakllarga ega. Birinchi qavat bilan aloqa asosiy eshik va xizmat xodimlari uchun moʻljallangan ikkita zina orqali amalga oshiriladi.^[4]

Shushadagi koʻpgina uylar va saroylardan farqli oʻlaroq, Hoji Gulular mulki binoning barcha fasadlarida joylashgan keng derazalar bilan ajralib turadi. Derazalarning barchasiga naqshinkor panjaralar oʻrnatilgan.^[4]

Tasvirlar

Manbalar

↑ ^1,0 ^1,1 Саламзаде 1964, s. 172
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 „Hacıqulların malikanəsi“. virtualkarabakh.az. 2016-yil 16-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 22-iyul 2019.
↑ ^3,0 ^3,1 „Şuşa rayonu“. armenianvandalism.az. 2016-yil 19-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 22-iyul 2019.
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 Саламзаде 1964, s. 173

Adabiyotlar

Авалов, Э. В.. Архитектура города Шуши и проблемы сохранения его исторического облика. Баку: Элм, 1977.
Фатуллаев, Ш. С.. Памятники Шуши, Баку, 1970.
Саламзаде, А. В.. Архитектура Азербайджана XVI-XIX вв, Баку, 1964.

[Саламзаде172-1] 1,0 ^1,1 Саламзаде 1964, s. 172

[virtualkarabakh-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 „Hacıqulların malikanəsi“. virtualkarabakh.az. 2016-yil 16-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 22-iyul 2019.

[armenianvandalism-3] 3,0 ^3,1 „Şuşa rayonu“. armenianvandalism.az. 2016-yil 19-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 22-iyul 2019.

[Саламзаде173-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 Саламзаде 1964, s. 173

[1]

[2]

[3]

[4]