Hokim

Hokim – O‘zbekiston Respublikasida viloyat, tuman, shaharda oliy mansabdor shaxs. Mahalliy vakillik va ijro etuvchi hokimiyat boshlig‘i.

Etimologiyasi

Hokim so‘zi arab tilidan ,,ﻢﮑﺣ”, ,,حاكم” – so‘zidan olingan bo‘lib, hukm, farmon beruvchi ma’nolarini anglatadi. Tarixda hukmdor, hokim yoki qozi degan ma’nolarni anglatgan. Hukmdor tomonidan ma’lum viloyat yoki shahar rahbarligi topshirilgan lavozim. Iskandar Maqduniy zamonida mahalliy aholi vakillaridan Artaboz – Baqtriyada, Oksiart va Xoriyen – So‘g‘diyona hududlarida hokimlik qilganlar. Amir Temur va temuriylar davrida davlat boshqaruvi oliy darajadagi amaldorlardan tashkil topgan markaziy boshqaruv va viloyat hokimlari qo‘lidagi mahalliy boshqaruvdan iborat bo‘lgan. Hokimlar mamlakatning amaldagi haqiqiy egalari edilar. O‘rta Osiyo xonliklarida muayyan bir shahar va uning atrofidagi qishloqlar ustidan rahbarlikni amalga oshirish uchun belgilab qo‘yilgan amaldorlar hokim deb atalgan. Ba’zan ko‘pgina unvonlarda bo‘lgani kabi, u shaxslar ismlarining bir qismi sifatida ham uchraydi.

Aksar arab mamlakatlarida hokim atamasi hukmdorlarning unvoni bo‘lsa, Indoneziya, Malayziya va Turkiyada hakim so‘zi sudyani bildirgan. Qozog‘istonda äkim atamasi mahalliy darajadagi hokimlar yoki mamlakat ichidagi viloyatlar hokimlarini tavsiflash uchun ishlatiladi.

Oʻzbekistonda hokimlik

Oʻzbekistonda hokim atamasi viloyat hokimi yoki hokimini ifodalash uchun qo‘llaniladi. Mustaqillikning ilk kunlaridanoq O‘zbekistonda mahalliy hokimiyat organlari faoliyatini kuchaytirish maqsadida hokim lavozimi ta’sis etildi. Hokim lavozimining joriy etilishi o‘zbek milliy davlatchiligi an’analari va tarixiy tajribalarga asoslangandir. ,,O‘zbekiston Respublikasi mahalliy hokimiyat idoralarini qayta tashkil etish to‘g‘risida” Oliy Kengash tomonidan qabul qilingan qonun (1992-yil 4-yanvar) hokim va hokimlik tuzilmasining asosiy vazifalarini belgilab berdi.