Imoduddin Zangiy (arabcha: عماد الدين زنكي; turkcha: İmâdüddin Zengî; 1084 yoki 1087-yil - 1146-yil 14-sentyabr) – saljuqiylar lashkarboshisi, Mosul (1127–1146) va Halab (1127-1146) otabeklari, turkmanlarning Zangiylar sulolasining asoschisi. Saljuqiylar qoʻmondoni Oq-Sunkur al-Hojibning oʻgʻli.

Imoduddin Zangiy
Mosul, Halab, Hama va Edessa otabegi
Saltanat 1127–1146
Coronation 1127-yil, Mosul
Oʻtmishdoshi Mahmud II
Davomchisi Sayfiddin Gʻoziy I (Mosulda)
Nuriddin (Halabda)
Vafoti 14-sentyabr 1146-yil(1146-09-14)
(Expression error: Missing operand for -. yoshda)
Qalʼat Jaʼbar, Suriya
Turmush oʻrtogʻi Zumurrud xotun[1]
Sukmana xotun[1]
Safiya xotun[1]
Toʻliq nomi
Imoduddin Otabeg Zangiy al-Malik al-Mansur
Sulola Zangiylar
Otasi Oq Sunqur al-Hojib
Dini Islom

Bolaligidan yetim qolgan Zangiy Mosul otabeklaridan taʼlim olayotgan (keyin xizmatda) chogʻida harbiy tajriba orttirgan. Franklarga (salibchilar) qarshi yurishlarda ajralib turib, mashhur boʻlgan. 1127-yilda uning oʻzi Mosul, keyin esa Halab otabegi boʻlib, Suriya va Mesopotamiyani oʻz hukmronligi ostida birlashtirgan. Zangiy bir qancha saljuqiy sultonlar hukmronligi davrida Iroq-Eron siyosatida asosiy shaxs boʻlgan.

Zangiy Suriya va Mesopotamiyada salibchilar va musulmon amirlariga qarshi kurash olib boradi, oʻz mulkini kengaytirib, himoya qiladi. Edessa qoʻlga kiritilgandan soʻng (1144-yil dekabr) islom olamida eʼtiqod himoyachisi sifatida mashhur boʻlgan. Xristian dunyosida Zangiy xavfli dushman sifatida qabul qilingan. Edessaning salibchilar tomonidan yoʻqotilishi Ikkinchi salib yurishining (1147—1149) tashkil etilishiga olib keladi. Boshlanganda Zangiy vafot etgan, salibchilarga uning oʻgʻli Nuriddin Mahmud qarshilik qilgan. Zangiy "XII asrda „aksil salib yurishi“ga boshchilik qilgan uchta yirik musulmon yetakchilaridan birinchisi" (qolgan ikkitasi Nuriddin Mahmud va Salohiddin edi)[2].

Adabiyotlar tahrir

  • Patton D.. A History of the Atabegs of Mosul and Their Relations with the Ulama: A.H. 521—660/A.D. 1127—1262 (A dissertation). New York University, 1982. 

Manbalar tahrir

  1. 1,0 1,1 1,2 Alptekin, C.. The Reign of Zangī (521-541/1127-1146).. University of London, 1972 — 47, 98, 133 bet. 
  2. Hillenbrand 2001, s. 125.