Innovatsion loyiha

Innovatsion loyiha — yakuniy innovatsion faoliyatning texnik-iqtisodiy, huquqiy va tashkiliy asoslarini oʻz ichiga olgan loyiha.

Innovatsion mahsulotning batafsil tavsifi, uning hayotiyligini asoslash, investitsiyalarni jalb qilish zaruriyati, imkoniyati va shakllari, ijro muddatlari, ijrochilar toʻgʻrisidagi maʼlumotlarni oʻz ichiga oladigan, uni ilgari surishning tashkiliy-huquqiy tomonlarini hisobga oladigan hujjat innovatsion loyihani ishlab chiqishning natijasi boʻlib xizmat qiladi.

Innovatsion loyihani amalga oshirish — innovatsion mahsulotni yaratish va bozorga chiqarish jarayoni.

Innovatsion loyihaning maqsadi — yangi tizimlarni yaratish yoki mavjudlarini — texnik, texnologik, axborot, ijtimoiy, iqtisodiy, tashkiliy tizimlarni oʻzgartirish va resurslar (ishlab chiqarish, moliyaviy, inson) xarajatlarining pasayishi natijasida mahsulot, xizmat koʻrsatish sifati va yuqori tijorat samaradorligini tubdan yaxshilashga erishish.

Innovatsion loyihalarni boshqarish bilan innovatsion menejment shugʻullanadi.

Muvaffaqiyatli faoliyat olib borayotgan mahalliy innovatsion loyihalarga misollar:

• Taʼlim sohasida: 1310-sonli Moskva madaniyat litseyi (innovatsiyalar sohasida lider hisoblanadi).
• Tibbiyot sohasida: V.I.Pokrovskiy boshchiligidagi OITS markazi.

Innovatsion loyihani ishlab chiqish bosqichlari

Innovatsion loyihani ishlab chiqish ikkita asosiy bosqichni oʻz ichiga oladi:

1. Investitsiya oldi. Innovatsion gʻoyaning hayotiyligini qidirish va asoslash. Ilmiy va marketing tadqiqotlar va texnik-iqtisodiy asoslarni ishlab chiqish.
2. Investitsiya. Pul tikish va loyihaning moddiy mujassamlashtirish.

Investitsiya oldi bosqichi

Innovatsion mahsulotlarni bozorga chiqarish, odatda, investitsiyalarni talab qilishi tufayli, pul mablagʻlarini tikish maqsadga muvofiqligini va innovatsiyalardan foyda olish imkoniyatini asoslash kerak. Loyihaning tadqiqot qismining muhim vazifasi — bu gʻoya nafaqat innovatsion ekanligi, balki bozor tomonidan ham qabul qilinishini isbotlash.

Innovatsion loyihani ishlab chiqish gʻoyani izlashdan boshlanadi.

Innovatsion loyiha uchun gʻoyalarni izlash quyidagilar asosida amalga oshirilishi mumkin:

• Soʻnggi ilmiy ishlanmalar va tadqiqotlar asosida;
• Isteʼmol talabini tahlil qilish (marketing tadqiqotlari, isteʼmolchilar soʻrovi).

Innovatsion loyiha uchun gʻoyalarni izlash ijodiy vazifa, koʻpincha bu maqsadlar uchun TRIZdan foydalaniladi.

Gʻoyaning hayotiyligi koʻplab omillarga bogʻliq:

• Loyihaning noyobligi, raqobatchilar va shunga oʻxshash loyihalar mavjudligi;
• Ushbu loyiha boʻyicha ilmiy ishlanmalar va tadqiqotlar mavjudligi;
• Isteʼmolchi uchun innovatsion mahsulotdagi aniq manfaat (foyda) mavjudligi;
• Mahsulotga boʻlgan ehtiyoj, isteʼmolchi portreti, bozor hajmi mavjudligi;
• Loyihani amalga oshirish xarajatlari va tijorat taʼsirining nisbati;
• Boshlangʻich kapital yoki kredit/kredit olish imkoniyatining mavjudligi;
• Loyiha koʻlami, ijro va oʻz-oʻzini qoplash muddatlari, qoʻshimcha investitsiyalarga boʻlgan ehtiyoj;
• Marketing strategiyasi, mahsulotni pozitsiyalash variantlari;
• Loyiha ijrochilarining professionalligi va shaxsiy manfaati darajasi;
• Loyihaning yuridik jihatdan himoyalanganligi — qonunchilikka muvofiqligi, sertifikatlar, litsenziyalar olish zarurligi, patentlar, mualliflik huquqi, davlat tomonidan yordam (subsidiyalar, imtiyozlar) olish imkoniyati mavjudligi.

Ushbu omillarni tahlil qilish natijasida investitsiya qilish boʻyicha dastlabki qaror qabul qilinadi. Shundan soʻng hujjatlarni ishlab chiqish — ilmiy tadqiqotlar va texnik-iqtisodiy asoslash, ularni muvofiqlashtirish va tasdiqlash boshlanadi.

Innovatsion loyiha va investitsiyalashni amalga oshirishning maqsadga muvofiqligi toʻgʻrisida qaror qabul qilish birinchi bosqichning mantiqiy yakuni hisoblanadi.

Investitsiya bosqichi

Ikkinchi bosqich — innovatsion loyihani amalga oshirish, moddiy jihatdan amalga oshirish. Koʻrsatkichlar monitoringi, nizolarni hal qilish va loyihani toʻgʻrilash.

Innovatsion loyiha tuzilmasi

Har bir innovatsion loyihada quyidagi asosiy boʻlimlar boʻlishi kerak:

• Innovatsion loyihaning mohiyati, uning biznes jozibadorligini umumlashtiruvchi shaklda asoslash;
• Innovatsion loyihani amalga oshiruvchi korxona. Faoliyati, huquqiy maqomi, imkoniyatlari haqida toʻliq maʼlumot;
• Mahsulot, uning xususiyatlari;
• Mahsulotni sotish bozorlarini tahlil qilish, raqobat;
• Innovatsion mahsulotning marketing strategiyasi;
• Ishlab chiqarish jarayonini tashkil etish;
• Boshqaruvni tashkil qilish;
• Xatarlar va ularning sugʻurtasi;
• Moliyalashtirish strategiyasi.

Innovatsion loyihalarni tasniflash

Innovatsion loyihalar qoʻllanish sohasiga koʻra quyidagicha tasniflanishi mumkin:

• Tadqiqot;
• Ilmiy-texnik;
• Tashkiliy.

Qaror darajasiga koʻra innovatsion loyihalar quyidagilarga boʻlinadi:

• Federal;
• Hududiy;
• Korxona, tashkilot darajasida qabul qilinadigan.

Innovatsiya turiga koʻra quyidagilarga boʻlinadi:

• Yangi mahsulot;
• Yangi xizmat;
• Yangi ishlab chiqarish usuli;
• Yangi boshqaruv usuli;
• Yangi bozor;
• Yangi xomashyo manbai.

Mavjud tizimlarga nisbatan

• Mavjud yoki mutlaqo yangi bozorlarni egallash maqsadida mavjud modellardan voz kechishni nazarda tutadigan mutlaqo yangi tizimni taklif qiluvchi qoʻporuvchi innovatsion loyihalar;
• Maqsadi mavjud tizimlarni takomillashtirish, ularning sifatini oshirish boʻlgan qoʻllab-quvvatlovchi innovatsion loyihalar.

Innovatsion loyihalar, shuningdek, tugallanganlik darajasiga koʻra yakuniy va oraliq, ijro muddatiga koʻra uzoq muddatli, oʻrta muddatli, qisqa muddatli boʻladi.

Adabiyotlar

• Инновационный менеджмент: Учебник для вузов И66 /С. Д. Ильенкова, J1.M. Гохберг, СЮ. Ягудин и др.; Под ред. проф. С. Д. Ильенковой. — 2-е изд., перераб. и доп. — М.: ЮНИТИ-ДАНА, 2003. — 343 с. ISBN 5-238-00466-4
• Гордиенко А. А., Еремин С. Н., Тюгашев Е. А. Г68 Наука и инновационное предпринимательство в современном обществе: Социокультурный подход. — Новосибирск: Изд-во института археологии и этнографии СО РАН, 2000. — 280 с. ISBN 5-7803-0060-7
• А. М. Мухамедьяров «Инновационный менеджмент», Учебное пособие, Второе издание, Москва, ИНФРА-М, 2008 ISBN 978-5-16-003094-4
• Фахтутдинов В. А. «Инновационный менеджмент»: Учебник для вузов 6-е изд. — СПб, Питер, 2008 ISBN 978-5-469-01658-8
• Балабанов И. Т. Инновационный менеджмент. — СПб: Питер, 2001. — 304 с.
• Инновационный менеджмент: Учебное пособие / Под ред. д.э.н., проф. Л. Н. Оголевой — М.: ИНФРА — М, 2002. — 238 с.