Ishbara Xoqon (eski turkiy: 𐰃𐱁𐰉𐰺𐰀:𐰴𐰍𐰣; soʻgʻd: nw’’r γ’γ’n) – Bumin Xoqonning nabirasi Issiq Xoqonning birinchi o‘g‘li, Turk xoqonligining oltinchi xoqoni (581 – 587)[1].

Ishbara Xoqon
Xoqon
Birinchi Turk Xoqonligi Xoqoni
Saltanat 581–587
Davomchisi Bagha Xoqon
Tugʻilishi Il Kül Shad Bagha Ishbara Qaghan
Turmush oʻrtogʻi Malika Qianjin
Otasi Issiq Xoqon
Dini Tangrichilik

Teginlik (shahzoda) davri

tahrir

U Taspar xoqon tomonidan sharqiy hududlarga kichik xoqon etib tayinlangan[2].

Hokimiyat davri

tahrir

Turklarning Ishbaradan oldingi ismi noma'lum xoqoni vafot etdi. Taxt uchun kurash boshlanib ketdi. Talopien (Muqan xoqonning oʻgʻli) va Taspar oʻrtasida shiddatli tortishuv boʻldi Oliy kengash bu muammoni vaqtincha hal qilish uchun Ishbara Xoqonni hukmdorlikka qoʻyishda. Bu harakat katta akadan kenja ukaga va to‘ng‘ich o‘g‘ildan kichigiga merosning an’anaviy tizimini buzdi. Bu oʻta beqaror vaziyat tezda fuqarolar urushiga boshlanib ketdi, Suy Xitoylari Koʻkturklarni zaiflashtirish uchun ushbu fuqarolik urushini battar avj olishiga hissa qoʻshdilar. Xoqon Shimoliy Chjou malikasi Qianjinga uylandi, bu uning hokimiyatini mustahkamlash uchun bir usul edi. Xotinining hamrohligidagi elchilardan biri josus Chjansun Sheng edi. Josus Ishbara bilan doʻst boʻlishga muvaffaq boʻldi va koʻp yillarini turklar bilan oʻtkazdi. Uning Ko‘kturklarning urf-odatlari va muassasalari haqidagi bilimlari Suy imperiyasi uchun katta ahamiyatga ega edi. Fuqarolar urushini tugatish uchun Ishbara nihoyat Suy sulolasini oʻzining hukmdori deb tan oldi. Oxir-oqibat Ishbara oʻzining hukmronligini yoʻqotsa ham xoqonlikni saqlab qolishga muvaffaq boʻldi. 587-yilda Ishbara Xoqon vafot etgan.

Manbalar

tahrir
  1. Golden, P. B. (1992). An Introduction to the History of the Turkic Peoples. Wiesbaden: Otto-Harrassowitz. pp. 121–122.
  2. Ahmet, Taşağil (1995–2004). Gök-Türkler. Atatürk Kültür, Dil, ve Tarih Yüksek Kurumu (Turkey). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. ISBN 975161113X. OCLC 33892575
Ishbara Xoqon
Oʻtmishdoshi:
Taspar Xoqon
Turk Xoqonligining Xoqoni
581–587
Vorisi:
Bogʻa Xoqon