Jahon oshxonasi
Jahon oshxonasi — bu butun dunyoda sevib isteʼmol qilinadigan taomlar retseptini oʻz ichiga olgan oshxonadir[1][2]. Oshxona — bu odatda, maʼlum bir mintaqa, mamlakat[3] yoki madaniyat bilan bogʻliq boʻlgan pishirish amaliyoti va anʼanalarining oʻziga xos uslubi[4] . Global oshxonaga aylanish uchun mahalliy, mintaqaviy yoki milliy oshxona butun dunyo boʻylab tarqalishi kerak. Shuningdik taomlari butun dunyo boʻylab xizmat qilishi har jihatdan muhim hisoblanadi. Oʻtgan asr davomida oziq-ovqat mahsulotlarini saqlash, joʻnatish va ishlab chiqarish sohasida sezilarli yaxshilanishlar va yutuqlar boʻldi. Bugungi kunda koʻplab mamlakatlar, shaharlar va mintaqalar oʻzlarining anʼanaviy oshxonalari va boshqa koʻplab global oshxonalardan foydalanishlari mumkin.
Osiyo tahrir
Yaponiya tahrir
Yapon oshxonasi butun dunyoga mashxur boʻlib sushi va ramen kabi taomlari dunyo boʻylab tarqaldi. Odatda yapon taomlari mahalliy aholining xohish-istaklariga mos ravishda moslashtiriladi va koʻpgina tajribalardan oʻtkazilgach yangi taomlar yaratiladi. Misol uchun, Kaliforniya rulosi Amerika Qoʻshma Shtatlarida mashhur taom boʻlib, u yaponiyalik makizushi, sushi turining modifikatsiyasi hisoblanadi. Janubiy Koreyada yapon kori ham, ramen ham import qilingan va birinchi navbatda tez tayyorlanadigan taom sifatida ommalashgan. Gʻarb taomlaridan olingan Tonkatsu va tempura hozirda oʻziga xos yaponcha taomdir.
Amerika Qoʻshma Shtatlari, Buyuk Britaniya, Filippin va Braziliya kabi koʻplab mamlakatlarda yapon restoranlari tez sur’atlardan mashhur boʻldi. Soʻnggi tadqiqotlarga koʻra, ushbu mamlakatlar orasida Gonkong, Tayvan, Xitoy, Singapur, Tailand va Indoneziya asosiy isteʼmolchi hisoblanadi.
Yapon mahsulotlar bozori ham keng miqyosida jadallashmoqda. Jumladan Ajinomoto, Kikkoman, Nissin kabi brendlar mavjud boʻlib, mayonez mahsuloti Xitoy, Tailand va Indoneziya kabi Osiyoning boshqa mamlakatlarida ishlab chiqarish bazasini yaratishni yoʻlga qoʻymoqda.
Xitoy tahrir
Xitoy oshxonasi dunyoning boshqa koʻplab qismlarida jumladan — Osiyodan Amerika, Avstraliya, Gʻarbiy Yevropa va Janubiy Afrikada keng tarqalgan. Soʻnggi yillarda Sharqiy Yevropa va Janubiy Osiyoda Xitoy oshxonasi mashxur boʻldi va bu oshxona haqida deyarli barcha isteʼmolchilar bilishadi. Amerikadagi Xitoy oshxonasi va Kanadadagi Xitoy taomlari mahalliy vakillik taomlarining mashhur namunalaridir. Uslub va tayyorlash texnikasini saqlab qolgan holda, mahalliy mahsulotlar qabul qilinadi.
Anʼanaviy xitoy oshxonalariga Anxuy, Kanton, Fujian, Xunan, Jiangsu, Shandong, Szechuan va Chjejiang nomli oshxonalar kiradi. Bularning barchasi Xitoyning tegishli mintaqalariga qarab nomlanadi. Ushbu mintaqaviy oshxonalar baʼzan „Xitoyning sakkiz oshpazlik anʼanalari“ deb ataladi. Turli xil uslublar Xitoy oshxonasiga hissa qoʻshadi. Shulardan eng mashhur va eng taʼsirlilari Szechuan, Shandong, Jiangsu va Guangdong oshxonalaridir[5]. Bu uslublar mavjud resurslar, iqlim, geografiya, tarix, pishirish texnikasi va turmush tarzi kabi omillar tufayli bir-biridan ajralib turadi. Koʻpgina Xitoy anʼanaviy mintaqaviy oshxonalari quritish, tuzlash va fermentatsiya kabi oziq-ovqat mahsulotlarini saqlashning asosiy usullariga tayanadi[6].
Tailand tahrir
Tailand oshxonasi dunyoning boshqa qismlarida, shu jumladan Shimoliy Amerika, Yevropa va Osiyoning boshqa qismlarida tobora ommalashib bormoqda. Ayniqsa, anʼanaviy taomlarni taklif qiluvchi Tailand restoranlari tobora kengayib bormoqda.
Hindiston tahrir
Hind oshxonasi xalqaro munosabatlar tarixini shakllantirishga oʻz hissasini qoʻshib kelmoqda. Hindiston va Yevropa oʻrtasidagi ziravorlar savdosi koʻpincha tarixchilar tomonidan Yevropaning kashfiyotlar davrining asosiy katalizatori sifatida tilga olinadi[7]. Shuningdek, u xalqaro oshxonalarga, ayniqsa Janubi-Sharqiy Osiyo, Britaniya orollari va Karib dengizi oshxonalariga oʻzining ijobiy taʼsirini koʻrsatdi[8][9]. Hind ziravorlari, oʻtlar va sabzavotlardan foydalanish dunyoning koʻplab mamlakatlari oshxonasini shakllantirishga yordam berdi.
Hind oshxonasi asosan Hindiston taomlaridan iborat boʻlib, turli hind ziravorlari[10] va Hindiston boʻylab yetishtirilgan sabzavotlar, oʻtlar[10], sabzavotlar[10] va mevalardan keng foydalanish bilan tavsiflanadi. Hindistonning mintaqaviy oshxonasi birinchi navbatda mintaqaviy darajada, balki viloyat darajasida ham tasniflanadi. Oshxonadagi farqlar turli mahalliy madaniyatlar, geografik joylashuvlar va iqtisodiyotdan kelib chiqadi. Hind oshxonasi ham mavsumiy boʻlib, yangi mahsulotlardan foydalanadi.
Hindiston oshxonasi juda ham xilma-xil boʻlib, har bir shtatda butunlay boshqacha taomlar bor. Mugʻal va Dehli hukmronligi yillarida islom taʼsiri, shuningdek, Shimoliy Hindiston va Dekkani oshxonalarida forslarning oʻzaro taʼsiri ham mavjud. Hind oshxonasi xalqning boshqa jamiyatlar bilan madaniy aloqalari natijasida rivojlanib kelgan va hozirgi kunda ham rivojlanishda davom etmoqda. Xorijiy istilolar, savdo aloqalari va mustamlakachilik kabi tarixiy voqealar ham mamlakatga maʼlum oziq-ovqat turlari va ovqatlanish odatlarini joriy etishda muhim rol oʻynadi. Misol uchun, Shimoliy Hindistonning asosiy taomi boʻlgan kartoshka, Portugaliyaliklar tomonidan Hindistonga olib kelingan, ular boshqa narsalar qatorida chili va non mevasini ham olib kelishgan. Ziravorlar Hindistondan sotib olinib, Malakkadan kauchuk va afyun evaziga sotilgan. Shuningdek, u butun dunyodagi boshqa oshxonalarga, ayniqsa Janubi-Sharqiy Osiyo, Britaniya orollari va Karib dengizi taomlariga oʻz taʼsirini koʻrsatdi.
Yevropa tahrir
Fransuz kafelari koʻpincha nonushta uchun kruvasanlarni taklif qilishadi.
Amerika oshxonasi — Amerika Qoʻshma Shtatlaridan kelib chiqqan taom tayyorlash uslubi. Amerikaning Yevropa mustamlakasi ikkinchisiga bir qator mahsulotlar va pishirish uslublarini kiritish imkonini beradi. Bunday oqim butun mamlakat boʻylab oziq-ovqat tayyorlashning boy xilma-xilligini rivojlantirdi. Mahalliy Amerika oshxonasi Amerika qitʼasining tub aholisining barcha taomlarini oʻz ichiga oladi. Zamonaviy mahalliy xalqlar anʼanaviy oziq-ovqatlarning boy qismini saqlab qolishadi.
Gruziya tahrir
Gruziya Oʻrta yer dengizi oshxonasi. Gruziya oshxonasi 80 dan ortiq turdagi mahalliy pishloqlarni oʻz ichiga oladi. Ular koʻpincha pishiriqlar va mahalliy pizza uslubidagi pishloq nonlari (Xachapuri) bilan aralashtiriladi. Soslarda (Satsivi), salatlarda yoki boshqa goʻshtli taomlarda (Xarcho) yongʻoqning koʻp ishlatilishi bilan mashhur.
Gruziya vinoning vatani hisoblanadi. Uning dasturxon madaniyati Supras davrida bir avloddan keyingi avlodga oʻtadigan tayyorlash uslublari bilan chambarchas bogʻliq.
Shimoliy Amerika tahrir
Qoʻshma Shtatlar tahrir
Meksika tahrir
Meksika oshxonasi butun dunyoda keng tarqaldi. Koʻplab isteʼmolchilar mamlakatdagi barcha lazzatli taomlarni sevib tanovul qilishadi. Meksika oshxonasi ham dunyo oshxonasining koʻrki hisoblanadi.
Manbalar tahrir
- ↑ Hall, C.M.. Food Tourism Around The World. Taylor & Francis, 2004 — 305–307 bet. ISBN 978-1-136-40249-4. 2017-yil 30-noyabrda qaraldi.
- ↑ Walker, H.. Food on the Move: Proceedings of the Oxford Symposium on Food and Cookery, 1996, Oxford Symposium on food & cookery. Prospect Books, 1997 — 304–306 bet. ISBN 978-0-907325-79-6. 2017-yil 30-noyabrda qaraldi.
- ↑ „Cuisine (definition)“. Oxford Dictionaries. 2013-yil 15-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 26-may.
- ↑ Cuisine (definition). Thefreedictionary.com. Retrieved June 2011.
- ↑ „Regions of Chinese food-styles/flavors of cooking.“ (Wayback Machine saytida 2011-10-05 sanasida arxivlangan) University of Kansas (Wayback Machine saytida 2021-03-02 sanasida arxivlangan), Kansas Asia Scholars. Retrieved June 2011.
- ↑ J. Li & Y. Hsieh. Traditional Chinese Food Technology and Cuisine. Asia Pacific Journal of Clinical Nutrition.
- ↑ Cornillez. „The History of the Spice Trade in India“ (spring 1999).
- ↑ „Nasi, Kari, Biryani & Mee“. Veg Voyages. 2009-yil 28-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 23-iyun.
- ↑ „Asia Food Features“. Asiafood.org. 2001-yil 25-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 23-iyun.
- ↑ 10,0 10,1 10,2 „Indian Cuisine.“ VisitSingapore.com. Retrieved July 2011.
Qoʻshimcha oʻqish uchun tahrir
- Albala, Ken (2011). Greenwood Jahon entsiklopediyasining oziq-ovqat madaniyati .ISBN 978-0-313-37626-9ISBN 978-0-313-37626-9
- Zobel, Myron (1962). „Global oshxona: dunyodagi 84 ta eng yaxshi restoranlarning noyob retsepti boʻlish.“ Patron Press.
- Kaliforniya pazandachilik akademiyasi (2001). Jahon oshxonasida: Kaliforniya pazandachilik akademiyasidan global oshxona . Bay Books (CA).ISBN 1-57959-506-5ISBN 1-57959-506-5 .
- Cheung, Sidney; Tan, Chee-Beng (2007). Osiyodagi oziq-ovqat va oziq-ovqat yoʻllari: manba, anʼana va pishirish . Routledge. pp. 201-209.ISBN 0203947126ISBN 0203947126
- MacVeigh, Jeremi (2008). Xalqaro oshxona . Delmar Cengage Learning; 1-nashr.ISBN 1-4180-4965-4ISBN 1-4180-4965-4 .
- Nenes, Maykl F; Robbins, Jo (2008). Xalqaro oshxona . Hoboken, NJ: Wiley, Jon & Sons; 1-nashr.ISBN 0-470-05240-6ISBN 0-470-05240-6 .
- Skarparto, Rosario (2000). „Yangi global oshxona: postmodern gastronomiya tadqiqotlari istiqboli“. Qirollik Melburn texnologiya instituti.