James Monroe
James Monroe (1758-yil 28-aprel — 1831-yil 4-iyul) amerikalik davlat arbobi, huquqshunos, diplomat boʻlib, 1817—1825-yillarda Qoʻshma Shtatlarning beshinchi prezidenti boʻlgan. Demokratik-Respublikachilar partiyasi, Monro Virjiniya sulolasi va Respublikachilar avlodining oxirgi prezidenti boʻlgan. Uning prezidentligi Amerika siyosatining Birinchi Partiya Tizimi davrini yakunlagan. James Monroe Amerika qitʼasidagi Yevropa mustamlakachiligiga qarshi turish siyosati va AQShning yarim sharda hukmronligiga yaxshi hissa qoʻshgan. Shuningdek, u Virjiniya gubernatori, AQSh Senati aʼzosi, AQShning Fransiya va Britaniyadagi elchisi, yettinchi davlat kotibi va sakkizinchi urush kotibi lavozimlarida ishlagan.
| James Monroe | |
|---|---|
 Samuel Morse portreti, 1819-yil | |
| Shaxsiy maʼlumotlari | |
| Tavalludi |
1758-yil 28-aprel Monroe Hall, Virjiniya, Britaniya Amerikasi |
| Vafoti |
1831-yil 4-iyul (73 yosh) Nyu-York shahri, AQSH |
Karyera
tahrirVirjiniya shtatining Westmoreland okrugida quldorlar oilasida tugʻilgan Monro Amerika inqilobiy urushi davrida kontinental armiyada xizmat qiladi. 1780-yildan 1783-yilgacha Thomas Jefferson qoʻl ostida huquqni oʻrgangach, u Kontinental Kongressda delegat boʻlib xizmat qildi. Virjiniya ratifikatsiya konventsiyasining delegati sifatida Monro Qoʻshma Shtatlar Konstitutsiyasini ratifikatsiya qilishga qarshi chiqdi. 1790-yilda u Senatda saylovda gʻalaba qozondi va u yerda Demokratik-Respublika partiyasi rahbari boʻldi. U 1794-yilda prezident Jorj Vashingtonning Fransiyadagi elchisi boʻlib ishlash uchun Senatni tark etdi, lekin 1796-yilda Vashington tomonidan chaqirib oldi. Monro 1799-yilda Virjiniya gubernatori lavozimiga saylovda gʻalaba qozondi va 1800-yilgi prezidentlik saylovlarida Jefferson nomzodini qattiq qoʻllab-quvvatladi.
Prezident Jeffersonning maxsus vakili sifatida Monro Luizianani sotib olish boʻyicha muzokaralarda yordam berdi, bu orqali Qoʻshma Shtatlar maydoni deyarli ikki baravar koʻpaydi. Monro Britaniya bilan muzokaralarni oʻzining uzoq yillik doʻsti James Madison bilan birga olib borgan.Monro-Pinkney shartnomasini rad etgandan soʻng, janjal chiqdi. U 1808-yilgi prezidentlik saylovlarida Demokratik-Respublikachilar nomzodi Madisonga kam qarshilik koʻrsatdi, ammo 1811-yilda u Madison maʼmuriyatiga Davlat kotibi sifatida qoʻshildi. 1812 -yilgi urushning keyingi bosqichlarida Monro bir vaqtning oʻzida Madisonning Davlat kotibi va urush kotibi boʻlib ishlagan. Uning urush davridagi rahbariyati uni Medisonning merosxoʻri sifatida koʻrsatdi va u 1816-yilgi prezidentlik saylovlarida federalist nomzod Rufus Kingni osongina magʻlub etdi.
Federalistlar partiyasi uning faoliyati davomida milliy siyosiy kuch sifatida quladi va Monro 1820-yilda deyarli hech qanday qarshilik koʻrsatmasdan qayta saylandi. Monro prezident boʻlib Missurini qul davlati sifatida tan olgan va 36 shimoliy hududlarda qullikni taqiqlovchi Missuri kelishuvini imzoladi.Tashqi siyosatda Monro va Davlat kotibi John Quincy Adams Britaniya bilan murosa siyosatini va Ispaniya imperiyasiga qarshi ekspansionizm siyosatini yoqladilar. 1819-yilda Ispaniya bilan tuzilgan Adams-Onis shartnomasida Qoʻshma Shtatlar Floridani himoya qildi va Yangi Ispaniya bilan gʻarbiy chegarasini oʻrnatdi. 1823-yilda Monro Amerika tashqi siyosatida muhim oʻrin tutgan Monro doktrinasi bilan Amerikaning yaqinda mustaqil boʻlgan mamlakatlariga Yevropaning har qanday aralashuviga Qoʻshma Shtatlarning qarshiligini eʼlon qildi. Monro mustamlaka qilishni qoʻllab-quvvatlagan Amerika mustamlakachilik jamiyatining aʼzosi edi.Liberiyaning Monroviya poytaxti uning sharafiga nomlangan.
1825-yilda nafaqaga chiqqandan soʻng, Monro moliyaviy qiyinchiliklarga duch keldi va 1831-yil 4-iyulda Nyu-York shahrida vafot etdi — prezidentlar Jon Adams va Tomas Jefferson bilan AQSh mustaqilligining yilligida vafot etganliklari bilan ajralib turadi. Tarixchilar uni odatda oʻrtachadan yuqori prezident sifatida baholaydilar.
Shaxsiy hayoti
tahrirJames Monroe 1758-yilning 28-aprelida Virjiniya shtatining Westmoreland okrugidagi tugʻilgan. James Monroe oilasining uyi 1979-yilda Milliy tarixiy joylar reestriga kiritilgan. Uning otasi Spence Monroe (1727-1774) koʻchatchi va qul egasi boʻlib, u ham duradgorlik bilan shugʻullangan. Uning onasi Elizabeth Jones (1730-1772) 1752-yilda Spence Monroega turmushga chiqdi va ularning besh farzandi bor edi: Elizabeth, James, Spence, Andrew, and Joseph Jones[1][2].
1786-yil 16-fevralda Monro Nyu-York shahrida Elizabeth Kortright bilan turmush qurdi[3].U Hannah Aspinwall Kortright va Laurence Kortrightning qizi edi, boy savdogar va sobiq britaniyalik zobit. Monro u bilan Kontinental Kongressda xizmat qilayotganda tanishgan[4].
Manbalar
tahrir- ↑ „The Last Founding Father: James Monroe and a Nation's Call to Greatness“ (inglizcha). 2016-yil 6-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-avgust 2022-yil.
- ↑ „James Monroe: The Quest for National Identity“ (inglizcha). Qaraldi: 24-avgust 2022.
- ↑ „First Lady Biography: Elizabeth Monroe“ (inglizcha). 2012-yil 9-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 24-avgust.
- ↑ „The Last Founding Father: James Monroe and a Nation's Call to Greatness“ (inglizcha). 2016-yil 6-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-avgust 2022-yil.