Keratomikozlar
Keratomikozlar — Pityriasis multicolor qoʻziqorini yoki Pytirosporum (Malassezia orbiculare), piedra — Trychosporon spp. kabi zamburugʻlar keltirib chiqaradigan, teri epidermisining shox pardasi va inson follikulalari ogʻiz qismi (versikolorga qarshi) yoki inson sochi vesikulasining qoʻziqorinli shikastlanishi boʻlib, ularda oq (oq piedra) yoki qora (qora piedra) rangdagi tugunlar hosil boʻladi. Bu guruhga asosan shoxli tuzilmalarga taʼsir qiluvchi mikozlar (shuning uchun nomi yunon tilida keros — shox, mitses esa qoʻziqorin), yaʼni epidermisning shox pardasi va soch vesikulasini oʻz ichiga oladi.
Etiologiyasi tahrir
Kasallikning rivojlanishiga begona jismlar tomonidan shox parda epiteliyasining mikrotravmasi, antibiotiklar yoki kortikosteroidlar bilan uzoq muddatli davolanish va qoʻziqorinli teri kasalliklari sabab boʻladi. Oddiy bakterial floraning antibiotiklar bilan bostirilishi patogen boʻlishi mumkin boʻlgan qoʻziqorin florasining faollashishiga olib keladi. Keratomikoz shox pardaning engil reaksiyasi bilan subakut tarzda davom etadi. Shox pardaning eroziyalii joyida kulrang-oq rangli infiltrat paydo boʻlib, mayda boʻshashgan yuzasi va sargʻish chegarasi koʻrinadi. Keratomikoz davri uzoq davom etadi, shox pardaning vaskulyarizatsiyasi ahamiyatsiz yoki yoʻq boʻladi. Shox parda teshilishi kamdan-kam uchraydi va odatda ikkilamchi bakterial infeksiyaning asorati sifatida yuzaga keladi. Infiltrat va oshqozon yarasi joyida keng shox parda chandigʻi (tikan) hosil boʻladi. Keratomikoz tashxisini tasdiqlash uchun shox pardaning shikastlanishidan olingan qirib tashlashni mikrobiologik tekshirish usulini oʻtkazilishi kerak shart[1].
Bu guruh kasallik zamburugʻlari teri va sochning yuza qavatlarini zararlaydi, yalligʻianish holatlari kuzatilmaydi. Keratomikoʻzlarga rang-barang temiratki, eritrazma va tugunchali trixosporiya yoki pedra kiradi[2].
Klinikasi tahrir
Bemorlar orasida asosan quyidagi holatlar kuzatiladi:
- Meʼda-ichak traktidagi oʻzgarishlar,
- Immunitet tanqisligi holatlari.
- Xavf guruhiga tizimli glyukokortikosteroidlar, immunosupressantlar yoki ogʻiz kontratseptivlari bilan uzoq muddatli terapiya olib boradigan odamlar ham kirishi mumkin.
Turli xil rangli zamburugʻ qoʻzgʻatuvchisi yuqori yuqumlilik xususiyatga ega emas (infeksiyalash qobiliyati). Qayd etilganidek, keratomikoz epidermisning shox pardasining shikastlanishi bilan tavsiflanadi va shu bilan bogʻliq holda, qoʻziqorin qoʻzgʻatuvchisi faqat tananing maʼlum qismlarida paydo boʻladi. Kasallikning sevimli lokalizatsiyasi: magistral terisi va yuqori ekstremitalarda, bosh terisi va teri yog 'bezlariga boy joylar hisoblanadi. Ushbu turdagi qoʻziqorinning belgili mezonlari hech qachon qoʻllar, oyoqlar va shilliq pardalarda paydo boʻlmaydi. Eng asosiy klinik belgilarga quyidagilar kiradi:
- Yalligʻlanish belgilari boʻlmagan kichik pushti dogʻlar,
- Dogʻlarning rangi kasallik davrida jigarrang yoki qizil-jigarrangga oʻzgarishi mumkin.
- Lezyonlar koʻp va birlashishga moyil boʻladi.
- Ularning oʻlchamlari bir necha millimetrdan bir necha santimetrgacha oʻzgarishi mumkin
- Teri koʻrinishlari koʻpincha asemptomatik boʻlib, faqat kosmetik noqulaylik tugʻdiradi.
- Dogʻlar yuzasida kepakka oʻxshash ajratuvchi plastinkalar koʻrinishidagi pieling kuzatilishi mumkin[3].
Davolash tahrir
Koʻp rangli likenni davolashni qoʻzgʻatuvchi omilni qidirishdan boshlash kerak, chunki yuqorida aytib oʻtilganidek, infeksiyaning qoʻzgʻatuvchisi shartli patogen organizmdir. Shuningdek, keratomikoz boshqa kasalliklarning belgisi boʻlishi mumkin, shunga asosan bu kasallikni mumkin boʻlgan qoʻshimcha kasalliklardan istisno qilish kerak boʻladi: #diabetes mellitus, #sil, #immunitet tanqisligi holatlari va boshqalar.3 Keratomikozni davolash mutaxassis-Dermatolog tomonidan amalga oshiriladi. Teri qoʻziqorinlarini davolashda ishlatiladigan vositalar orasida zamburugʻga qarshi vositalarning kremli koʻrinishda vositalar turli lokalizatsiyadagi terining zamburugʻli lezyonlari bilan kurashishga yordam beradigan dori sifatida ajratib koʻrsatish mumkin. Tashqi tomondan qoʻllanilganda, u terining turli qatlamlarga yaxshi singib boradi va uning tarkibida barqaror antifungal kontsentratsiyalar hosil qiladi[4].
Profilaktikasi tahrir
Keratomikozning oldini olish qattiqlashuv protseduralarini oʻtkazish, ortiqcha terlashni oldini olish, sanitariya va gigienaning oddiy qoidalariga rioya qilishdan iborat boʻladi.
Manbalar tahrir
- ↑ „Кератомикозы“. www.doctors.ge. Doctors.ge rasmiy sayiti. Qaraldi: 30-oktabr 2022-yil.
- ↑ A.M. Mannonov, Q.N.Xaitov. Teri va tanosil kasalliklari, 2016, Toshkent: ©«IQTISOD-MOLIYA» — 135-136 bet. ISBN 978-9943-13-601-4.
- ↑ „Кератомикозы, клиника и лечение“. www.ru.exoderil.com. .exoderil.com rasmiy sayiti. Qaraldi: 30-oktabr 2022-yil.
- ↑ „Кератомикоз“. www.ru.exoderil.com. .exoderil.com rasmiy sayiti. Qaraldi: 30-oktabr 2022-yil.