Kevin Carter

Kevin Carter (talaffuzi: Kevin Karter; 1960-yil 13-sentabr — 1994-yil 27-iyul) — janubiy afrikalik fotojurnalist, „Bang-Bang Club“ aʼzosi.

Carter Janubiy Afrikaning Yoxannesburg shahrida tugʻilgan va oʻrta sinf, faqat oq tanlilar yashaydigan mahallada oʻsgan.

Biografiyasi

Bolaligida u vaqti-vaqti bilan bu hududda noqonuniy yashayotgan qora tanlilarni hibsga olish uchun politsiya reydlarini koʻrgan. Keyinroq u katolik, „liberal“ oila boʻlgan ota-onasi aparteidga qarshi kurashda qanday qilib „bechora“ boʻlishi mumkinligiga shubha qilganini aytdi.

Oʻrta maktabni tugatgandan soʻng, Carter farmatsevt boʻlish uchun oʻqishni tashlab, armiyaga chaqirildi. Piyoda askarlaridan qochish uchun u toʻrt yil xizmat qilgan havo kuchlariga kirdi. 1980 yilda u qora tanli ofitsiantning haqoratlanganiga guvoh boʻldi. Carter erkakni himoya qildi, natijada uni boshqa harbiy xizmatchilar qattiq kaltakladi. Keyin u „David“ ismli radio disk-jokey sifatida yangi hayot boshlashga harakat qilib, bedarak yoʻqoldi. Biroq, bu u kutganidan ham qiyinroq boʻldi. Koʻp oʻtmay, u harbiy xizmatning qolgan qismini oʻtashga qaror qildi. 1983 yilda Pretoriyadagi Cherkov koʻchasidagi portlash guvohi boʻlgach, u yangiliklar fotografi va jurnalisti boʻlishga qaror qildi.Carter 1983 yilda dam olish kunlari sport fotografi sifatida ishlay boshlagan. 1984 yilda u Yoxannesburg Star gazetasida ishlashni davom ettirdi va aparteid shafqatsizligini fosh qilishda davom etdi.

Ijodi

Carter birinchi boʻlib 1980-yillarning oʻrtalarida Janubiy Afrikada qora tanli afrikaliklar tomonidan ommaviy ravishda „boʻyinbogʻ bilan“ qatl etilganini suratga oldi. Keyinroq Carter tasvirlar haqida gapirdi: „Ularning qilayotgan ishlaridan dahshatga tushdim. Lekin keyin odamlar o‘sha suratlar haqida gapira boshlashdi… keyin o‘zimning xatti-harakatlarim unchalik yomon bo‘lmaganini his qildim. Bunday dahshatli narsaning guvohi bo‘lish bu juda yomon ish boʻlishi mumkin emas edi.“

Kamera oldidagi oʻlim

Carter 1993 yil 25 martda Sudanda ochlikdan oʻlayotgan qizning surati bilan mashhur boʻldi, uning oʻlimini kutayotgan kalxat uning yoniga qoʻndi. Kevin Carter ushbu surat uchun Pulitser mukofotiga sazovor boʻldi. Rasm The New York Times tomonidan sotib olindi va jamoatchilikni hayratda qoldirdi . Carterning oʻzi ommaviy axborot vositalarining hujumlari nishoniga aylanib, uni shafqatsizlik va gʻayriinsoniylikda aybladi. Shunday qilib,St.Petersburg Times gazetasi shunday yozgan:

„Qiyomat chekayotgan bolani yaxshi suratga olish uchun ob’ektivini moslashtirgan odam yirtqichga oʻxshaydi, shunchaki  bu boshqacha kalxat“.

Xuan Silvaning soʻzlariga koʻra   Bang-Bang klubining aʼzosi boʻlgan urush fotografi, Carter Sudanga qilgan safari chogʻida birinchi marta katta ocharchilikka guvoh boʻlgan va ular oldida taqdim etilgan rasmlardan qattiq hayratda qolgan. Suratga tushgan qizning ota-onasi o‘sha paytda insonparvarlik yordami solingan samolyotni tushirish bilan band bo‘lib, ozib ketgan bolani qisqa muddatga yolg‘iz qoldirishgan bu vaqtda qizning yoniga kalxat keladi. Bolani ham, kalxatni ham diqqat markazida ushlab turish uchun Carter qushni qo‘rqitmaslikka urinib, sekin qizga yaqinlashdi va taxminan 10 metr masofadan ketma-ket ikki marta rasm oladi. Keyin kalxatni quvib yubordi.

Ispaniyalik ikki fotosuratchi Xose Mariya Luis Arenzana va Luis Davilla Carterning suratidan bexabar, hududda xuddi shunday suratga olishgan. Ularning soʻzlariga koʻra, bu qiyin emas edi, chunki u yerda oʻlaksaxoʻr kalxatlar juda keng tarqalgan va bolalar ochlikdan shunchalik charchaganki, agar ular harakat qilishni toʻxtatsa, ularni oʻlikdan ajratib boʻlmaydi.

"Shunday qilib, siz telefoto ob’ektivni olib, bolani kalxat oldida otib tashlaysiz. Garchi, aslida, biridan ikkinchisigacha boʻlgan masofa 20 metr boʻlishi mumkin boʻlsa-da, rasmda kalxat bolani eyishni boshlaganga oʻxshaydi.

Maʼlum boʻlishicha, qiz aslida Kong Nyong ismli oʻgʻil boʻlib, u BMTning oziq-ovqat yordami stansiyasida parvarishlangan. Kong Nyong oilasining aytishiga koʻra, 2008 yilda vafot etgan. Kevin Carter 1993 yilda Sudandagi ocharchilikni aks ettirgan surati uchun 1994 yilda Pulitser mukofotiga sazovor boʻlgan .

Mukofotni olganidan uch oy oʻtgach, 33 yoshida Carter oʻz joniga qasd qildi . 1994 yil 27 iyulda u yuk mashinasini daryo qirgʻogʻiga olib bordi va u yerda shlangning bir uchini egzoz trubasiga yopishqoq lenta bilan yopishtirib oldi, ikkinchisini esa yon oynadan yoʻlovchi boʻlimiga olib kirdi va dvigatelni ishga tushirdi. Carter uglerod oksidi zaharlanishidan vafot etdi . Uning oʻz joniga qasd qilish haqidagi eslatmasidan parcha:

"Men tushkunlikka tushdim… Telefon oʻchirildi… Ijara uchun pul yoʻq… Bolalar uchun pul yoʻq… Toʻlovlarni toʻlash uchun hech narsa yoʻq… Pul!!! Meni qotilliklar, jasadlar, g‘azab va og‘riqlar haqidagi yorqin xotiralar… ochlik yoki jarohatlangan bolalar suratlari, qo‘l barmoqlari qichiydigan aqldan ozganlar, ularning aksariyati politsiyachilar yoki jallodlar… Nasib qilsa, Ken(fotografning doʻsti) bilan uchrashaman…