Kipa

Kipa (ivritcha: כִּיפָּה) — yahudiy erkaklarning anʼanaviy bosh kiyimi. U kichkina aylana shaklda bo‘lib, boshning tepa qismini yopib turadi hamda har bir taqvodor yahudiyning Yaratgan oldida kamtarlik, tavozeʼ, hurmatini ifodalaydi. Eʼtibor qaratilsa, Gʻarbda dinga eʼtiqod qiluvchilar Yaratganga tavozeʼni ifodalashda bosh kiyimini yechishsa, yahudiylarda uni kiyish orqali bo‘ladi. Kishining boshi kun davomida, ayniqsa ibodat va Tavrotni o‘qish vaqtida uni kiyish zarur hisoblanadi. Ortodokslar kipani har doim kiyib yurishsa, konservatorlar sinagogada va ovqat vaqtida kiyishadi, Reformistlar esa, kipani kiyib yurish zarur emasligini taʼkidlaydilar. Dura-Yevropos sinagogasidagi freskalarga ko‘ra aytish mumkinki, ellinizm davrida yahudiylar boshlarini yopmagan holda yurganlar. Milodiy I asrda tuzilgan „Sofrim“ traktatida sinagogada tonggi ibodatni bosh kiyimsiz amalga oshirishga ruxsat berilganini ko‘rish mumkin. Biroq, nufuzli ravvinlar boshlarini mato bilan yopib olganlar. Oʻrta asrga kelib boshni yopib yurish taqvodor yahudiylarning urfiga kirgan hamda ko‘p o‘tmay umumqabul qilgan narsaga aylangan. Kipaning rangi, hajmi, matosiga qarab bir qancha turlari mavjud bo‘lib, bu orqali yahudiyning nafaqat taqvodorligi, balki uni qaysi yo‘nalish yoki oqim vakili ekanini ham bilish mumkin. Ashkenazlarda kipa odmi rangdagi matolardan tikilib, tepasi qora, tag qismi oq rangda bo‘ladi. Sefardlarda esa, hajmi kichikroq bo‘lib, rangli va kashta go‘l bilan bezatilganini ko‘rish mumkin. Hasidlar esa, kipani shlyapa ostida kiyib yurishadi.

Adabiyotlar

• Najmiddinov J., Karimov J., Turdiyeva D.. Dinshunoslik. Qomusiy lugʻat. Imom Buxoriy xalqaro markazi nashriyoti, 2017 — 480 bet. ISBN 978-9943-5105-3-1.