Koryun
Koryun (armancha: Կորյուն; tugʻilgan va vafot etgan yillari nomaʼlum, ehtimol 380 — 450[1]) — arman tarixchisi, V-asrning birinchi yarmidagi yozuvchi va tarjimon[2].
Biografiyasi tahrir
Koryun haqidagi biografik maʼlumotlar deyarli yoʻq. Koryunning oʻzi haqida yozganlaridan maʼlumki, u Mesrop Mashtotsning talabasi va sherigi boʻlgan. Dastlabki taʼlimni tugatgandan soʻng, u keyingi taʼlim uchun Konstantinopolga yuborildi.
Tarjimasida „Koryun. Mashtotlar hayoti“ Sh. V. Smbatyan va K. A. Melik-Ogadjanyanning taʼkidlashicha, koʻplab arman va evropalik tarixchilar, XVIII-asrning oxiridan to hozirgi kungacha, Koryun iberiyaliklar (gruzinlar) uchun episkop darajasiga koʻtarilgan va iberiyaliklar (gruzinlar) yoki iberiyalik armanlardan chiqqan deb taʼkidlashadi. Asarda bunday talqinni qoʻllab-quvvatlovchi armanist G. Ter-Mkrtchyan (Miaban), G. Alishan, O. Torosyan, V Fyntyglyan, Saruxan nomlari ham keltiriladi[3][4][5].
U arman katolikosu Sahak Partev bilan yaqindan tanish edi. Boshqa manbalarda Koryun haqida birinchi marta Lazar Parpetsi 500[6] atrofida tilga olgan.
Asarlari tahrir
U 443-450 yillarda yozilgan[2] „Mashtots hayoti“ asar muallifi boʻlib, unda u oʻz ustozining tarjimai holi haqida batafsil maʼlumot bergan, uning taʼlim faoliyati tasvirlangan va arman tilini yaralishning eng ishonchli tarixini va gruzin hamda alban yozuvi sifatida bu tillarda adabiyotning paydo boʻlishini bayon qilgan. Asar arman adabiyotining bizgacha yetib kelgan birinchi asl yodgorligi hisoblanadi[2][7].
Koryunning tarixiy asarida Armaniston haqida IV-asr oxiri va V asrning birinchi yarmidagi juda qimmatli tarixiy maʼlumotlar mavjud.
Xotira tahrir
Yerevandagi koʻcha Koryun nomi bilan atalgan.
Manbalar tahrir
- ↑ Тер Мкртичян Л. Х.. Армянские источники о Палестине V-XVIII вв.. М.: Главная редакция восточной литературы издательства "Наука", 1991 — 17 bet. ISBN 5-02-017169-7.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Theo Maarten van Lint „From Reciting to Writing and Interpretation: Tendencies, Themes, and Demarcations of Armenian Historical Writing“,. The Oxford History of Historical Writing: 400-1400. Oxford University Press, 2012 — 181 bet.
- ↑ Ш. В. Смбатяна и К. А. Мелик-Огаджаняна. Корюн. Житие Маштоца / Пер. с древнеармянского, 1962 — Глава 3 bet.
- ↑ А. .Сарухан. «Грузия и армяне», Вена, 1939 — 233—245 bet.
- ↑ Dr. Simon Weber. Koriun. Beschreibung des Lebens und Sterbens d. hl. Lehrers Mesrop. I Band, Eznik. Koriun., 1927 — 181—233 bet.
- ↑ Armenian History Attributed to Sebeos. Liverpool University Press, 1999 — xl bet.
- ↑ Adrian Walford. Encyclopedia of the Middle Ages. Routledge, 2000 — 108 bet.
Oʻqish uchun adabiyot tahrir
- rus tilida
- Корюн. Житие Маштоца. М.: Айпетрат, 1962.
- М. Абегян. История древнеармянской литературы. Ер.: Изд-во АН Арм. ССР, 1975 — 94—98 bet.
- ingliz tilida
- S. Peter Cowe „Armenian Hagiography“,. The Ashgate Research Companion to Byzantine Hagiography. Ashgate, 2019 — 299—323 bet.