Kumusi daryosi (Kamusi daryosi deb ham nomlanadi) — Papua-Yangi Gvineyaning Oro provinsiyasida joylashgan daryodir. Kengligi va oʻzining oʻzgacha kuchi bilan mashhur boʻlgan Kumusi Oro viloyati tarixiga sezilarli taʼsir koʻrsatdi. Taʼsiri shundaki, Kokoda Track kampaniyasida asosiy omil va Guba sikloni keltirib chiqargan halokatga hissa qoʻshdi.

Location of the Kumusi River in Papua-New Guinea
Papua-Yangi Gvineyadagi Kumusi daryosining joylashuvi. Koordinatalar:8°30′00″S 148°14′00″E / 8.5°S 148.233333°E / -8.5; 148.233333 G O

Tarix tahrir

Ikkinchi jahon urushi tahrir

 
Vayropida Kumusi daryosi kesishuvi
 
Kumusi daryosining havodan koʻrinishi

Kokoda Track ga nisbiy yaqinligi sababli Kumusi daryosi koʻpincha Ikkinchi Jahon urushi Kokoda Track Kampaniya da omil boʻldi. Tez oqadigan va keng daryo dushmandan tabiiy toʻsiq vazifasini bajarib, askarlarga alohida ustunlik berdi.[1] U yerda koʻpriklar kam edi, mustahkam koʻpriklar asosan taʼminot aloqasini uzish uchun bombardimon qilinardi.[2] Askarlar kuchli oqim boʻylab yurib oʻtishlari uchun undan yurishga toʻgʻri kelardi.[3] Keyin esa oqim askarlarni bosib olgan va koʻplab oʻlimlar qayd etilgan.[3] Eng muhim oʻlimlardan biri yapon general-mayori Tomitaro Horii ning oʻlimi edi. Oivi-Gorari jangidan soʻng yaponlar tartibsiz boʻlib Vayropida daryoni kesib oʻtishdi.[4][5] Oti allaqachon suvga gʻarq boʻlgan boʻlsa-da, Horii solda kesib oʻtishni afzal koʻrdi va u ham tez orada suvga tushib, choʻkib ketdi.[5]

Guba sikloni tahrir

2007-yil 14-15-noyabr kunlari Guba sikloni Oro provinsiyasini bosib oldi. Keng tarqalgan suv toshqini sababli siklon oʻzi bilan besh kunlik qattiq yomgʻirni olib keldi va uning natijasida Kumusi asl kengligidan oʻn baravar oshib ketdi.[6] Suv toshqini uy va bogʻlarni vayron qilgan, ayrim hollarda esa qishloqlar suv bilan toʻlgan edi.[7] Suv toshqini provinsiyalarning hayotiy infratuzilmasini butunlay yoʻq qildi, yigirma ikkitadan ortiq koʻpriklarni suv oqizdirib ketib, Popondetta bilan aloqa uzildi.[8] Yigirma ikkitadan Kumusi koʻprigi[9] katta poʻlat konstruktsiyasi vayron boʻlgan, qayta qurish qiymati 70 million Kronni tashkil qiladi.[8] Avstraliya hukumati tomonidan moliyalashtirilgan koʻprikni almashtirish esa 2016-yilda ochilgan[10].

Manbalar tahrir

  1. Brune 1992, s. 215
  2. Brune 2004, s. 90
  3. 3,0 3,1 Brune 1992, s. 216
  4. Brune 2004, s. 419
  5. 5,0 5,1 Lindsay 2002, s. 122
  6. „Tasmanian Anglican“. Trek Kokoda. 2022-yil 28-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 16-avgust.
  7. „Building Blocks“. The National. 5-sentabr 2008-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 22-noyabr 2008-yil.
  8. 8,0 8,1 „Islands Business“. Islands Business International. Qaraldi: 22-noyabr 2008-yil.
  9. „Cyclone Guba Devastates Kokoda Area“. Kokoda Trekking. 30-dekabr 2012-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 22-noyabr 2008-yil.
  10. „arxiv nusxasi“. 2022-yil 16-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 16-avgust.

Adabiyotlar tahrir