Luzitan oti

Luzitan oti yoki Lusitano — ispan andalusiya oti bilan chambarchas bogʻliq boʻlgan portugal ot zotidir. Bu zotlarning ikkalasi ham Pireney yarim orolida keng tarqalgan boʻlib, 1960-yillarga qadar Iberiya yarim orolining eng qadimgi aholisi boʻlgan iberiyaliklardan keyin Iberiya oti deb ataladigan otlarning bir zoti hisoblangan. Ma'lumki, otlar Pireney yarim orolida qadim zamonlardan va miloddan avvalgi 800-yillarda boʻlgan va ular mintaqa jangovar otlari bilan mashhur edi. Milodiy 711-yilda Pireney yarim orolini arablar bosib olgandan soʻng, ular olib kelgan otlar (Sorraiya va Barbariya) mahalliy otlar bilan aralashib ketgan. Ikki zotning nasl kitoblari 1967-yildan beri alohida saqlanadi va Iberiya otining portugal filiali Portugaliyaning qadimgi Rim nomidan kelib chiqqan holda Luzitan deb nomlangan. Bir necha marta zot yoʻqolib ketish arafasida boʻlgan va oxir oqibat ularning soni bitta otxonada bir necha boshga yetdi.

Ushbu otlar odamlarga hozirgi Pireney yarim orolida miloddan avvalgi 25-20 000-yillarda ma'lum boʻlgan, bu hududdagi gʻor rasmlarida koʻrsatilgan^[1]. Dastlab odamlar tomonidan ishlatilgan mahalliy yovvoyi otlar orasida zamonaviy Luzitanning taxminiy ajdodlari boʻlgan, chunki qadimgi va zamonaviy ot DNKsini taqqoslash boʻyicha tadqiqotlar zamonaviy "Luzitan C" guruhida erta neolit davridagi yovvoyi Iberiya otlarida ham mavjud boʻlgan onalik avlodlari mavjudligini koʻrsatadi^[2].

Luzitan otlari odatda kulrang, dafna yoki qora rangga ega. Hozirgi vaqtda ular odatda saralash va buqalar jangi uchun ishlatiladi.

Luzitan zotiga mansub aygʻirlarning balandligi oʻrtacha 162 sm, urgʻochilari esa taxminan 155 sm. Ogʻirligi 550 dan 600 kg gacha. Ularning boshi mutanosib, olijanob shakllarda, biroz konveks profilga ega. Luzitan zotli otlarning koʻzlari katta, bodomsimon, quloqlari oʻrtacha uzunlikda. Boʻyin juda uzun emas, chiroyli kemerli, baland, rivojlangan tepaga ega. Tana keng, chuqur va yumaloq, krup past oʻrnatilgan dum qismi bilan kuchli. Ularning yoʻgʻon va kuchli oyoqlari bor.

Luzitan zotining soni Andalusiya zoti kabi kabi koʻp emas: butun dunyo boʻylab atigi 2000 ga yaqin biya Luzitanlar bor. Luzitan zotli otlarning katta qismi Braziliyada (600 ta biya) va Fransiyada (200 ta biya) boqiladi.

Manbalar tahrir

↑ "Lusitano". International Museum of the Horse. Retrieved 2009-11-13.
↑ Lira, Jaime; et al. (25 Nov 2009). "Ancient DNA reveals traces of Iberian Neolithic and Bronze Age lineages in modern Iberian horses (Wayback Machine saytida 2013-03-25 sanasida arxivlangan)". Molecular Ecology. 19 (1): 64–78. doi:10.1111/j.1365-294X.2009.04430.x. PMID 19943892. S2CID 1376591.

Havolalar tahrir

http://www.cavalo-lusitano.com/
https://web.archive.org/web/20180814164819/https://ialha.org/
http://www.lusitanohorse.com.au (Wayback Machine saytida 2019-03-11 sanasida arxivlangan)

[1] "Lusitano". International Museum of the Horse. Retrieved 2009-11-13.

[2] Lira, Jaime; et al. (25 Nov 2009). "Ancient DNA reveals traces of Iberian Neolithic and Bronze Age lineages in modern Iberian horses (Wayback Machine saytida 2013-03-25 sanasida arxivlangan)". Molecular Ecology. 19 (1): 64–78. doi:10.1111/j.1365-294X.2009.04430.x. PMID 19943892. S2CID 1376591.

[1]

[2]