Madonna Benua

Madonna Benua — Italiya Uygʻonish davri rassomi Leonardo da Vincining dastlabki kartinasi.

Madonna Benua (inglizcha: Madonna Benois)

Leonardo da Vinci, 1478–1480

Moybo'yoq

49,5 × 33 sm

Ermitaj muzeyi, Sankt-Peterburg , Rossiya

Tavsif

Madonna Benua surati yosh Leonardo tomonidan chizilgan dastlabki asarlardan biridir. Florensiyadagi Uffizi galereyasida quyidagicha yozuv mavjud:

1478-yilga kelib ikkita Madonna surati chizib boshlandi.

Ulardan birinchisi Madonna Benus boʻlsa, ikkinchisi Madonna chinnigullar bilan kartinasidir.
Ehtimol har ikkala rasm ham Leonardoning mustaqil rassom sifatidagi dastlabki ishlaridandir. Oʻsha paytda u atigi 26 yoshda edi va yosh rassom ustozi Andrea Verrokkio ustaxonasini tark etganiga olti yil boʻldi. U allaqachon oʻz uslubiga ega edi, lekin, albatta, u 15-asrdagi florensiyaliklarning tajribasiga tayangan. Leonardo 1466-1470-yillarda ustozi tomonidan chizilgan „Madonna va bola“ kartinasi haqida ham bilishiga shubha yoʻq. Natijada, ikkala rasm uchun ham jismlarning toʻrtdan uch qismiga aylanishi va tasvirlarning oʻxshashligi umumiy xususiyatlardir: ikkala Madonnaning yoshligi va chaqaloqlarning katta boshlari. Da Vinchi Madonna va bolani yarim qorongʻi xonaga joylashtiradi, u yerda yorugʻlikning yagona manbai orqa tomonda joylashgan ikkita derazadir. Uning yashil chirogʻi yarim zulmatni yoʻqota olmaydi, lekin ayni paytda Madonna va yosh Masihning figuralarini taʼkidlashga imkon beradi.

Asarlarda Madonna obrazi

Gʻarbiy Yevropa sanʼatida diniy janrdagi rasmlarda Madonna obrazi juda keng tarqalgan. Madonna — Iso Masihning onasi Bibi Maryamning anʼanaviy katolik madaniyatidagi unvoni. Tasviriy sanʼat tarixida anʼanaviy ikonografiya Madonna obrazini aks ettiradi, koʻpincha Chaqaloq Iso bilan birga.

Oʻrta asr Italiya rassomlari Madonnalarni yaratishda uzoq vaqt davomida Vizantiya modellari — Bokira qiz tasvirlangan piktogrammalarga ergashgan. Shimoliy Yevropada yaratilgan Madonnaning birinchi haykaltaroshlik tasviri 10-asrning oxiriga toʻgʻri keladi — " Essenlik Oltin Madonna ". Salib yurishlari boshlanishi bilan qora yuzli Madonnalar janubiy Yevropada keng tarqaldi. Uygʻonish davrida tabiat fonida zamonaviy liboslar kiygan tipik yosh italyan ayollari timsolida Madonna va Bola tasvirlangan dastgoh rasmlari paydo boʻla boshladi (" Yashillardagi Madonna ", " Tilla finchli Madonna ", " Goʻzal bogʻbon ""). „Madonnalar“ ning katta tsikllari Giovanni Bellini , Mantegna , Perugino va Rafael Santi tomonidan talabalari bilan birga yaratilgan.

Rasm tarixi

Rasm oʻz nomini asarga 1914-yilgacha egalik qilgan rassom Leon Benoisdan olgan. Rasm bir nechta rassomlar tomonidan koʻchirilgan va Rafael uchun ilhom manbai boʻlib xizmat qilgan. 1914-yilda u Imperator Ermitaji tomonidan sud meʼmori Leonti Nikolaevich Benoisning rafiqasi Mariya Aleksandrovnadan sotib olingan. Rasm uning otasi, millioner savdogar va xayriyachi A. A. Sapojnikovdan meros boʻlib oʻtgan. Oilada rasm Sapojnikovlar katta baliqchilik bilan shugʻullanadigan Astraxandagi italyan musiqachilaridan sotib olingani haqida afsonalar mavjud. 20-asr boshlarida rasmning taqdiri haqida boshqa maʼlumotlar yoʻq edi.

Leonardo da Vinci

Leonardo da Vincining avtoportreti

Jahon madaniyati, sanʼati va ilm-fani tarixida Leonardo da Vinci (1452 — 1519) nafaqat Uygʻonish davrining buyuk rassomi, haykaltaroshi, meʼmori, balki isteʼdodli ixtirochi muhandis, matematik, anatom sifatida ham yorqin iz qoldirgan. Leonardo da Vinci uncha katta boʻlmagan Vinchi shahri yaqinida dunyoga keldi. U 14 yoshga toʻlganda otasi uni Florensiyaga olib keladi va Uygʻonish davrining koʻpgina maʼrifatli kishilari qatori har tomonlama iqtidor sohibi, oʻz davrining taniqli rassomi, haykaltaroshi va meʼmori Andrea Verrokioning badiiy ustaxonasiga shogirdlikka beradi. Tez orada Leonardo nafaqat tengqurlari, balki ustozini ham ortda qoldirib, mohir rassom boʻlib yetishadi. Rassomning bu qadar tez kamol topishida uning tabiatga, atrof muhitdagi voqea va hodisalarga nisbatan oʻta sinchkovligi sabab boʻldi. U yoshligidan boshlab xotira daftari tutib, unda uylar va koʻchalar, qir-adirlar va bogʻlar, gullar va daraxtlar, goʻzal qizlarning yuz tuzilishi, yuzini yuvayotgan mushuk, otning tuyoqlari, matoning buklamalari kabi detallarni sinchkovlik va sabot bilan tasvirlab bordi. Undan oʻz hayoti davomida bitilgan 7 ming sahifaga yaqin xotira daftari qolgan. Uning qoʻlyozmalari orasida uchish apparatlari, parashyut, suv osti kemasi, avtomat toʻquv stanogi kabi ajoyib narsalarning loyihalarini topdilar. Bir necha yuz yillardan soʻng bularning barchasi qaytadan ixtiro etildi. Samolyot paydo boʻlmasdan yuz yillar avval Leonardo da Vinci qushni eslatuvchi uchish apparatini yaratdi. Lekin rassom — Leonardoning asarlariga anchagina baxtli taqdir nasib etdi. U yaratgan asarlardan uning zamondoshlari ham, ularning avlodlari ham zavqlanishgan.Leonardo da Vinci hayotining oxirgi ikki oʻn yilligini darbadarlikda, joydan joyga koʻchib yurib oʻtkazishga majbur boʻldi. Shu davrda yaratgan eng mashhur asari „Mona Lisa“ portretidir (bu asarni yana „Jokonda“ deb ham atashadi). Unda shaharlik badavlat ayol biroz jilmaygan, xayolga choʻmgan, gʻamginroq holatda tasvirlangan. Bu goʻzal qiyofaga qarab ayolning boy va murakkab ichki dunyosini, uning oʻtkir aqlini his etish mumkin. Mona Liza tabiat manzarasi fonida tasvirlangan. Olisdagi togʻlar, osmon, daryo va daraxtlar — bularning hammasi yengilgina tuman bilan qoplangan.Darbadarlikda hayot kechirgan rassom umrining soʻnggi yillarini Fransiyada oʻtkazdi va Ambauza shahri yaqinida vafot etdi. Buyuk rassomning oʻlmas asarlari hamon kelajak avlodlarga zavq bagʻishlamoqda. Rassom ijodiy merosini oʻrganishga boʻlgan qiziqish bugun ham soʻngan emas. Rassomning hech boʻlmaganda birgina asarini tomosha qilish uchun kishilar soatlab navbat kutishadi.