Malxun Xatun
Rabia Bala Malhun Xotun (Mal Xotun deb ham atalgan, 1324-yilda vafot etgan)[1][2] Usmonli turklarining yetakchisi, Usmonlilar imperiyasini barpo etgan va uni boshqargan sulola asoschisi Usmon I ning rafiqasi. U Sulton Oʻrxonning onasi edi va vazir Alaeddin Pasha.[3].
| Rabia Bala Malhun Hatun | |
|---|---|
 Malxun Xotunning haykali Eskishehir, Turkiya | |
| Tugʻilishi |
13-asr Anadolu |
| Vafoti |
1324-yil Sog'ut, Anadolu |
| Otasi | Sheikh Edebali |
| Dini | Islom |
Biografiya tahrir
Edebalining qizi manbalarda turli nomlar bilan atalgan. Shayx Edebalining qizi Urik tarixida “Rabia”, Oshiqpashazoda, Neshri, Rüstem posho va Lütfi Poshoda esa “Mal/Malhun/Bala” nomi bilan tilga olinadi.[4]
Birinchi Usmonli tarixchilaridan biri Oshiqpashazode, Mal/Malhun Xotunni Shayx Edebalining qizi deb taʼriflaydi va Usmonning tushini buyuk davlat tugʻilishining xabarchisi deb talqin qilgan Shayx Edebalining unga qizini berganini qayd etadi; U O‘rxon Bey ham uning o‘g‘li ekanligini aytadi. U shuningdek, Shayx Edebaliy va Mal Xotun bir-ikki oy ichida vafot etganini va ulardan uch oy keyin vafot etadigan Usmon Bey ikkalasini ham o'z qo'llari bilan Bilejikda dafn qilganini qo'shimcha qiladi. Agar bu maʼlumot toʻgʻri boʻlsa, Oʻrxonning onasining vafot etgan sanasi 1324 yilga toʻgʻri keladi. Asrning ikkinchi yarmidagi Usmonli rasmiy yozuvlarida Shayx Edebalining qizi O'rxon Beyning onasi ekanligi qabul qilingan.[5]
Nikoh tahrir
Usmon Edebalining dergohiga tez-tez kelib turardi. Shunday tashriflardan birida u davlat haqida orzu qilgan. U tushini Edebaliga so‘zlab berdi va u o‘z navbatida unga bo‘lajak davlat barpo etilishi haqida xushxabar berdi. Shundan so‘ng Edebalining qizi Usmon I ga turmushga chiqadi. Bu nikoh natijasida barcha Ahiy shayxlari Usmonlilar tasarrufiga o‘tadilar. Bu Usmonli Beylikning vujudga kelishi va rivojlanishiga katta ta'sir ko'rsatdi. U nikoh paytida olgan mulkiga oid markaziy hukumat yozuvlaridan; otasining darvesh hospisi joylashgan Bilecik tumanidagi Kozagach qishlog'i. Uning otasi Shayx Edebali Usmonlilar hududida nufuzli diniy rahbar bo'lgan.
O'lik tahrir
U 1324 yilda vafot etdi. U eri Usmondan oldin bo'lsa-da, Bilejikda otasi bilan dafn etilgan. Rabia Bala Malhun Xotun qabri va onasining qabri Shayx Edebaliy qabri majmuasida topilgan mashhur tarixiy yodgorlikdir. Bu majmua O‘rxon G‘oziy tomonidan qurilgan va keyinchalik Abdul Hamid II tomonidan ta’mirlangan.[6][7][8]
Qoʻshimcha oʻqish uchun tahrir
- Peirce, Leslie P., Imperial Haram: Usmonli imperiyasida ayollar va suverenitet, Oksford universiteti nashriyoti, 1993,ISBN 0-19-508677-5 (qogʻozli).
- Bahadirogʻlu, Yavuz, Resimli Osmanlı Tarixi, Nesil Yayınları (Tasvirlar bilan Usmonli tarixi, Nesil nashrlari), 15-nashr, 2009,ISBN 978-975-269-299-2 (Qattiq muqovali).
Manbalar tahrir
- ↑ „Malhun Hatun kimdir, kaç yaşında ve ne zaman öldü, çocukları var mı? İşte Malhun Hatun hayatı ve tarihteki yeri!“.
- ↑ „Malhun Hatun kimdir, nasıl öldü? Malhun Hatun'un çocuğu var mı? İşte Osman Gazi'nin eşi Malhun Hatun'un tarihi hayatı“.
- ↑ „Consorts Of Ottoman Sultans (in Turkish)“. Ottoman Web Page.
- ↑ „Bala Hatun: Rabia Bala Hatun yahut Mal Hatun“. arkeolojikhaber.com.
- ↑ Emecen, Feridun (2023). "Mal Hatun". TDV Encyclopedia of Islam (3rd ed.). Annex 2. 182–183 b. https://islamansiklopedisi.org.tr/mal-hatun.
- ↑ „Osman Gazi'nin eşi Bala Hatun'un türbesine ziyaretçi akını“. HABERLER.COM.
- ↑ „Tomb of Sheikh Edebali Map And Location“. imturkey.com.
- ↑ „Şeyh Edebali kimdir, ne zaman, nasıl öldü“. ntv.com.tr. 2023-yil 7-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 19-mart.