Mansaf

Mansaf (arabcha: منسف) quritilgan yogurt sousida pishirilgan qoʻy goʻshtili va guruch yoki bulgʻor bilan taqdim qilinadigan anʼanaviy Iordaniya taomidir^[1].

Bu butun Livanda isteʼmol qilinadigan mashhur taomdir. U Iordaniyaning milliy taomi hisoblanib, Quvayt, Saudiya Arabistoni va Suriyada ham uchratish mumkin^[2]. Taomning nomi „katta tovoq“ yoki „katta idish“ atamasidan kelib chiqqan^[3] boʻlib, 1940-1980-yillar orasida juda rivojlangan. Retseptida ham, tayyorlash jarayonida ham oʻzgarishlar boʻlgan.

Tayyorlanishi

Jamid

Iordaniyadagi Al-Karak eng yuqori sifatli jamid ishlab chiqarishi bilan mashhur.

Jamid — qoʻy yoki echki sutini qaynatish orqali tayyorlanadigan qattiq quruq yogurt boʻlib, uni quritib, achitish uchun qoldiriladi^[4]. Bir necha kun davomida yogurtni yanada quyuqlashtirish uchun har kuni tuz qoʻshiladi, keyin u juda zich boʻlib, dumaloq toʻplar shakliga keltiriladi. Iordaniyadagi Al-Karak shahri eng yuqori sifatli jamid ishlab chiqarish bilan mashhurdir^[5].

Pishirilishi

Jamiyd bulyon tayyorlanib, unda qoʻzichoq boʻlaklari pishiriladi. Taom guruch va goʻsht bilan qoplangan yassi non qatlami bilan katta laganda taqdim qilinadi. Soʻng bodom va qaragʻay yongʻoqlari bilan bezatilib, idishning ustiga qaymoqli murabbo sousi quyiladi^[6].

Anʼanalari

Petradagi ayol qo yva tovuqdan mansaf tayyorlamoqda

Mansaf taomi anʼanaviy Iordaniya madaniyati bilan aloqador boʻlib, agro-pastoral turmush tarziga asoslangan. Mansaf toʻy, tugʻilish va bitiruv kabi maxsus marosimlarda yoki mehmon kutish uchun, shuningdek, Ramazon hayiti, Qurbon hayiti, Rojdestvo, Pasxa va Iordaniya Mustaqillik kuni kabi yirik bayramlarda tayyorlanadi. U anʼanaviy ravishda badaviylar va qishloq uslubidagi katta laganda birgalikda isteʼmol qilinadi. Mansaf Iordaniyadagi qabilaviy nizolarni Atva (sulh) va Jaʼha (tinchlik oʻrnatish jarayoni) deb nomlashda katta rol oʻynaydi^[7]. Bir-biriga qarama-qarshi bo‘lgan qabila boshliqlarining bir-birlariga tashrif buyurishi va mezbonning umumiy mansaf uchun qo‘y yoki echki so‘yishi, yarashuv belgisi sifatida qabul qilinganda, nizo tugaganidan darak beradi, deb hisoblanadi^[8].

Mansaf dastlab badaviylar orasida mashhur boʻlganligi sababli, ular taom tayyorlashda qoʻllagan anʼanalarning aksariyati bugungi kungacha ham saqlanib qolgan. Mansaf solingan patnis stol ustiga qo‘yilib, odamlar tik turgan holda atrofiga yig‘iladi. Mansafni chap qoʻli orqada turgan holda, oʻng qoʻl bilan yeyish kerak. Qoʻl guruch toʻp holatiga keltirish uchun ishlatiladi, soʻng 3 ta barmoq yordamida toʻpcha ogʻizga solinadi. Ushbu anʼanalarning koʻpchiligi hali ham qoʻllanadi; ammo uni qoshiq va likopchalar bilan ham yeyish mumkin^[9].

Manbalar

↑ „Jordanian cuisine“. kinghussein.gov.jo. kinghussein.gov.jo (2010-yil 4-fevral). Qaraldi: 2016-yil 19-aprel.
↑ Alan Davidson. The Oxford Companion to Food Tom Jaine: . Oxford University Press, 2014 — 434-bet. ISBN 9780199677337. Qaraldi: 2020-yil 14-aprel.
↑ Ghillie Basan. Middle Eastern Kitchen. Hippocrene Books, 30 September 2007 — 70–-bet. ISBN 978-0-7818-1190-3. Qaraldi: 2012-yil 23-iyul.
↑ Albala, Ken. Food Cultures of the World Encyclopedia [4 volumes: [Four Volumes]] (en). ABC-CLIO, 2011-05-25. ISBN 9780313376276.
↑ Sonia Uvezian. Recipes and remembrances from an Eastern Mediterranean kitchen: a culinary journey through Syria, Lebanon, and Jordan. Siamanto Press, 2001. ISBN 978-0-9709716-8-5. Qaraldi: 2012-yil 23-iyul.
↑ „"الجميد الكركي" .. الخلطة السرية لانتشار شهرة المنسف الأردني“ (ar). Ad Dustour. Ad Dustour (2009-yil 28-aprel). 2016-yil 7-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 19-aprel.
↑ Furr, Ann; Al-Serhan (2008). "Tribal Customary Law in Jordan". South Carolina Journal of International Law and Business 4: 17–34. https://scholarcommons.sc.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1055&context=scjilb.
↑ „Mansaf“. Taste Atlas.
↑ „المنسف الأردني.. حاضر في الأعراس وسرادق العزاء“ (ar). Al Araby. Al Araby (2016-yil 13-fevral). Qaraldi: 2016-yil 19-aprel.

Qoʻshimcha manbalar

Iordaniya merosi entsiklopediyasi / jild. 1-5: Roks Bin Zaid Al-Uzayzi.
Mamluklar davrida Iordaniyaning madaniy tarixi 1250-1517 . Professor Yusuf Gavanmeh. 1979 yil, Ishchilar kooperativ jamiyati matbuoti. Amman, Iordaniya. 1982 yil, Yarmuk universiteti . Irbid, Iordaniya. 1986 yil, Madaniyat va yoshlar vazirligi. Amman, Iordaniya. 1992 yil, Iordaniya universiteti . Amman, Iordaniya.
Xouell, Sally 2003 yil. „Modernizing Mansaf: The Consuming Contexts of Iordanʼs milliy taomlari“, Food and Foodways, 11: 215-243

[1] „Jordanian cuisine“. kinghussein.gov.jo. kinghussein.gov.jo (2010-yil 4-fevral). Qaraldi: 2016-yil 19-aprel.

[2] Alan Davidson. The Oxford Companion to Food Tom Jaine: . Oxford University Press, 2014 — 434-bet. ISBN 9780199677337. Qaraldi: 2020-yil 14-aprel.

[3] Ghillie Basan. Middle Eastern Kitchen. Hippocrene Books, 30 September 2007 — 70–-bet. ISBN 978-0-7818-1190-3. Qaraldi: 2012-yil 23-iyul.

[4] Albala, Ken. Food Cultures of the World Encyclopedia [4 volumes: [Four Volumes]] (en). ABC-CLIO, 2011-05-25. ISBN 9780313376276.

[5] Sonia Uvezian. Recipes and remembrances from an Eastern Mediterranean kitchen: a culinary journey through Syria, Lebanon, and Jordan. Siamanto Press, 2001. ISBN 978-0-9709716-8-5. Qaraldi: 2012-yil 23-iyul.

[6] „"الجميد الكركي" .. الخلطة السرية لانتشار شهرة المنسف الأردني“ (ar). Ad Dustour. Ad Dustour (2009-yil 28-aprel). 2016-yil 7-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 19-aprel.

[7] Furr, Ann; Al-Serhan (2008). "Tribal Customary Law in Jordan". South Carolina Journal of International Law and Business 4: 17–34. https://scholarcommons.sc.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1055&context=scjilb.

[8] „Mansaf“. Taste Atlas.

[9] „المنسف الأردني.. حاضر في الأعراس وسرادق العزاء“ (ar). Al Araby. Al Araby (2016-yil 13-fevral). Qaraldi: 2016-yil 19-aprel.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]