Mariya Bayda
Mariya Karpovna Bayda (ruscha: Мария Карповна Байда Mariya Bayda ; 1922-yil 1-fevral- 2002-yil 30-avgust) Ikkinchi jahon urushi davrida Qrimda jang qilgan 514-piyoda polkining tibbiy xodimi. U Wehrmacht avtomatlari tomonidan qurshab olinganida, u ularga qarshi qattiq jang qildi, oʻn besh kishini oʻldirdi, yana bir nechtasini yarador qildi va qolganlarini yoʻq qilib, yaradorlardan qochib qutuldi. Urush davridagi jasoratlari uchun Bayda 1942-yilda Sovet Ittifoqi Qahramoni faxriy unvoni bilan taqdirlangan.[1][2]
Yoshlik tahrir
Bayda 1922-yilda Qrimning Krasnoperekopsk tumanida rus oilasida tugʻilgan. Yoshligida ota-onasi vafot etganidan keyin u bobosi va buvisi qoʻlida tarbiyalangan. 1936-yilda u oʻqishni tugatmasdan Dzankoydagi maktabni tashlab ketdi. U davlat xoʻjaligida, kasalxonada, keyin Voinka qishlogʻidagi kooperativ jamiyatida ishlagan. U yashagan uy bombardimon qilinganidan keyin u tinch aholiga shaharni evakuatsiya qilishga yordam berish uchun temir yoʻl stantsiyasida ishlay boshladi.[3][4]
Harbiy martaba tahrir
1941-yilda Qizil Armiya safiga qoʻshildi va Shimoliy Kavkaz fronti Qizil Armiyasining 172-oʻqchi diviziyasi 514-oʻq polkining 3-batalyoniga hamshira boʻlib tayinlandi; u katta serjant unvoniga ega boʻlib, oʻsha yili frontga joʻnatilgan. Birinchi yordam koʻrsatishdan tashqari, u xandaq qazdi va nemis askarlarini soʻroq qilish uchun asirga oldi. 1941-yil kuzida u dengiz piyodalari batalyoniga oʻtkazildi. Boʻlinmaning qurol-yarogʻi yetarli boʻlmagani uchun nemislar oʻzlari himoya qilgan tepalikni egallab olishga muvaffaq boʻlishdi, ammo kompaniya komandirining buyrugʻidan soʻng ular nazoratni qaytarib olishga muvaffaq boʻlishdi. Polk keyinchalik olib tashlanganidan soʻng, Bayda razvedka boʻlimining tibbiy boʻlimiga qayta tayinlandi.[3]
1942-yil 7-iyunda u oʻz avtomati bilan dushmanning 16 jangchisini, ulardan biri ofitserni oʻldirgani va yana toʻrtta nemis askarining boshiga miltiqning qoʻngʻirogʻi bilan urib hujum qilgani uchun „qoʻrqmas Marusiya“ laqabini oldi. Uning qoʻmondoni va nemislar tomonidan asirga olingan boshqa sakkiz askarni qutqarib qolgan. Oʻsha kuni qilgan harakatlari uchun unga 1942-yil 20-iyunda Sovet Ittifoqi Qahramoni unvoni berildi.[3]
1942-yil 12-iyulda jangda ogʻir yaralangan Bayda asirga olinib, Ukrainadagi Slavuta kontslageriga, keyin esa Simferopolda ushlab turilgandan soʻng Ravensbrukka joʻnatildi. U 1945-yil 8-mayda Amerika kuchlari tomonidan asirlikdan ozod qilindi.[3]
Urushdan keyin tahrir
Urushdan keyin u harbiy xizmatdan ozod qilindi. Koʻp yillar davomida u Sevastopol shahar fuqarolik holati dalolatnomalarini yozish boʻlimini boshqargan va u bir necha bor shahar kengashi deputati etib saylangan. 1976-yilda u Sevastopolning faxriy fuqarosi sifatida tan olingan.[3]
Mukofotlar tahrir
- Sovet Ittifoqi Qahramoni (1942-yil 20-iyun)
- Lenin ordeni (1942-yil 20-iyun)
- 1-darajali Vatan urushi ordeni (1985-yil 11 mart)
- kampaniyasi va yubiley medallari
Yana qarang tahrir
- Sovet Ittifoqi qahramonlari roʻyxati
- Yekaterina Mixaylova-Demina
- Vera Kashcheyeva
Manbalar tahrir
- ↑ Sakaida, Henry. Heroines of the Soviet Union 1941–45 (en). Bloomsbury Publishing, 2012-04-20. ISBN 9781780966922.
- ↑ Ukaz Prezidiuma Verxovnogo Soveta SSSR „O prisvoenii zvaniya Geroya Sovetskogo Soyuza nachalstvuyuщemu sostavu Krasnoy Armii“ ot 20-iyunya 1942 goda // Vedomosti Verxovnogo Soveta Soyuza Sovetskix Sotsialisticheskix Respublik : gazeta. — 1942. — 30-iyunya (№ 24 (183)). — S. 1.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Cottam 1996.
- ↑ „Байда Мария Карповна“. www.warheroes.ru. Qaraldi: 2018-yil 6-may.