Mariya Sergeyevna Bezobrazova (1863—1919) - rus bolalar yozuvchisi, memuarist, tarjimon. Vladimir Solovyovning xotiralari asari muallifi.

Mariya Sergeyevna Bezobrazovna
Tavalludi 1863
Vafoti 1919
Fuqaroligi Rossiya
Kasbi Bolalar yozuvchisi
Turmush oʻrtogʻi P. V. Bezobrazov

Tarixchi S. M. Solovyovning qizi, tarixchi P. V. Bezobrazovning rafiqasi, faylasuf Vladimir Solovyovning singlisi, yozuvchi Vsevolod Solovyov, shoira Poliksena Solovyova.

Biografiya tahrir

Mariya Sergeyevna taniqli rus tarixchisi Sergey Mixaylovich Solovyov va Poliksena Vladimirovna Solovyova oilasida tug'ilgan. Mariyadan tashqari, oilada Vera, Poliksen - bo'lajak shoira, aka-uka Vsevolod (yozuvchi), Vladimir (taniqli faylasuf), Mixail (o'qituvchi va tarjimon) farzandlari bor edi. 1888-yilda (boshqa ma'lumotlarga ko'ra, 1886-yilda)[1] Mariya Sergeyevna taniqli senator, iqtisodchi va akademik V.P.Bezobrazovning o'g'li Vizantiya tarixchisi Pavel Vladimirovich Bezobrazovga (1859-1918) turmushga chiqdi. Nikohdan uch qiz tug'ildi[2]. Yoshlar bir muncha vaqt Moskvada yashashdi, keyin Mariya Sergeyevna uzoq vaqt davomida Ukrainaga ketishga majbur bo'ldi. Oila vaqti-vaqti bilan Sankt-Peterburgga tashrif buyurdi. Mariya Sergeyevna adabiy ish bilan shug'ullangan, bolalar uchun kitoblar yozgan[3]. 1899-yilda u Ayollar biznesi jurnali bilan hamkorlik qildi[4]. 1905—1907-yillardagi inqilobdan keyin, Mariya Sergeyevna bir muncha vaqt Parijda yashagan va u yerda Merejkovskiy saloniga tez-tez tashrif buyurgan. D.S.Merejkovskiyning rafiqasi Z.N.Gippius tashriflarini eslae ekan quyidagicha fikr bildiradi:

Aytgancha, o'sha paytda Vl.Solovyovaning katta opasi Parijda yashagan. Marya Sergeyevna Bezobrazova. (Men Sankt-Peterburgda bu oilaning eng kichigi Poliksena bilan do'st edim). Bezobrazova o'sha paytda birga yashagan qarindoshi bilan tez-tez biznikiga tashrif buyurardi. Bu qarindoshim Aleksandr IIni hatto e'tiborini tortgan

[5].

Z.N.Gippius tilga olgan M.S.Bezobrazovaning qarindoshi 1877—1878-yillardagi Rossiya-Turkiya urushida qatnashgan Nee Romanova Yekaterina Vladimirovna Selenina edi. U Vladimir va Mariya Solovyovlarning amakivachchasi edi[6]. Andrey Beliy Mariya Sergeevna haqidagi o'tkinchi, istehzoli xotiralarini Asr boshi kitobida qoldiradi: Shuningdek, rangi oqargan, asabiylashgan, hamma narsani tushunadigan, M.S.Solovyovning singlisi Marya Sergeevna Bezobrazova paydo bo'ldi va hamma narsani boshqalardan ko'proq tushundi[7]

1908-yilda Sankt-Peterburgdagi O'tgan yillar jurnalida M.S.Bezobrazovaning Birodar Vladimir Solovyovning xotiralari nashr etildi. Bu xotiralar hozirgacha mashhur shoir va idealist faylasufning tarjimai holi uchun manba boʻlib xizmat qilmoqda. Ular asosan uning hayotining kundalik, maishiy tomoniga tegishli edi. Memuarist faylasuf o'z akasi va S.P.Xitrovo o'rtasidagi munosabatlarga biroz to'xtalib o'tadi.

Mashhur rus faylasufi A.F.Losev “M. S.Bezobrazova oʻz akasining kim va nima ekanligini oʻz shaxsiyatining ichki mazmuni jihatidan umuman tushunmasdi. Shuning uchun u keltirgan ma'lumotlar, bizda haqiqatga shubha yo'q, Vl.ning ichki hayotining umumiy ko'rinishi bilan bog'liq holda talqin qilinishi kerak. Solovyov. Faylasufning memuaristik tarjimai holining faktik taqdimotining ishonchliligiga kelsak, A.F.Losevda hech qanday shubha yo'q edi[8]. E.M.Lopatina (Eltsova) M.S.Bezobrazovaning Solovyov haqidagi xotiralarini u haqida yozilganlarning eng yaxshisi va eng haqiqati deb hisobladi[9].

Mashhurlik tahrir

1911-yilda Bezobrazovaning Chumchuq qissasi bolalar kitobi, 1916-yilda Voy va shodlik hikoyalari nashr etildi. 1914-yilda M.S.Bezobrazova fransuz tilidan Charlz Dielning Vizantiya portretlari ni P.V.Bezobrazov tomonidan tahrirlangan va so'zboshi bilan tarjima qildi. Toʻgʻri, ba’zi manbalarda kitobni P.V.Bezobrazovning rafiqasi M.S.Bezobrazova emas, balki tarixchi, faylasuf va ayollar harakati faolining singlisi M.V.Bezobrazova, hatto P.V.Bezobrazovning oʻzi ham tarjima qilgani haqida xabar berilgan[10][11][12].

Mariya Sergeyevna Oktyabr inqilobi paytida vafot etgan, turli manbalar uning vafot etgan yilini, taxminiy 1918 yoki 1919-yillarga bog'lashadi[13]. M.S.Bezobrazova hayotining so'nggi kunlari o'sha E.M.Lopatinaning Boshqa joylardan tushlar xotirasidan ma'lum: Eng achinarlisi, Mariya Sergeyevna Bezobrazovaning taqdiri edi. Bolshevizm bizni bir chetga uloqtirganida, uning ruhiy kasal boʻlib qolganda katta qizi vafot etgandi. Turmush oʻrtogʻi ham, ikki qizi ham bedarak yoʻqolgan. Ularning ham vafot etgani haqida mish-mishlar tarqalgandi. 1921-yilda «Science and its Workers» jurnalida P.V.Bezobrazov 1918-yilda Petrogradda: charchoqdan o'ta muhtojlikda vafot etgan. Uning rafiqasi, tarixchi Solovyovning qizi va faylasufning singlisi ham xuddi shu sababdan vafot etgan degan maqola paydo bo'ldi[14]

Manbalar tahrir

  1. http://ruslit.traumlibrary.net/book/gippius-ss15-06/gippius-ss15-06.html
  2. Лопатина Е. М. Сны нездешние (К двадцатипятилетию кончины Вл. С. Соловьёва) // Вл. Соловьёв: Pro et contra : Личность и творчество Владимира Соловьёва в оценке русских мыслителей и исследователей. Антология. — СПб. : Издательство Русского Христианского гуманитарного института, 2000. — Т. 1. — («Русский путь»).
  3. http://www.philol.msu.ru/~modern/index.php?page=754
  4. http://book.uraic.ru/elib/Authors/Gorbunov/sl-2.htm
  5. З. Н. Гиппиус, Собрание сочинений в пятнадцати томах. Т. 6. «Живые лица» — М.: Русская книга, 2002
  6. http://ruslit.traumlibrary.net/book/gippius-ss15-06/gippius-ss15-06.html
  7. Белый А. Начало века // Воспоминания : в 3 т. / Лавров А. В. — М. : Худож. лит., 1990. — Кн. 2. — С. 150. — 687 с. — (Литературные мемуары). — 200 000 экз. — ISBN 5-280-00518-5.
  8. Лосев А. Ф. Вл. Соловьёв. — М.: Мысль, 1983. — С. 26. — 208 с. — (Мыслители прошлого). — 60 000 экз.
  9. Лопатина Е. М. Сны нездешние (К двадцатипятилетию кончины Вл. С. Соловьёва) // Вл. Соловьёв: Pro et contra : Личность и творчество Владимира Соловьёва в оценке русских мыслителей и исследователей. Антология. — СПб. : Издательство Русского Христианского гуманитарного института, 2000. — Т. 1. — («Русский путь»).
  10. http://www.pravoslavie.ru/48160.html
  11. Заливалова Л. Н. Византист Павел Владимирович Безобразов // Проблемы социальной истории и культуры средних веков и раннего Нового времени. — 2012. — № 9. — С. 257—273.
  12. „arxiv nusxasi“. 2017-yil 16-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 13-iyun.
  13. Заливалова Л. Н. Византист Павел Владимирович Безобразов // Проблемы социальной истории и культуры средних веков и раннего Нового времени. — 2012. — № 9. — С. 257—273.
  14. Заливалова Л. Н. Византист Павел Владимирович Безобразов // Проблемы социальной истории и культуры средних веков и раннего Нового времени. — 2012. — № 9. — С. 257—273.

Adabiyotlar tahrir

  • Мережковский Д. С. В тихом омуте // Полное собрание сочинений : Немой пророк. — М. : Типография т-ва И. Д. Сытина, 1914. — Т. XVI. — С. 122. — 207 с.
  • Соловьёв С. М. Воспоминания. Сост., подгот. текста и коммент. С. М. Мисочник, В. В. Нехотина; Вступит. ст. А. В. Лаврова. М.: Новое литературное обозрение, 2003. — 496 с. — (Россия в мемуарах). ISBN 5-86793-212-5